Bắt đầu từ ý thức

Ảnh minh họa.

Trong 2 tuần gần đây, trong các cuộc làm việc với bộ, ngành, địa phương, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trương Hòa Bình, Trưởng ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ cũng nói nhiều về điều này. Bởi quan điểm chỉ đạo từ người đứng đầu và các thành viên Chính phủ thì đã quá rõ ràng. Thời gian qua, đã có nhiều thủ tục hành chính được đơn giản hóa tạo điều kiện cho người dân, DN tiếp cận dịch vụ công một cách dễ dàng, thuận tiện.

Câu chuyện hôm 10/8, Hà Nội quyết định triển khai rộng rãi dịch vụ công trực tuyến tại 10 quận nội thành Hà Nội đã cho thấy một nỗ lực cải cách lề lối làm việc nhằm giảm thiểu phiền toái cho người dân. Điều này, ngay lập tức đã nhận được sự đồng tình từ phía người dân. Nói về điều này, bà Phan Lan Tú, Giám đốc Sở Thông tin - Truyền thông Hà Nội cho biết, sẽ rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ. Sau một thời gian thực hiện, Hà Nội sẽ sơ kết, đánh giá để nhân rộng việc triển khai dịch vụ công này ở mức rộng hơn, với nhiều dịch vụ.

Đó là câu chuyện của Hà Nội, còn với Bộ Tài chính, trong một cuộc làm việc mới đây của Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình về nội dung cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế, hải quan, Bộ Tài chính đưa ra con số báo cáo khá đẹp khi cho biết: Đã giảm được hơn 420 giờ/năm thời gian nộp thuế của doanh nghiệp (từ 537 giờ xuống còn 117 giờ); thời gian thực hiện thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu được giảm từ 21 ngày xuống còn 14 ngày đối với xuất khẩu, 13 ngày đối với nhập khẩu.

Bộ Tài chính đã rà soát, chuẩn hóa 70 quy trình, quy chế, cắt giảm 63 thủ tục và đơn giản hóa 50 thủ tục về thuế nội địa; ban hành mới 23 thủ tục, thay thế 128 thủ tục, bãi bỏ 84 thủ tục, đề xuất phương án đơn giản hóa 11 thủ tục trong lĩnh vực hải quan. Bộ Tài chính đã triển khai hải quan điện tử tại 100% Cục và Chi cục Hải quan địa phương…

Số giờ giảm trong thủ tục hành chính tuy đã có chuyển biến tốt nhưng có lẽ cũng còn xa mới đạt được yêu cầu trong Cộng đồng ASEAN. Số giờ giảm ấy là do chúng ta cắt bớt một số thủ tục. Nhưng, đó liệu đã là những thủ tục chiếm nhiều giờ trong loạt thủ tục hành chính ở lĩnh vực thuế, hải quan hay chưa thì cũng còn phải bàn. Vả lại, sự phát huy tác dụng của hệ thống làm thủ tục điện tử liệu có giảm bớt đáng kể ức chế cho DN khi mà vẫn còn rất nhiều công đoạn máy móc không thể làm thay con người.

Ngay trong cuộc làm việc với Bộ Tài chính, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình cũng thẳng thắn cho rằng, bên cạnh những thành tích đạt được, công tác cải cách hành chính của Bộ Tài chính vẫn còn một số hạn chế. Còn vướng mắc trong các quy định về hóa đơn, chứng từ; chồng chéo giữa thủ tục thuế và hải quan khi xuất khẩu, thời hạn kiểm tra, thanh tra thuế tại doanh nghiệp.

Thủ tục kiểm tra thực tế hàng hóa và giám sát hải quan, hoạt động kiểm tra sau thông quan, thủ tục báo cáo quyết toán đối với hoạt động gia công và sản xuất xuất khẩu. Việc quy định nhiều bộ quản lý chuyên ngành phải có ý kiến đối với một loại hàng hóa nhập khẩu khi đăng ký hải quan, thông quan hàng hóa gây khó khăn cho doanh nghiệp. Các biểu mẫu kê khai thuế còn tiểu tiết không cần thiết... Đấy là chưa kể tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ của một bộ phận công chức hải quan, thuế chưa cao, chưa chuyên nghiệp.

Chỉ từng ấy thứ đã đủ thấy một thực tế, thủ tục cũng là do con người nghĩ ra. Thế nên, dù con người có hiền hòa, nhân ái, thân thiện đến đâu nhưng thủ tục mà vẫn rườm ra, chồng chéo sẽ rất khó đem lại nụ cười cho người dân, DN.

Ngay cả tại một tỉnh được cho là có rất nhiều đột phá trong cải cách hành chính với việc chỉ số cải cách hành chính liên tục được nâng cao, hoạt động của mô hình Trung tâm hành chính công của tỉnh và 14 trung tâm cấp huyện là rất thiết thực như Quảng Ninh thì, chuyện chấp hành kỷ luật, kỷ cương của một số cán bộ ở một số nơi còn chưa nghiêm vẫn là thực tế khó có thể bỏ qua.

Hồi cuối tháng 4, Hội nghị công bố chỉ số hài lòng của người dân đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước trong năm 2015 đã được tổ chức. Kết quả khá khả quan, mở đường cho sự thành công trong tương lai của một Chính phủ điện tử. Thế nhưng, cũng có một thực tế khác; đó là việc tiếp cận thông tin về giải quyết thủ tục của cơ quan hành chính chưa thực sự dễ dàng, thuận tiện với người dân.

Đặc biệt, càng lên cấp cao, thì dân càng khó tiếp cận thông tin. Rồi chuyện trả thêm ngoài phí, lệ phí theo quy định vẫn có những khoản thu ngoài gây thắc mắc. Và, dân chưa bằng lòng về đạo đức nghề nghiệp, về tinh thần phục vụ của công chức. Thế mới thấy, có cải cách thủ tục, giảm bớt giấy tờ nhưng nếu không có sự đổi mới, cải tiến trong phong cách phục vụ của người công chức thì mọi sự cải tiến đều không đem lại hiệu quả mong muốn. Nói gọn lại, yếu tố con người vẫn đóng vai trò quyết định trong cải cách hành chính: Cả ở khâu thủ tục giấy tờ và khâu phục vụ.

Mà muốn nâng cao chất lượng phục vụ gắn với đạo đức công vụ, nếu chỉ đòi hỏi sự tự giác không thôi là chưa đủ; dù rằng đó là yếu tố quan trọng đầu tiên. Nó còn cần sự góp sức của bản thân người dân, DN ở khâu giám sát. Nếu tất cả người dân, DN kiên quyết nói không với việc chi tiền lót tay; chắc hẳn công chức sẽ không có cửa để vòi vĩnh. Và, nếu giám sát tốt, chính người dân cũng sẽ được hưởng lợi.