Đại dịch và những nghiên cứu từ loài dơi

Thế Tuấn (tổng hợp) 29/04/2020 08:00

Trước khi tiến vào cửa hang tịch mịch nằm trong hệ thống hang động rộng lớn tại tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), một nhóm các nhà khoa học mặc đồ bảo hộ, đeo khẩu trang và găng tay dày bịt kín cơ thể. Vì sự an toàn, người ta đã phải dựng lưới bắt dơi ngoài cửa hang vì rằng khi trời nhập nhoạng tối, cũng là lúc bầy dơi bay ra tìm kiếm thức ăn.

Đại dịch và những nghiên cứu từ loài dơi

Tìm kiếm virus gây bệnh từ loài dơi ở Myanmar. Ảnh: AP.

"Chúng tôi cũng dùng tăm bông lấy mẫu xét nghiệm từ miệng và phân của chúng", Peter Daszak, người đứng đầu tổ chức phi chính phủ EcoHealth Alliance của Mỹ chuyên phụ trách tìm ra những loại virus mới và dự báo dịch bệnh trả lời Hãng CNN sau khi đã cẩn thận gỡ những con dơi ra khỏi lưới, cho chúng một liều nhẹ gây mê trước khi lấy mẫu máu từ cánh của chúng.

Trong nhóm có ông Daszak- một “thợ săn virus”. 10 năm qua, ông đã tới các hang động dơi trên 20 quốc gia để ngăn chặn nguy cơ bệnh dịch. Còn trong trường hợp này là cuộc săn lùng những loại virus Corona mới, không hề đơn giản.

Tuy nhiên, từ những phát hiện của nhóm Daszak, một thư viện mở về các loại virus có trong động vật được hình thành là cơ sở để các nhà khoa học có thể dự đoán chủng virus nào có khả năng lây lan cho con người và có nguy cơ bùng phát thành đại dịch Covid-19.

“Chúng tôi đã thu thập hơn 15.000 mẫu xét nghiệm từ dơi, và kết quả là tìm ra khoảng 500 loại virus Corona mới”- ông Daszak cho biết. Một trong số đó là virus tìm được trong một hang động ở Trung Quốc vào năm 2013, và có thể là tổ tiên của virus SARS-CoV-2 gây ra đại dịch Covid-19.

Cũng cần nhắc lại, trước đại dịch SARS (Hội chứng hô hấp cấp tính nặng, năm 2003), các nghiên cứu về virus Corona không mấy được quan tâm. Theo Wang Lin-fa, chuyên gia về virus tại Đại học Y Duke-NUS (Singapore) thì “nó không phải là một nhánh nghiên cứu trong y khoa thu hút nhiều người. Phát biểu này dựa trên thực tế trước thời điểm đó chỉ có duy nhất 2 chủng virus Corona lây sang cho con người được nhận dạng và cả hai đều chỉ được phát hiện vào những năm 1960.

Đến năm 2009, một dự án quy mô nghiên cứu virus Corona mới được triển khai một cách bài bản từ sự tài trợ của Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID). Mục tiêu của dự án là xác định và ứng phó với các loại virus mới lây lan từ động vật sang người - bao gồm virus Corona. Tổng số tiền tài trợ trong suốt 10 năm hoạt động khoảng 200 triệu USD.

Sau đó, người ta phát hiện thêm 5 loại virus Corona lây lan sang người, trong đó có virus SARS-CoV-2 gây ra dịch Covid-19. Theo kết quả nghiên cứu, ước tính 1 con dơi có thể chứa tới 15.000 loại virus.

Cũng cần nói thêm rằng, sau khi phân tích mẫu máu những người sống gần hai hang dơi ở huyện Tấn Ninh (tỉnh Vân Nam) vào năm 2015, nhóm của ông Daszak phát hiện 3% trong số đó có kháng thể đối với các loại virus thường chỉ tìm thấy ở dơi. Điều này có nghĩa là họ đã bị nhiễm virus trước đó. “Họ có thể không biết mình bị nhiễm và đã hồi phục hoặc chỉ một vài tế bào cơ thể bị ảnh hưởng”- ông Daszak cho hay và thêm rằng, vì dơi là động vật có vú bay được, nên cơ thể chúng lúc nào cũng phải căng ra và chịu sức ép, từ đó dẫn tới một phản ứng miễn dịch. Để giải quyết hiện tượng này, dơi phải làm hệ miễn dịch yếu đi và do đó chúng dễ bị nhiễm virus hơn đồng thời cũng có khả năng chịu được một lượng lớn virus có trong cơ thể.

Nói tóm lại, tới thời điểm này, bên cạnh việc tìm hiểu nguồn gốc của các dịch bệnh đang bùng phát như Covid-19 hay Ebola, thợ săn virus cũng giúp dự đoán nơi mà đại dịch sắp tới sẽ xảy ra, kèm theo hy vọng ngăn chặn được nó. Bằng cách chỉ ra địa điểm mà con người có khả năng phơi nhiễm với virus lớn nhất, các nhà khoa học có thể hình thành bản đồ đường đi và giảm thiểu sự lây lan.

Nói như Suzan Murray-người dẫn đầu Chương trình Y tế toàn cầu (thuộc Viện Smithsonian) thì nhóm các nhà virus học sử dụng các mẫu phẩm thu thập tại hiện trường để xác định loại virus nào có khả năng lây lan sang người nhất và phân loại chúng theo mức độ rủi ro. Kiến thức về virus có thể được sử dụng để phát triển vaccine hoặc liệu pháp điều trị ngăn ngừa mầm bệnh mới. Mẫu máu dơi chứa kháng thể do chúng tạo ra để chống lại virus. Những kháng thể này thể làm cơ sở để phát triển vaccine hoặc cách thức điều trị bằng huyết tương.

Nhìn chung, hiện người ta vẫn tập trung vào loài dơi trong việc phát tán virus cúm (trong đó có virus Corona). Tuy nhiên, mọi nghiên cứu vẫn chỉ dừng lại ở mức “nêu vấn đề” mà thôi.

(0) Bình luận
Nổi bật
    Tin mới nhất
    Đại dịch và những nghiên cứu từ loài dơi

    POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO