Hàng nghìn dự án chậm tiến độ, hầu hết là dự án quan trọng quốc gia

Ngày 14/9, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021”.

Về lĩnh vực đầu tư công, Đoàn giám sát phát hiện, chất lượng xây dựng, giao kế hoạch không đáp ứng yêu cầu đề ra. Đơn cử như giao kế hoạch vốn nhiều lần trong năm; phân bổ không theo thứ tự ưu tiên; giao vốn đầu tư chậm; bố trí vốn quá thời gian quy định; bố trí vốn cho dự án không có trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn, phân bổ vốn vượt Kế hoạch đầu tư công trung hạn, vượt mức quy định, không đúng đối tượng, không đúng tính chất nguồn vốn. Phân bổ vốn còn dàn trải, phân tán; công tác chuẩn bị đầu tư, lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư chưa được quan tâm đúng mức, còn nhiều bất cập; việc tổ chức thực hiện chưa thật sự quyết liệt, kỷ luật, kỷ cương chưa nghiêm.

Tổng hợp báo cáo không đầy đủ của các bộ, ngành, địa phương cho thấy có hàng nghìn dự án giai đoạn 2016-2021 chậm tiến độ, trong đó đáng chú ý hầu hết dự án quan trọng quốc gia, các dự án lớn, trọng điểm đều chậm tiến độ. Theo tổng hợp số liệu chưa đầy đủ của các bộ, ngành, địa phương: năm 2016 là 1.448 dự án, năm 2017 là 1.609 dự án, năm 2018 là 1.778 dự án, năm 2019 là 1.878 dự án, năm 2020 là 1.867 dự án, năm 2021 là 1.962 dự án.

Hàng nghìn dự án điều chỉnh quyết định đầu tư, trong đó có nhiều dự án phải điều chỉnh dự án nhiều lần; nhiều dự án vi phạm thủ tục đầu tư theo tổng hợp số liệu chưa đầy đủ của các bộ, ngành, địa phương, giai đoạn 2016-2021 có 363 dự án vi phạm quy định về thủ tục đầu tư, trong đó: năm 2016 là 27 dự án, năm 2017 là 225 dự án, năm 2018 là 25 dự án, năm 2019 là 18 dự án, năm 2020 là 51 dự án, năm 2021 là 17 dự án có thất thoát, lãng phí.

Theo tổng hợp số liệu chưa đầy đủ của các bộ, ngành, địa phương, giai đoạn 2016-2021 có 3.085 dự án có thất thoát, lãng phí, trong đó: năm 2016 là 590 dự án, năm 2017 là 840 dự án, năm 2018 là 422 dự án, năm 2019 là 125 dự án, năm 2020 là 923 dự án, năm 2021 là 185 dự án. Nhiều trường hợp phải xử lý hình sự; một số dự án hoàn thành, nhưng không đưa vào sử dụng, không phát huy hiệu quả đầu tư, để hoang hóa, lãng phí; nhiều dự án dở dang, dừng thực hiện dự án hoặc thi công đến điểm dừng kỹ thuật, nhưng chậm hoặc chưa kịp thời rà soát, cắt giảm, gây thất thoát, lãng phí, ảnh hưởng đến việc điều chỉnh các quy hoạch sử dụng đất, gây khó khăn bức xúc cho doanh nghiệp và người dân; nhiều dự án BT dở dang, các dự án BOT đã hoàn thành gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do việc thay đổi chính sách, thay đổi quyết định đầu tư của cấp có thẩm quyền; công tác quản lý, theo dõi, giám sát, thanh tra, kiểm tra có lúc, có nơi còn chưa chặt chẽ; công tác nghiệm thu, thanh toán, quyết toán còn nhiều tồn tại, hạn chế.

Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành địa phương rà soát, tổng hợp, phân loại và xây dựng kế hoạch lộ trình để tập trung xử lý dứt điểm các vấn đề khó khăn, vướng mắc các dự án sử dụng vốn đầu tư công, đặc biệt là các dự án quan trọng quốc gia, các dự án trọng điểm, dự án sử dụng vốn ODA chậm tiến độ. Thống kê đầy đủ các dự án BT và các dự án BOT đang triển khai thực hiện gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Xử lý dứt điểm các tồn đọng các dự án BT dở dang.

Nghiên cứu phương án bố trí vốn NSNN để mua lại các dự án đầu tư theo hình thức BOT gặp khó khăn, vướng mắc do Nhà nước điều chỉnh cơ chế, chính sách, đầu tư mới các dự án không hợp lý, gây thua lỗ, phá vỡ phương án tài chính ban đầu để bảo đảm hài hòa lợi ích của nhà nước, nhà đầu tư, bảo đảm môi trường đầu tư, kinh doanh lành mạnh.

Đẩy nhanh tiến độ bàn giao, quản lý, khai thác, sử dụng các dự án hoàn thành để sớm phát huy hiệu quả đầu tư. Đối với các dự án sử dụng vốn đầu tư công dở dang, không thể tiếp tục thực hiện hoặc thấy rõ không hiệu quả cần sớm đánh giá, dừng thực hiện.