Bắc Mỹ

Mỹ Hiền (Nguồn tham khảo: Wikipedia Travel Americana)• 07/01/2016 16:59

Bắc Mỹ là vùng đất mênh mông, hệ sinh thái khá đặc biệt. Canada, Mexico, Hoa Kỳ là những quốc gia rộng lớn nhất khu vực. Dân cư Bắc Mỹ ngày nay đến từ nhiều nguồn, trước tiên là thổ dân bản địa, sau đó là những người da trắng đến từ châu Âu và một nhóm nữa là những người da đen đến từ châu Phi.

Lưu vực sông Mississippi

Nguồn gốc dân số như vậy đem đến cho Bắc Mỹ sự đa dạng văn hóa. Đất đai rộng lớn, mật độ trung bình 21 người/km2 (tổng số hơn 520 triệu người). Đặc biệt, có những khu vực không có người ở do điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng rất khắc nghiệt. Nơi mật độ dân cư đông nhất thuộc về đông bắc Hoa Kỳ và phía nam của Hồ Lớn, thì cũng không vượt quá 100 người/km2. Tuy nhiên, Bắc Mỹ lại là nơi phát triển, với hệ thống các thành phố rất lớn, trong đó có 24 thành phố từ 1 đến 5 triệu dân và 4 thành phố trên 5 triệu dân (New York, hơn 8 triệu; Chicago, gần 10 triệu, Los Angeles, gần 13 triệu, Mexico City, gần 9 triệu).

Canada là quốc gia rộng lớn nhất Bắc Mỹ, với diện tích gần 10 triệu km2, nhưng cũng lại là quốc gia ít dân nhất: gần 33 triệu người. Hoa Kỳ là quốc gia rộng thứ hai, với hơn 9,6 triệu km2, dân số gần 320 triệu người. Tiếp đó là Mexico, diện tích gần 2 triệu km2, dân số gần 107 triệu người.

Bò rừng bizon

Bắc Mỹ chỉ được biết đến vào cuối thế kỷ 15, qua công cuộc thám hiểm của Christopher Columbus. Tuy nhiên, trước đó chừng 4 thế kỷ, người Viking đã lập những xóm chài dọc theo bờ bắc Đại Tây dương thuộc địa phận Canada ngày nay. Một số tài liệu cho biết, trước Columbus, khoảng giữa năm 1497, một đoàn thám hiểm do Giovanni Caboto đã đặt chân tới đây. Còn Columbus đến vào năm 1498.

Do diện tích rộng lớn, nên địa hình Bắc Mỹ cũng rất độc đáo. Trước hết là địa hình rừng núi. Nơi đây có rất nhiều rừng lá rộng, tập trung ở phía đông Hoa Kỳ. Còn các khu rừng ở Canada và đảo Greenland là những loài cây có khả năng thích nghi với tiết trời lạnh giá. Trong khi đó, khu vực bắc Mexico lại là khí hậu bán sa mạc nên có nhiều đồng cỏ hoang. Nơi rừng nhiệt đới rậm rạp lại ở phía nam Mexico. Chính vì thế, đôi khi có người nhầm tưởng Mexico thuộc về Nam Mỹ.

Hệ động vật ở đây cũng tương đối đa dạng, trong đó có thể kể đến loài hải âu cổ rụt, bồ nông trắng, đại bàng đầu trắng, mòng biển, hải li, cá hồi, cá sấu cú tuyết, gấu Bắc cực, chuột Lemmut và chuột Opossum, tuần lộc, bò rừng, chó sói, sư tử núi, sóc xám, rắn đuôi chuông...

Một trong những ngọn núi trong dãy Rocky

Trong các dãy núi Bắc Mỹ, Rocky nổi tiếng bậc nhất. Dãy núi này dài hơn 4.800 km, từ bắc British Columbia, dọc theo bờ biển phía Tây, đến New Mexico. Đỉnh cao nhất là Núi Elbert ở Colorado cao 4.401 mét so với mực nước biển. Các nhà địa chất cho rằng, dãy núi Rocky hình thành cách đây chừng 80 triệu năm. Dãy Rocky có bề rộng từ 110 đến 480 km, là nơi sinh sống của nhiều loài động vật hoang dã, như cừu sừng to, nai sừng tấm, nai đuôi đen, nai đuôi trắng, linh dương gạc nhiều nhánh, dê núi, gấu đen, sói đồng cỏ Bắc Mỹ, linh miêu...

