Đất nước Mozambique

|

Một góc quần đảo Vamizi ấn tượng bởi hình dáng cong như lưỡi liềm.

Một quốc gia khác lạ
Lịch sử Mozambique ghi nhận thời kỳ đầu lập quốc là từ giữa thế kỷ 1 kéo dài thời thế kỷ 4 sau Công nguyên. Lúc bấy giờ, những người nói tiếng Bantu trên con đường mưu sinh đã tiến vào từ phía tây và bắc qua thung lũng sông Zambezi, rồi dần dần xâm nhập vào cao nguyên và các khu vực ven biển. Họ là những người nông dân quen trồng trọt và có kĩ năng chăn nuôi khá. Cùng đó là những người thợ sắt, chuyên rèn dụng cụ phục vụ sản xuất nông nghiệp cũng như rèn binh khí. Theo thời gian, họ được coi là chủ nhân của mảnh đất giàu có này.

Cho đến thế kỉ 12, các thương nhân Ấn Độ, Indonesia, Arab theo đường biển đã đến đây, lập nên những thương điếm cùng với việc khai thác tài nguyên khoáng sản. Từ thời điểm đó, có thể coi là Mozambique chính thức bước ra với thế giới. Tuy nhiên, thời điểm quan trọng hơn có thể là vào khoảng thời gian cuối những năm 1400 khi lần đầu Mozambique được người châu Âu khám phá. Năm 1498, nhà thám hiểm lừng danh Vasco da Gama cùng thủy thủ đoàn đã đến vùng đất này. Trong nhật ký hải trình, ông mô tả đây là vùng đất hết sức khác lạ, cây cối khác lạ, khí hậu khác lạ và con người cũng khác lạ. Và Vasco da Gama cho rằng, đây sẽ là điểm đến lý tưởng của người châu Âu.

Tuy nhiên, cho tới năm 1544, Lourenco Marques- một ông chủ đồn điền người Bồ Đào Nha mới cho xây dựng thành phố mang tên ông ta (thành phố Maputo hiện nay). Từ đó, do lợi nhuận thu được rất lớn từ lĩnh vực khai khoáng và buôn bán nô lệ, những đô thị lần lượt mọc lên.

Tiếp bước người Bồ Đào Nha, các ông chủ người Anh cũng đã tìm thấy nơi đây nhiều nguồn lợi. Từ đó, quyền lợi trong nhiều trăm năm đã rơi vào tay giới chủ người nước ngoài, còn những cộng đồng bản địa vẫn sống trong tình trạng nghèo khó và bị phân biệt đối xử. Cho tới năm 1962 khi Eduardo Mondlane và mục sư Uria Simango thành lập Mặt trận Giải phóng Mozambique (FRELMO), thì công cuộc đấu tranh giành độc lập của người Bồ Đào Nha chính thức bắt đầu. Đến ngày 25 tháng 6 năm 1975, Bồ Đào Nha tuyên bố độc lập.

Cô dâu chú rể người Swahili.

Tới nay, dân số Mozambique trên dưới 25 triệu người, trong đó người bản xứ gốc Phi chiếm chừng 99% (bao gồm người Makhuwa, Tsonga, Lomwe, Sena, và các dân tộc khác), người châu Âu 0.06%, lai 0.2%, người Ấn Độ 0.08%...

Tuy thành phần dân cư khá thống nhất như vậy, nhưng do quá trình lịch sử, Mozambique là quốc gia có nền văn hóa đa dạng, với hai dòng chảy chính là văn hóa bản địa châu Phi và văn hóa Nam Âu. Điều đó thể hiện rõ nét trong những lễ hội truyền thống của cư dân bản địa với rất nhiều màu sắc, những vũ điệu hoang dã và mạnh mẽ, hệ thống mặt nạ mang nhiều nét thần bí. Bên cạnh đó lại là những kiến trúc châu Âu cho dẫu chỉ là “phiên bản” do tiếp cận, giao thoa với kiến trúc bản địa.

Sự thân thiện của người dân Maputo.

