Giám sát bộ máy

Tranh minh họa.

Trước đó một ngày, tại Hội nghị thực hiện Quy chế phối hợp công tác của Chính phủ và UBTƯ MTTQ Việt Nam năm 2017, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch UBTƯMTTQ Việt Nam Trần Thanh Mẫn đã kiến nghị Văn phòng Chính phủ cần quan tâm đôn đốc các bộ, ngành phối hợp cùng UBTƯ MTTQ Việt Nam thực hiện các chương trình giám sát về đánh giá chỉ số hài lòng của người dân, doanh nghiệp, giám sát nâng cao năng lực cạnh tranh trong lĩnh vực thuế, hải quan, giám sát về đảm bảo an toàn thực phẩm, giám sát việc giải quyết khiếu nại tố cáo của người dân để góp phần cải cách thủ tục hành chính, giảm phiền hà cho người dân, doanh nghiệp.

Còn Chính phủ cũng cam kết tiếp tục lắng nghe ý kiến, kiến nghị của cử tri, giải quyết những kiến nghị của MTTQ Việt Nam chuyển tới các bộ ngành để góp phần xây dựng Chính phủ kiến tạo, phục vụ người dân doanh nghiệp. Mà mẫu số chung tựu trung là làm sao để bộ máy nâng cao được hiệu quả hoạt động, chính sách gắn với dân để giảm bớt những phiền hà.

Những cam kết chính trị đã được đưa ra. Những lời hứa trước cử tri và nhân dân là sự giám sát tối cao. Nhưng làm sao để bộ máy hoạt động thực sự có hiệu quả? Biết tiếp thu, lắng nghe? Rất cần một sự giám sát chặt chẽ từ phía người dân, các cơ quan dân cử như Quốc hội, Mặt trận để bộ máy hoạt động trơn tru, lấy sự hài lòng của người dân là thước đo hiệu quả của bộ máy công quyền.

Để làm được những điều đó không hề đơn giản khi vẫn còn những cơ chế xin-cho, những tư duy nhiệm kỳ đang còn hiện hữu trước mắt, mà xuyên suốt chính là kiểm soát quyền lực, để quyền lực được đặt trong khuôn khổ pháp luật chứ không phải những “cái lắc đầu hay chỉ tay” của người đứng đầu trong cơ chế “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách”.

Kết quả của Đoàn giám sát của Quốc hội về bộ máy hành chính nhà nước trong giai đoạn 2011-2016 đã chỉ ra những nỗi lo hiện hữu. Đó là tổ chức bộ máy bên trong Bộ, cơ quan ngang Bộ còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian, số đầu mối đơn vị hành chính tăng lên.

Chưa kể một nội dung chuyên môn do chuyên viên xử lý để được báo cáo lên Bộ trưởng thường phải trải qua “7 bước xử lý” từ: chuyên viên soạn thảo; phó trưởng phòng cho ý kiến; trưởng phòng cho ý kiến; phó vụ trưởng cho ý kiến; vụ trưởng cho ý kiến; thứ trưởng duyệt văn bản; Bộ trưởng xử lý, ký văn bản. Hay như một chỉ đạo của Bộ trưởng để xuống đến người trực tiếp thực hiện có khi cũng phải trải qua nhiều tầng nấc, làm cho việc xử lý mất nhiều thời gian.

Một bộ máy vận hành quá nhiều tầng nấc, cùng với những quy trình xử lý như “giăng tơ” sao có thể vận hành một cách nhanh chóng. Chưa kể chỉ trong 5 năm nhưng số đơn vị hành chính thuộc Bộ, cơ quan ngang Bộ tăng 28 đơn vị, còn số lượng các đơn vị hành chính trực thuộc Tổng cục tăng 822 đơn vị. Một sự nhảy vọt với cấp số nhân trong khi bộ máy đang còn sức ì lớn. Mà nói như lời Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Lê Mạnh Hà “tuy gọn đầu mối các bộ nhưng nhiều các bộ trong bộ, tổng cục nhiều hơn, cục nhiều hơn có nghĩa là các địa phương vẫn bị phiền hà, nhân dân vẫn bị phiền hà”.

Nguyên nhân gốc rễ là bộ máy hành chính nhà nước đang còn một sức ì lớn, một phần có trách nhiệm của các cơ quan kiểm tra, thanh tra chưa kịp thời, thường xuyên. Do đó việc thực hiện quy định về tinh giản biên chế; rà soát, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và mối quan hệ công tác của Chính phủ theo hướng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hợp lý cho các Bộ, ngành, địa phương; thực hiện nguyên tắc một cơ quan làm nhiều việc nhưng một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì thực hiện, chịu trách nhiệm chính; tổ chức, sắp xếp các cơ quan trong tổ chức bộ máy hành chính nhà nước gọn nhẹ, giảm cấp trung gian, rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; tinh giản biên chế gắn với nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chính là những giải pháp được Đoàn giám sát của Quốc hội đưa ra để giải quyết những “tầng nấc” đang là “tảng băng lớn” cản trợ sự phát triển vận hành của bộ máy.

Suy cho cùng bộ máy cũng chính là từ cán bộ. Mỗi cán bộ là những mắt xích để bộ máy được vận hành trơn tru. Cũng như một cơ thể sống, việc đau ốm, bệnh tật là điều vẫn luôn xảy ra. Vì thế bắt bệnh và trị bệnh kịp thời là điều được đặt ra hơn bao giờ hết từ việc kiểm tra, giám sát để uốn nắn những biểu hiện lệch lạc.

Quyết định số 217-QĐ/TW và Quyết định số 218-QĐ/TW của Bộ Chính trị khóa XI về quy chế giám sát, phản biện xã hội và tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, MTTQ, các tổ chức chính trị-xã hội nhằm phát huy vai trò của nhân dân trong việc tham gia xây dựng Đảng, chính quyền trong sạch, vững mạnh đang được triển khai mạnh mẽ ở tất cả các cấp.

Nghị quyết TƯ 4 khóa XII cũng đã chỉ rõ những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị; đạo đức, lối sống; “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Và đây cũng là chỗ dựa vững chắc để người dân tự tin hơn trong việc giám sát cán bộ, công chức, đảng viên. Nó cũng là thước đo để cán bộ không ngừng tu dưỡng, rèn luyện trong việc chịu sự giám sát của nhân dân thông qua MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội ở địa phương.

Chính vì vậy việc đẩy mạnh việc giám sát đối với hành vi vi phạm đạo đức, phẩm chất, lối sống của cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên đang làm việc trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị cư trú ở khu dân cư chính là những “tư duy mới” về cải cách tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước để góp phần thực hiện Nghị quyết hiệu quả Trung ương 4 về xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Và đó cũng là điều hiện đang được các cơ quan Đảng gấp rút chuẩn bị cho Hội nghị Trung ương 6, khóa XII, trong đó có nội dung thảo luận và dự kiến ban hành Nghị quyết về việc tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, xây dựng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.