Bắc Mỹ cũng là nơi có nhiều sông lớn, nhưng lớn nhất là sông Mississippi. Dòng sông bắt nguồn từ dãy Rocky và chảy ra biển ở New Orleans. Sông có chiều dài là 3.733 kilômét, đã tạo ra sự giàu có cho cả một vùng rộng lớn. Con sông danh giá thứ hai là Missouri, với chiều dài tương tự sông Mississippi. Cả hai dòng sông đều có những loài thủy sinh đặc biệt, kể cả những loài tưởng chừng đã tuyệt chủng thì người ta vẫn thấy nó xuất hiện ở đây. Bên các dòng sông, những thành phố lớn sung túc dần được hình thành cho dù tới nay rất ít người sống bằng nghề sông nước.

Cùng với hệ thống sông là hồ. Danh giá nhất Bắc Mỹ chính là Ngũ đại hồ. Đây là hồ nước ngọt không chỉ lớn nhất Bắc Mỹ mà còn đứng hàng đầu thế giới. Nó nằm giữa Hoa Kỳ và Canada. Sở dĩ người ta gọi là Ngũ đại hồ do nó là sự hợp thành của 5 hồ: hồ Superior, hồ Michigan, hồ Huron, hồ Erie và hồ Ontario. Cũng ít ai ngờ nước ngọt tại Ngũ đại hồ chiếm 1/5 nước ngọt của thế giới. 8 tiểu bang của Hoa Kỳ và 1 tinh của Canada được hưởng nguồn lợi từ Ngũ đại hồ.

Sự cố tràn dầu trên vịnh Mexico (2013) khiến nhiều sinh vật bị hủy hoại

Bắc Mỹ cũng có những vịnh nổi tiếng, trong đó phải kể đến vịnh Mexico và vịnh California. Vịnh Mexico là hải vực lớn thứ 9 thế giới, là một nhánh của Đại Tây Dương, bao bọc phần lớn bởi lục địa Bắc Mỹ và đảo Cuba. Đặc điểm nổi bật là thủy triều trong vịnh rất yếu vì đường thông vịnh với đại dương hẹp. Diện tích vịnh trên dưới 1,6 triệu km². Trong lòng vịnh có nhiều tài nguyên và các loài thủy sinh. Người ta đã tiến hành khai thác dầu mỏ tại đây từ rất lâu. Và việc khai thác đó cũng ảnh hưởng không nhỏ tới vịnh, trong đó sự cố tràn dầu tháng 9-2013 được coi là tai hại nhất. Nhiều sinh vật đã bị chết trong sự cố đó, kể cả những vỉa san hô khổng lồ.

Trong những loài động vật sống tại Bắc Mỹ, bò rừng bizon mang tính nổi bật. Loài bò này được các nhà thám hiểu ghi nhận vào năm 1758. Khi đó, chúng hiện diện ở hầu hết các đồng cỏ Bắc Mỹ với những đàn hết sức đông đúc. Tuy nhiên, suốt cả thế kỷ 19 chúng đã bị săn bắn theo lối tận diệt.

Bò rừng bizon là các động vật gặm cỏ sống du cư và di chuyển theo bầy đàn, ngoại trừ một số con đực sống riêng lẻ. Đáng chú ý, bò đực khi trưởng thành thường tách ra sống đơn lẻ, đôi khi trong quá trình lang thang chúng tập hợp thành nhóm nhỏ. Chúng chỉ nhập đàn khi giao phối để sinh sản. Bò rừng bizon rát dễ nhận ra với cái bướu nổi bật (tròn hay vuông). Tuổi trung bình của chúng trong tự nhiên đạt khoảng 20 năm, trưởng thành sau 3 năm. Lúc đó sừng và bướu của chúng mới xuất hiện. Tuy nhiên, với bò đực, tuổi trưởng thành của chúng kéo dài từ 3 đến 7 năm.

Bò rừng bizon có bộ lông mùa đông nâu đen, lông bờm dài. Trong những cuộc chiến tranh giành vị trí đầu đàn, những con đực lao vào nhau với sức mạnh khủng khiếp. Con nào thắng sẽ giữ vị trí thống trị, được cai quản rất nhiều bò cái trong đàn. Nhưng, sau thời kỳ giao phối sinh sản, chính những con đầu đàn ấy lại “tự nguyện” rời bỏ vị trí và dấn bước vào cuộc sống lang thang.