Brexit và nguy cơ không đạt được thỏa thuận

Thời gian đàm phán đang cạn dần trong khi Anh và EU vẫn còn nhiều bất đồng trong đàm phán Brexit.

Nhiều bất đồng chưa được giải quyết

Giới lãnh đạo EU và Thủ tướng Anh Theresa May đã dành cho nhau những lời tán dương ngay trước Hội nghị thượng đỉnh EU tổ chức ở Salzburg, Áo. Tuy nhiên, phát biểu của ông Donald Tusk - Chủ tịch Hội đồng châu Âu (EC), đã vạch trần những vấn đề trầm trọng trong đàm phán Brexit còn tồn tại giữa hai bên.

Trong một tuyên bố vắn ở Salzburg, ông Tusk nói rằng dù các đề xuất mà Thủ tướng May cùng nội các của bà đưa ra là “tiến triển tích cực”, nhưng các vấn đề xung quanh đường biên giới của Irealand và vấn đề hợp tác kinh tế giữa Anh và EU thời kỳ hậu Brexit cần phải được “thảo luận lại và đàm phán sâu hơn”.

Nếu như Anh và EU không thể đạt thỏa thuận về Brexit, có khả năng Anh sẽ phải rời khỏi EU vào tháng 3/2019 theo một cách tồi tệ nhất. Ngân hàng Anh đã đưa ra cảnh báo rằng giá nhà ở sẽ vỡ vụn, các doanh nghiệp lâm vào tình trạng hỗn loạn; trong khi nhiều hãng hàng không lo ngại rằng các thỏa thuận không phận trên khắp châu Âu sẽ bị hủy hoại nếu như Anh không thể đạt thỏa thuận Brexit với EU.

Nhưng để đạt được một thỏa thuận như vậy, cả hai bên cần phải tìm cách tránh việc xây dựng lại các đồn biên giữa Bắc Ireland - nước sẽ rời khỏi EU cùng với Anh - và Cộng hòa Ireland - nước lựa chọn ở lại EU. Việc gỡ bỏ các đồn biên này là một phần quan trọng trong Thỏa thuận Thứ Sáu Tốt lành (Good Friday Agreement) đã mang lại hòa bình cho Bắc Ireland sau nhiều năm xung đột.

Ông Tusk cũng cảnh báo rằng thời gian đang cạn dần. Theo các quy định của Điều 50 trong Hiệp ước Lisbon - cơ chế để một nước rời khỏi EU - Anh cần phải rời khỏi khối này vào ngày 29/3/2019.

“Hiện tại, có thể vẫn còn nhiều hy vọng, nhưng chắc chắn là thời gian đang cạn dần” - ông Tusk nói - “Bởi vậy, mỗi ngày sắp tới, chúng ta cần phải tận dụng để đàm phán”.

Nguy cơ không đạt thỏa thuận

Trong hôm thứ Ba tuần này, Trưởng đoàn đàm phán của EU Michel Barnier nói rằng ông đang chuẩn bị đưa ra đề xuất mới liên quan tới vấn đề biên giới Ireland, trong nỗ lực giảm thang căng thẳng trong các vòng đàm phán. Giới chức Anh và EU trong nhiều tháng qua đã đàm phán rất căng thẳng chỉ vì câu hỏi: Điều gì sẽ xảy ra với Bắc Ireland nếu như Anh và EU không thể đạt thỏa thuận về quan hệ trong tương lai?

Trong khi đó, tại một sự kiện bữa tối tổ chức tại nhà hát Felsenreitschule, Thủ tướng Anh Theresa May đã đánh tín hiệu rằng bà sẽ không ủng hộ các đề xuất mà ông Barnier đưa ra.

Trong một bài xã luận đăng tải trên tờ Die Welt của Đức ngay trước khi tới Áo tham dự Hội nghị thượng đỉnh EU, Thủ tướng May nói rằng bất kỳ đề xuất nào liên quan tới vấn đề biên giới giữa Cộng hòa Ireland và Bắc Ireland đều không được chia cắt Bắc Ireland khỏi phần còn lại của Liên hiệp Vương quốc Anh (UK).

“Không có bên nào được yêu cầu những điều vô lý đối với bên còn lại, ví dụ như đề xuất đường biên giới bên ngoài giữa các vùng khác nhau của UK - điều mà không một quốc gia nào có thể chấp nhận nếu họ ở cùng tình cảnh - hay như việc UK giành quyền thành viên của EU mà không cần cam kết nào” - bà May viết.

Trong hôm 20/9, tất cả các lãnh đạo của 27 thành viên còn lại của EU cũng đã bắt đầu nhóm họp một lần nữa, mà không có bà May. Tuy nhiên, Hội nghị thượng đỉnh tổ chức ở Salzburg sẽ không đưa ra một quyết định chính thức nào, bởi nó chỉ là các vòng họp không chính thức. Các quyết định thực sự sẽ được EU đưa ra vào tháng 10 tới, trong các cuộc họp chính thức đầu tiên của giới lãnh đạo khối này.

Anh và EU đều hy vọng đạt một thỏa thuận Brexit tại Hội nghị thượng đỉnh EU tổ chức vào tháng 10 tới để cho phép Quốc hội Anh và Nghị viện châu Âu kịp phê chuẩn thỏa thuận này trước thời điểm chính thức “ly hôn” vào tháng 3/2019. Tuy nhiên, ông Tusk cho biết ông sẽ triệu tập một Hội nghị thượng đỉnh EU đặc biệt về Brexit giữa tháng 11 tới để hoàn tất thỏa thuận với Anh.

Theo Chủ tịch EU, đàm phán Brexit đã bước vào giai đoạn quyết định và Anh cần cân nhắc lại lập trường đàm phán về Brexit của nước này liên quan vấn đề biên giới Ireland và quan hệ thương mại với EU trong tương lai. Ông nhấn mạnh “thời gian đang ngày càng ít đi nhưng chúng tôi vẫn đang thảo luận nhiều kịch bản khác nhau”.