Khả năng tính toán của động vật

Bùi Mai Loan 30/10/2015 11:00

Với trí thông minh vượt trội, loài người đã làm chủ hành tinh này. Tuy nhiên, khoa học ngày càng phát triển, người ta ngày càng phát hiện ra nhiều chứng cứ cho thấy rằng, các loài động vật cũng có những khả năng tương tự con người, trong đó có khả năng tính toán. Vậy, liệu tính toán có còn là năng lực “độc quyền” của con người nữa hay không?

Ong tìm đường nhờ khả năng tính toán

Năm 1981, truyền thông Đức đã làm cho cả nước Đức và thế giới kinh ngạc khi đăng tải những tin tức về sự thông minh của một chú ngựa đực tên Clever Hans của ông Wilhelm von Osten, một giáo viên dạy toán bậc trung học phổ thông tại thủ đô Berlin.
Ông Wilhelm von Osten đã huấn luyện cho ngựa Hans làm toán cộng trừ nhân chia, phân biệt các nốt nhạc, đọc lịch, đếm số và hiểu được tiếng Đức. Ví dụ nếu được hỏi 5 cộng 2 bằng bao nhiêu, Hans sẽ giậm chân 7 lần; nếu được hỏi sau thứ hai là thứ mấy, Hans sẽ gõ nhẹ một lần là ám chỉ thứ ba, hai lần ám chỉ thứ tư; nếu được hỏi thứ ba ngày 8 thì thứ sáu ngày bao nhiêu. Lập tức Hans gõ chân 11 cái....

Chú ngựa Clever Hans nổi tiếng với khả năng tính toán

Sau đó, thầy trò Hans đã đi biểu diễn khắp nước Đức và những màn biểu diễn của cả hai họ thu hút được sự quan tâm rất lớn của khán giả. Ngựa biết tính toán? Không ít người chứng kiến nghi ngờ và cho rằng đó là trò ảo thuật. Sự việc đã trở nên nghiêm túc đến mức Bộ Giáo dục Đức đã chỉ đạo thành lập Ủy ban điều tra khoa học đối với Clever Hans. Ủy ban này gồm 13 nhà nghiên cứu, do Giáo sư triết học Carl Stumpf dẫn đầu, có nhiệm vụ tiến hành từng bước kiểm tra nhằm làm rõ khả năng thật sự của Clever Hans. Tuy nhiên, tới năm 1904, họ tuyên bố không phát hiện ra dấu hiệu lừa đảo.
Kể từ đó, các nhà khoa học đã làm nhiều thí nghiệm về khả năng tính toán của động vật. Thật bất ngờ là không chỉ có loài ngựa, mà còn nhiều loài khác cũng biết tính toán, thậm chí còn là “thần đồng toán học”.

Sư tử chỉ tấn công những nhóm nào có số lượng ít hơn chúng

Tuy nhiên, kĩ năng tính toán phổ biến nhất ở động vật đó là nhận biết số lượng nhiều hơn hay ít hơn. Theo tiến sĩ Brian Butterworth đến từ Đại học London ở Anh, loài sư tử Serengeti ở châu Phi có thể nhận biết số lượng sư tử có trong đàn của chúng. “Sư tử sống theo bầy đàn và vùng lãnh thổ. Chúng chỉ tấn công và chống lại các nhóm sư tử khác khi chúng nhận thấy bầy mình đông hơn”, Brian nói. Nhận định vấn đề này, tiến sĩ Karen McComb, Đại học Sussex ở Brighton (Anh) cho biết, tiếng gào rú của loài sư tử không phải là âm thanh vô nghĩa, mà là cách giúp chúng xác định số lượng loài để xác định hướng đi: tấn công hay rút lui. Ví dụ như, trước một bầy sư tử 5 con, tiến sĩ Karen đã tạo ra âm thanh gầm rú ngang với cường độ của 3 con sư tử. Ngay lập tức, nhóm 5 con sư tử sẽ xác định vị trí phát ra tiếng ồn và lao về phía kẻ thù. Tuy nhiên, nếu thay cường độ âm thanh bằng 7 con sư tử, thì nhóm này sẽ lảng đi và nhường phần lãnh thổ cho đối phương.
Một nghiên cứu của hai nhà khoa học thuộc Đại học Padova (Italy) là Rosa Rugani và Lucia Regolin cũng phát hiện ra rằng gà có thể phân biệt số, làm phép cộng và trừ đơn giản, ngay cả một con gà con mới 3 ngày tuổi cũng đã có khả năng này. Tiến hành thử nghiệm, 2 người đặt trước mặt chúng hai màn hình nhỏ, trong đó ở màn hình thứ nhất có một quả bóng từ từ xuất hiện và biến mất trong khi màn hình thứ 2 là 4 quả bóng khác. Kết quả cho thấy những con gà sẽ đi về nhóm đông hơn, tức là màn hình với 4 quả bóng.