Ghé lại Maputo
Thủ đô Maputo của Mozambique được coi là một đô thị sáng giá của châu Phi. Tại đây, rất nhiều biệt thự kiểu Nam Âu chiếm lĩnh những con phố trung tâm. Ngay cả sau này, khi kiến trúc mới đã tác động mạnh mẽ thì người ta vẫn giữ gìn những kiến trúc phong cách Bồ Đào Nha như một di sản văn hóa. Ngay cả những con đường lát đá dành cho người đi bộ và xe ngựa cũng gợi lên hình ảnh một châu Âu từ thế kỉ 19.

Maputo là thành phố nổi bật với những hàng phượng vỹ san sát. Mùa hè, khi ánh nắng chói gắt, thì phượng vỹ trên khắp các đường phố thủ đô Maputo ra hoa đỏ chói. Thành phố một phần hướng ra biển. Chiều xuống, khi mặt trời lặn dần, những cơn gió đại dương thổi về ràn rạt, mang theo vị mặn của muối và sự phóng túng. Ban đêm, Maputo rất mát mẻ. Gió lùa hun hút trong những phố nhỏ. Còn ngoài bãi biển, gió lồng lộng thổi đưa những tiếng guitar bập bùng bay xa, mất hút trong màn đêm nhiệt đới.

Nhưng, cũng khác với những thành phố lớn của châu Phi, Maputo không quá ầm ĩ náo nhiệt, ngược lại, nó có vẻ gì đó như chậm rãi, bình dị đôi khi là trầm lặng. Vào ngày cuối tuần, người dân thường ở nhà nên đường phố vắng vẻ. Đường phố Maputo không có nhiều xe cá nhân, người dân đi lại chủ yếu bằng xe buýt, xe túc túc. Đáng chú ý, sự nghiêm túc của người dân khi tham gia giao thông đã giúp cho thành phố không bao giờ bị ùn tắc, cũng như tai nạn giao thông chỉ là sự hy hữu.

Đánh cờ ngay trên hè phố thủ đô Maputo.

Là thành phố mà phần đông dân cư đến từ nông thôn, nên Maputo có điều gì đó phảng phất bóng dáng làng quê. Ngay trong các khu chợ, người ta cũng dễ dàng tìm được cho mình thực phẩm ruộng đồng, ví dụ như một mẻ cá tươi, những con tôm còn quẫy cựa, hay là những loại rau muống, rau dền, rau đay, mướp đắng... Trong bữa ăn, người Maputo thích dùng gia vị nên những loại rau như như hành, mùi, thì là... khá sẵn. Chúng được đưa đến từ những cánh đồng ngoại thành gần đó nên bao giờ cũng tươi non, cho dù hôm đó là một ngày nắng gắt.

Người dân Mozambique nói chung và người thủ đô Maputo nói riêng đều rất thân thiện, cởi mở. Với một người lạ hỏi đường, bao giờ cũng nhận được sự chỉ dẫn rất cặn kẽ, trong nhiều trường hợp người ta còn đưa khách đến tận nơi cần đến. Trên môi người Maputo thường trực nụ cười, và mỗi khi chia tay họ thường bày tỏ sự lưu luyến bằng động tác choàng vai rất thân tình.

Ngay giữa trung tâm thủ đô Maputo, cho dù khá nhộn nhịp, đông đúc, nhưng đặc biệt an ninh. Hầu như không có nạn trộm cắp. Bằng chứng là những người bán hàng vô tư gửi quầy hàng cho nhau khi có việc gì đó phải đi, mà không hề “lăn tăn”.

Thủ đô Maputo có diện tích 346 km², nằm ở phía bắc cửa sông Tembe và phía tây vũng Maputo- một vũng lớn rộng 30 km, dài 95 km. Con sông Maputo đổ ra biển ở phía nam vũng Maputo. Cuối cùng, nếu có dịp đến Maputo, thì không nên bỏ qua khu chợ quận Baixa- nơi bán các loại hải sản tươi sống như cá, cua, mực... và các loại trái cây thơm ngon, rau củ tươi, cùng nhiều thực phẩm tuyệt hảo.