'Cuộc chiến' chống chuyển giá: Vẫn nan giải

Cụ thể, thông tin từ Tổng cục Thuế, từ tháng 2/2014 đến nay, cả Grab và Uber đều lỗ, trong đó Grab có vốn pháp định 20 tỷ đồng nhưng lỗ lũy kế hơn 938 tỷ đồng. Điều này buộc dư luận đặt nghi vấn, có hay không tình trạng chuyển giá, trốn thuế của hai doanh nghiệp (DN) này?

Ảnh minh họa (Nguồn: Thời báo Kinh tế Sài Gòn).

Doanh thu khủng, vẫn báo lỗ to

Nhiều ý kiến cho rằng, không có lý do gì, một DN đang hoạt động rất suôn sẻ, ngày càng mở rộng quy mô như Grab hay Uber lại có thể rơi vào tình trạng thua lỗ đến như vậy.

Giải thích về kết quả kinh doanh thua lỗ của mình, đại diện Grab cho rằng, lỗ là do chi phí quảng cáo, khuyến mãi quá lớn, dẫn đến thực trạng, sau hơn 3 năm hoạt động, đơn vị này đã bị lỗ lũy kế hơn 938 tỷ đồng.

Song, đây là một lý do khó có thể chấp nhận được. Nhiều ý kiến cho rằng, đây lại là một trong những chiêu trò chuyển giá trốn thuế đã từng xảy ra ở những DN FDI hoạt động ở Việt Nam.

Bởi, không chỉ Uber hay Grab, thời gian qua, rất nhiều DN lớn khác như Lottle, Metro, BigC… mặc dù doanh thu rất khủng nhưng vẫn thông báo con số lỗ khổng lồ.

Và rõ ràng, đây không phải là câu chuyện mà Việt Nam mới gặp. Theo các chuyên gia kinh tế, việc các công ty FDI có hành vi chuyển giá nhằm trốn thuế dẫn đến Việt Nam thất thu lớn nguồn ngân sách nhà nước.

Con số thống kê của Tổng cục Thuế cho biết, lũy kế 9 tháng năm 2017, cơ quan thuế các cấp thực hiện 57.935 cuộc thanh, kiểm tra tại các DN và kiểm tra 354.426 hồ sơ khai thuế tại cơ quan thuế.

Số thuế xử lý tăng thu qua thanh tra, kiểm tra là hơn 11.597 tỷ đồng. Trong đó, tiền thuế kiến nghị thu hồi hơn 9.616 tỷ đồng; xử phạt hơn 1.980 tỷ đồng; số thuế đã nộp ngân sách Nhà nước hơn 6.553 tỷ đồng.

Xem lại phương thức kiểm soát thuế

Đáng chú ý, theo báo cáo thường niên DN Việt Nam do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa công bố, trong 3 loại hình DN hoạt động ở nước ta, khối FDI có tỷ lệ thua lỗ luôn cao nhất, có thời điểm lên đến 51% (năm 2008), trong 3 năm 2012-2014 xấp xỉ 48%.

Một điều bất hợp lý là dù thua lỗ liên tục nhưng DN FDI vẫn mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh. Mặt khác, trong khi DN FDI kêu lỗ thì hầu hết các DN trong nước cùng ngành nghề lại có lãi.

Điều này đặt ra cho nhà quản lý một yêu cầu rằng, làm sao để kiểm soát tốt hơn nữa hoạt động của các DN FDI để hạn chế thấp nhất tình trạng chuyển giá như đã và đang diễn ra.

Trở lại với câu chuyện của Grab và Uber, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cũng phải đặt câu hỏi: Có hay không vấn đề chuyển giá khi một công ty có vốn 20 tỷ đồng, song lại báo lỗ đến gần 938 tỷ đồng?

Nhận định về vấn đề này, ông Dương Trung Quốc (Đại biểu QH tỉnh Đồng Nai) cho rằng, việc DN báo lỗ này cũng không khó hiểu, có thể chính phần lỗ đó lẽ ra phải nộp cho nhà nước thì họ lại đem đi khuyến mại cho khách hàng.

Ngoài ra, theo ông Dương Trung Quốc, chúng ta cần phải nhìn nhận được 2 vấn đề. Thứ nhất, chủ của Uber hay Grap thì ở nước ngoài và họ cứ nghiễm nhiên bỏ túi trên dưới 20% lợi nhuận.

Trong khi đó, nếu có rủi ro, xảy ra “đổ vỡ” thì họ vô can, tất cả hậu quả để lại cho chúng ta tự trang trải với nhau.

“Đây là điều chúng ta phải nhìn thấy từ trước, vì bản chất ở đây là chuyển vốn và cách làm của họ là như vậy. Từ câu chuyện này, chúng ta phải nhìn nhận lại những vấn đề đó để điều chỉnh chính những hoạt động sao cho phù hợp với thực tế”- ông Quốc nhấn mạnh.

Câu chuyện chuyển giá, trốn thuế không chỉ xảy ra với Uber hay Grab mà đã xảy ra ở nhiều DN lớn khác, như dư luận xã hội đã chứng kiến.

Giới chuyên gia kinh tế cho rằng, ngành tài chính cần phải nhìn nhận lại bản chất của vấn đề để có những thay đổi, cải tiến trong phương thức kiểm soát thuế.

Theo đó, kiểm soát thuế không chỉ dựa vào hóa đơn chứng từ, hay đến điều tra rồi đưa ra mức thuế khoán như hiện nay, bởi trong lĩnh vực hoạt động kinh doanh hiện nay có nhiều doanh nghiệp không ở trong lãnh thổ Việt Nam nhưng vẫn có thể tiến hành kinh doanh.

Vậy phải làm thế nào để kiểm soát được mới là điều cốt lõi. Nếu không, vấn nạn chuyển giá, trốn thuế của các DN FDI vẫn chưa dừng lại ở đây.