Ếch có thể đếm được nhờ các nơron ở não giữa

Trong khi đó, với các bài kiểm tra toán học cơ bản, tinh tinh thậm chí thực hiện còn tốt hơn rất nhiều. Trong một thí nghiệm, các nhà nghiên cứu đặt một con tinh tinh phía trước hai nhóm, mỗi nhóm có hai chiếc bát chứa những miếng sôcôla. Cuối cùng, con tinh tinh đã chọn bộ có số lượng sôcôla nhiều hơn, nói cách khác chúng đã thực hiện động tác cộng dồn số sôcôla từ 2 chiếc bát lại với nhau.
Giáo sư Krista Macpherson đến từ Đại học Tây Ontario ở London, Anh cho biết, các loài khác nhau sẽ sử dụng khả năng tính toán hay đếm của mình vào mục đích khác nhau. Ví dụ như, những con ếch nhận ra bạn giao phối nhờ số lượng âm thanh mà chúng quy ước với nhau, bởi ở não giữa của ếch các nơron riêng lẻ, có thể giúp chúng đếm được. Các nơron này có phản ứng rất đặc biệt trước số lượng âm thanh cũng như khoảng thời gian giữa hai âm thanh giống nhau. Chỉ khi các âm thanh phát ra không theo quy luật, những nơron này mới thôi phản ứng. Ngoài việc tìm bạn đời, các nơron còn giúp con vật tìm được về đúng bầy đàn.

Những chú gà 3 ngày tuổi cũng có khả năng tính toán

Hay như loài ong mật, với kích cỡ não chỉ bằng hạt vừng, song đã khiến giới khoa học kinh ngạc khi chúng thể hiện sự nhận biết toán học ở mức cơ bản của chúng. Theo đó, các nhà khoa học tại đại học Queensland của Úc đã thiết kế một đường ống có thể quan sát từ bên ngoài, trong đó đặt năm vạch đếm, giữa các vạch họ cho phấn hoa xen vào. Sau đó họ thả ong vào trong đường ống và các chuyên gia nhận thấy những con ong bay từ vạch thứ nhất đến vạch thứ ba, thứ tư và quá trình cứ lặp đi lặp lại theo thời gian, dù sau đó các nhà khoa học đã lấy phấn hoa ra khỏi những vạch đếm trong đường ống. Điều này cho thấy, ong có thể nhớ đường đi bằng cách đếm các “chướng ngại” mà chúng đi qua.
Tuy nhiên, danh hiệu “thiên tài” toán học thực sự trong vương quốc động vật có lẽ phải thuộc về kiến sa mạc Cataglyphis fortis, loài kiến thường làm tổ ở các hồ muối khắc nghiệt tại Tunisia bởi khả năng đếm bước sải chân để xác định đường đi.

Tinh tinh có “họ hàng gần gũi” với loài người

Năng lực ngôn ngữ cho phép con người vượt qua các kỹ năng tính toán đơn thuần. Và nếu các loài động vật khác cũng có khả năng này thì biết đâu chúng có thể làm những điều mà bấy lâu nay chúng ta nghĩ rằng chỉ mình mới thực hiện được.

(0) Bình luận
Nổi bật
    Tin mới nhất
    Khả năng tính toán của động vật

    POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO