Đền bù, giải tỏa xây sân bay Long Thành: Lấy đâu 18 nghìn tỷ đồng?

Phiên họp nhằm thẩm tra tờ trình của Chính phủ về việc tách nội dung thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án thành phần để thực hiện trước phục vụ cho việc sớm triển khai dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành là nội dung cuộc họp này.

Đại biểu thảo luận tại Hội trường chiều ngày 29/5. (Ảnh: Quốc Anh).

Chỉ có cách tách mới kịp

Trong tờ trình, Chính phủ giải thích, theo quy định hiện hành Thủ tướng có thể quyết định việc tách này sau khi báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án được Quốc hội thông qua.

Tuy nhiên, do công tác lập báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án chưa hoàn thành nên Chính phủ chưa thể trình Quốc hội để xem xét, thông qua.

Theo tiến độ dự kiến, báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án sẽ được hoàn thiện để trình Quốc hội xem xét thông qua vào năm 2019. Trong khi UBND tỉnh Đồng Nai cần khoảng thời gian ít nhất 3 năm để hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng giai đoạn 1 của dự án.

Nếu Quốc hội đồng ý cho tách thì tỉnh Đồng Nai sẽ tổ chức thực hiện giải phóng mặt bằng song song với quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi.

Dự kiến nếu Quốc hội thông qua báo cáo nghiên cứu khả thi vào năm 2019 thì sớm nhất năm 2020 địa phương mới có thể bàn giao mặt bằng sạch cho chủ đầu tư để triển khai các bước tiếp theo của dự án phù hợp với tiến độ đưa Cảng hàng không quốc tế Long Thành vào khai thác từ 2015 theo nghị quyết của Quốc hội.

Nếu không được tách thì dự án có thể phải kéo dài khoảng 2- 3 năm, chưa kể kinh phí giải phóng mặt bằng sẽ tăng thêm, đời sống của dân vùng dự án sẽ gặp thêm nhiều khó khăn.

Chính phủ cho biết, tổng kinh phí khái toán cho công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ tái định cư của dự án khoảng 23.000 tỷ đồng (trong đó có 5.030 tỷ để xây dựng khu tái định cư).

Tổng diện tích đất dự kiến thu hồi là 5.614,65ha. Tổng số hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất là 4.730 hộ, cá nhân với khoảng 15.000 nhân khẩu và 26 tổ chức (bao gồm các tổ chức tôn giáo, trụ sở cơ quan hành chính nhà nước, trường học, trạm y tế và doanh nghiệp).

Bố trí 18 nghìn tỷ nữa, cách nào?

Hiện nay mới bố trí 5.000 tỷ đồng; vậy phần thiếu 18 nghìn tỷ đồng chưa thấy có phương án cụ thể - Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu vấn đề.

Đây cũng là câu hỏi được nhiều đại biểu nêu tại phiên họp. Vấn đề là nghị quyết của Quốc hội yêu cầu phải giải phóng mặt bằng một lần và tiền bố trí mới được 5.000 tỷ đồng trong kế hoạch vốn trung hạn thì số còn lại lấy ở đâu? Băn khoăn ấy được nhiều ĐBQH nêu ra dù rằng ai cũng đồng ý với sự cần thiết phải tách như đề xuất của Chính phủ.

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Hữu Toàn băn khoăn: 80% tiền còn thiếu ở đâu ra, tờ trình của Chính phủ nói không trông được vào vốn ODA mà phải sử dụng tiền ngân sách và chỉ có thể hoàn trả một phần vốn từ việc đấu giá quyền sử dụng đất để xây dựng các công trình thương mại và dịch vụ. 18 ngàn tỷ đồng lớn lắm, phương án bố trí vốn như thế nào - ông Toàn băn khoăn.

Phó chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Mạnh Tiến cho rằng cần xem luôn ngoài chuyện xin tách dự án như trên thì còn cần gì cần tách nữa không, xin thì xin 1 lần đừng để mỗi kỳ xin một thứ thì không nên.

Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Pháp luật Nguyễn Trường Giang thì băn khoăn khi đất phải thu hồi đã tăng hơn 600 ha so với nghị quyết của Quốc hội.

Ở khía cạnh khác, Phó chủ nhiệm Uỷ ban Về các vấn đề xã hội Bùi Sỹ Lợi cho rằng phải đánh giá thêm sự đồng tình của dân, vì khi đi vào đền bù thì mới nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp. Ông Lợi cũng lưu ý cần thực hiện đúng quy định, vì nếu xác định chi trả đền bù cho dân theo đơn giá 2017, nhưng lại lân sang 2018 - 2019 thì rất khó khăn. Nói với dân không nhất ngôn thì sẽ xảy ra khiếu kiện ngay thôi - ông Lợi nhấn mạnh.

Đại diện UBND tỉnh Đồng Nai cho biết, nói là giải phóng mặt bằng một lần nhưng không phải 1 năm mà xong mà sẽ ưu tiên xây dựng sân bay trước. Nếu nhanh nhất thì đầu 2018 sẽ triển khai chứ ko phải 5.000 tỷ đồng dùng ngay 1 năm, còn từ nay đến 2020 cố gắng giải phóng 2.750ha cho sân bay - vị này cho biết.

Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh việc tách dự án như Chính phủ trình phải dựa trên nghị quyết đã được Quốc hội thông qua về dự án sân bay Long Thành.

Ông Hiển cũng nhấn mạnh câu hỏi quan trọng nhất là vốn ở đâu, vì ban đầu Chính phủ nói cần 12 nghìn tỷ đồng, Đồng Nai nói cần 18 nghìn tỷ đồng; giờ lại lên đến 23 nghìn tỷ đồng. Vậy tới đây dừng lại hay tăng thêm nữa?

Hiện mới có 5 ngàn tỷ đồng thì 18 nghìn tỷ đồng nữa lấy ở đâu. Một là phải đi vay hai là dùng từ dự phòng ngân sách, hai là dùng chính một phần đất của dự án đó để sinh lời, Chính phủ phải chỉ ra được vấn đề này và cần được giải trình tại QH. Nếu kỳ họp cuối năm nay, QH đồng ý phê duyệt báo cáo khả thi thì Chính phủ mới có thể triển khai dự án xin tách này – Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển nói.