Thương lượng để giải quyết tranh chấp

PV: Thưa Đại sứ, ông có thể cho biết những nhận định của mình về động thái của Philippines, đặc biệt là của tân Tổng thống Rodrigo Duterte sau phán quyết của Tòa Trọng tài?

Đại sứ Trương Triều Dương: Ông Rodrigo Duterte là một Tổng thống rất bộc trực trong phát ngôn, luôn nói thẳng những suy nghĩ của mình. Tới lúc này có cảm giác ông ấy đang lựa chọn một giải pháp mang tính chất hòa bình cho các tranh chấp ở Biển Đông với Trung Quốc. Dẫu sao điều quan trọng nhất là ông ấy vẫn coi phán quyết của Tòa Trọng tài thường trực là cơ sở để đàm phán với Trung Quốc trong thời gian tới. Ông ấy cũng vẫn tiếp tục duy trì mối quan hệ tốt với Mỹ. Với chính sách tương đối cân bằng như vậy trong tương lai khả năng Philippines đàm phán với Trung Quốc là rất có thể xảy ra. Nhưng về lĩnh vực gì, mức độ đến đâu, thì còn phải chờ đợi, kể cả những phát biểu liên quan đến Liên hợp quốc của ông Duterte. Chờ đợi xem tiếp sau đó là cái gì.

Việc Philippines sau phán quyết của PCA lại có những động thái “xuống nước” kêu gọi đàm phán với Trung Quốc. Động thái đó sẽ tạo ra những hệ quả gì?

- Chúng ta không bao giờ phản đối các nước khác sử dụng các biện pháp hòa bình để giải quyết các tranh chấp trong đó có việc đàm phán thương lượng. Đó cũng chính là những gì chúng ta đang làm. Những xung đột tranh chấp mang tính chất song phương thì giải quyết song phương, những vấn đề đa phương thì giải quyết bằng đa phương. Tôi nghĩ rằng đàm phán để giải quyết các xung đột bằng biện pháp hòa bình là điều nên được khuyến khích.

Sau G20 và sau phán quyết PCA, nhiều lo ngại Trung Quốc sẽ có những hành động cứng rắn ảnh hưởng đến hòa bình ổn định ở Biển Đông, ý kiến của Đại sứ?

- Điều lo ngại là những hành động quân sự hóa, bồi đắp tôn tạo của Trung Quốc ở Biển Đông đang làm ảnh hưởng đến môi trường biển rất nặng nề. Philippines có những thống kê rất rõ ràng đầy đủ về vấn đề này. Nếu những hành động đó tiếp tục xảy ra thì môi trường ở Biển Đông sẽ còn tiếp tục bị phá hủy một cách nghiêm trọng.Với tư cách một quốc gia lớn và có trách nhiệm, Trung Quốc không thể và không nên làm những việc như vậy. Một khi đã có phán quyết của Tòa án thì với tư cách một quốc gia tham gia vào UNCLOS, có thể trước mắt Trung Quốc phải tỏ thái độ cứng rắn nhưng về lâu dài theo kinh nghiệm của chúng tôi có tới 95% phán quyết của Tòa án công lý quốc tế ICJ là được chấp hành, mặc dù như Mỹ từ chối chấp hành với Nicaragua nhưng sau đó 5 năm họ lại tiến hành bồi thường và nhiều vụ việc khác cũng vậy như vụ Nga - Hà Lan. Mong rằng Trung Quốc với tư cách một nước lớn, thành viên Hội đồng Bảo an LHQ, thành viên UNCLOS sẽ ứng xử một cách đúng mực.

Việt Nam rút ra kinh nghiệm gì từ vụ kiện của Philippines với Trung Quốc, thưa Đại sứ?

- Điều đầu tiên có thể nói là chính nghĩa luôn thắng mà chúng ta có chính nghĩa. Vì thế hiện giờ chúng ta vẫn bảo lưu quyền của chúng ta để xử lý những tranh chấp với Trung Quốc ở Biển Đông. Về cơ bản Việt Nam và Philippines có phương cách ứng xử tương đối giống nhau; chỉ có một điểm khác là Việt Nam chưa mang những tranh chấp với Trung Quốc ra Tòa Trọng tài quốc tế. Nhưng điều đó không có nghĩa là Việt Nam từ bỏ quyền đó của mình. Cũng như Philippines không từ bỏ quyền đó của mình. Điều quan trọng nhất chúng ta theo đuổi từ trước đến nay đó là kiên quyết, kiên trì tìm cách giải quyết những bất đồng trong quan hệ với các nước, kể cả tranh chấp ở Biển Đông bằng những biện pháp hòa bình. Việc đưa những tranh chấp ra Tòa quốc tế cũng chính là một biện pháp hòa bình.

Việt Nam và Philippines có trao đổi hợp tác gì sau phán quyết PCA và nội dung của nó, thưa Đại sứ?

- Việt Nam và Philippines hợp tác và trao đổi trên rất nhiều diễn đàn khác nhau. Hợp tác song phương Việt Nam và Philippines từ xưa đến nay luôn có thông báo với nhau về những vấn đề tình hình liên quan đến Biển Đông, hành động ứng phó mỗi nước cũng có trao đổi với nhau. Còn về diễn đàn đa phương thì chúng ta luôn hợp tác rất tốt đặc biệt ở ASEAN. Hai nước là đối tác chiến lược mà đã là đối tác chiến lược có rất nhiều vấn đề chiến lược, sách lược chúng tôi trao đổi với nhau. Tôi đã gặp Tổng thống Rodrigo Duterte và ông có nói một câu mà tôi ghi nhớ mãi đó là ông ấy rất khâm phục và kính trọng nhân dân Việt Nam và sẽ cố gắng học tập phương cách của người Việt Nam trong xử lý nhiều vấn đề quốc tế.