Zơ rá - đặc sản của người Cơ Tu

Phụ nữ Cơ Tu rất khéo léo và tinh tế trong chế biến món ăn.

Nguyên liệu chế biến món này khá phong phú, bao gồm khoảng 5 loại rau rừng cùng với củ sắn, dọc mùng, tiêu, ớt đỏ, gạo nếp, thịt khô, thịt tươi… Đặc biệt để chế biến món này không thể thiếu cây mây rừng (A dương).

Các nguyên liệu sau khi sơ chế sạch, để ráo nước rồi cho tất cả vào trong ống cây lồ ô hoặc ống nứa tươi, đổ thêm một lượng nước vừa phải. Thường cứ một lớp rau người ta lại cho xen lẫn một lớp thịt. Sau khi ống lồ ô đầy sẽ dùng lá chuối nút chặt lại rồi đưa lên bếp nướng.

Luôn để ống lồ ô trên bếp lửa ở nhiệt độ vừa phải, dàn đều. Ống lồ ô sau khi nướng một thời gian dài làm cho rau, trái cây và thịt chín nhừ quện vào nhau. Lúc này, dùng cây mây rừng quấy đều các hỗn hợp trong ống lồ ô, quấy độ vài lần là được. Bỏ ống lồ ô xuống khỏi bếp và bắt đầu đổ ra đĩa.

Món này không ướt và cũng không khô, có mùi vị thơm của các loại cây trái rừng cùng các mùi vị của các loại thịt khô, tươi, cay mặn vừa phải. Đặc biệt hương thơm từ ống lồ ô quện vào rau, thịt và các loại gia vị khác làm tăng thêm hương vị đậm đà.

Ngon nhất là phải thưởng thức món zơ rá khi còn nóng ấm. Khi đó ta mới cảm nhận được vị béo ngậy của thịt, vị ngọt bùi của rau quả và vị thơm lá cây rừng cùng một chút cay cay của tiêu và ớt đỏ vô cùng hấp dẫn. Khi được mời ăn món zơ rá, lúc đầu tôi còn e dè vì sợ không quen. Thế nhưng, chỉ ngay sau miếng đầu tiên, vị thơm ngon, đậm đà như đọng lại nơi đầu lưỡi, đánh thức tất cả các vị giác.

Thường món ăn này sẽ do những người phụ nữ Cơ Tu đảm trách bởi họ tỉ mỉ, khéo léo và rất tinh tế trong cách chế biến. Ngay từ việc chọn nguyên liệu cũng vậy. Ống lồ ô hay ống nứa đều phải chọn loại bánh tẻ. Già quá thì khi nướng sẽ bị nứt còn non quá ống sẽ bị teo lại khi lửa nóng. Việc này ngoài kinh nghiệm cũng cần một chút tinh ý và khéo léo.

Món zơ rá thường được ăn với xôi, cơm. Thế nhưng nhiều người cho rằng, chỉ mình món zơ rá đã đủ vị không cần thêm bất cứ loại rau, thịt nào khác nữa. Giữa cái se lạnh của núi rừng, bên bếp lửa hồng thưởng thức món zơ rá cùng một vài chén rượu cần hay rượu tà vạt thì quả là không còn gì tuyệt vời hơn thế.

Zơ rá – món ăn mang đậm hương vị núi rừng thường được làm trong các lễ hội của cộng đồng như lễ đâm trâu, dựng làng mới, gươl mới, mừng cơm mới và ở các lễ nghi quan trọng của gia đình. Thế nhưng, nếu bạn là khách quý từ nơi xa đến, chắc chắn chủ nhà sẽ không ngại mà nấu món ăn này để đãi khách.