Khi nào nên phẫu thuật cắt amidan?

Trên tờ Sức khỏe đời sống, ThS. BS Hàn Phong cho biết viêm amidan là bệnh tai mũi họng thường gặp và có thể khỏi sau vài ngày. Tuy vậy, khi có những triệu chứng đau họng nặng, đau không giảm nhẹ trong vòng 3 - 4 ngày, khó thở, khó nuốt nước bọt, khó mở miệng, sốt liên tục thì hãy đến gặp bác sĩ ngay để được điều trị kịp thời.

Triệu chứng viêm amidan

Mỗi người có hai amidan khẩu cái nằm ở hai bên cuối đáy lưỡi cạnh miệng. Đây là một tuyến mô mềm và có chức năng bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm khuẩn vì sản xuất ra kháng thể IgG rất cần thiết trong miễn dịch. Triệu chứng thường thấy khi bị viêm amidan là đau họng, nuốt vướng.

Ngoài ra, người bệnh có thể bị ho, sốt, đau đầu, cảm thấy không khỏe, mệt, nuốt đau và sưng cổ. Khi đó, amidan có thể sưng đỏ, thậm chí xuất hiện những đốm trắng (mủ). Các triệu chứng trên trở nặng trong 2 - 3 ngày, sau đó từ từ hết dần trong khoảng một tuần.

Giống như bệnh ho, cảm lạnh, cảm cúm và các bệnh nhiễm trùng tương tự khác, viêm amidan cũng có thể truyền từ người này sang người khác qua tiếp xúc với dịch tiết do người bệnh hắt hơi hoặc ho.

Vì sao nên nỗi?

Nguyên nhân gây viêm amidan thường là do sức đề kháng đột nhiên bị yếu kết hợp các yếu tố thuận lợi như bị lạnh, ăn uống đồ lạnh... dẫn tới bị vi khuẩn hoặc bị virus gây bệnh xâm nhập và bùng phát gây ra. Bệnh thường phổ biến vào mùa đông do tiết trời lạnh, hoặc mùa hè mọi người hay uống nước đá lạnh nên dễ bị viêm họng. Thêm nữa, việc không giữ gìn vệ sinh răng miệng cũng tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập gây bệnh. Ngoài ra cũng có thể bị viêm amidan do nguyên nhân trào ngược dạ dày - thực quản.

Biến chứng thường gặp

Trong hầu hết trường hợp, các triệu chứng viêm họng sẽ khỏi mà không cần điều trị gì. Tuy nhiên, đôi khi viêm amidan có thể tiến triển và gây biến chứng:

Sốt tuyến (tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng) do một loại virus gọi là Epstein-Barr gây ra. Bệnh này thường làm cho viêm amidan và các triệu chứng khác trở nặng.

Viêm mủ quanh hạch hạnh nhân hay còn gọi là áp-xe quanh amidan là một bệnh lý hiếm gặp khi có khối mủ (áp-xe) phát triển cạnh bên amidan do nhiễm khuẩn. Thông thường chỉ phát triển ở một bên. Bệnh có thể phát triển sau khi viêm amidan hoặc không. Phía amidan có áp-xe thường sưng to, bị đẩy ra chính giữa. Bệnh này gây đau nhiều và có thể khiến bạn thấy rất khó chịu. Bệnh được điều trị bằng thuốc kháng sinh kết hợp chích rạch tháo mủ ổ áp-xe. Sau khi điều trị ổn định cần chỉ định cắt amidan.

Khi nào nên phẫu thuật cắt bỏ?

Với trường hợp bị viêm amidan tái phát nhiều lần thì bác sĩ có thể cân nhắc việc cắt bỏ amidan. Chỉ định cắt amidan được thực hiện trong các trường hợp sau: amidan phì đại gây tắc nghẽn, có hội chứng ngưng thở trong khi ngủ, ngủ ngáy, trong giấc ngủ có cơn ngưng thở, giật mình...

Viêm amidan mạn tính: viêm nhiễm dai dẳng (từ 5 lần trở lên trong 1 năm), thỉnh thoảng có đợt viêm cấp ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Viêm amidan gây ra các biến chứng như viêm phế quản phổi, viêm cơ tim, viêm cầu thận, viêm khớp do vi trùng ở amidan, áp-xe quanh amidan, viêm hạch cổ.

Chỉ định cắt amidan khác như trong trường hợp nghi ngờ bị ung thư, hoặc hôi miệng do amidan có nhiều ngách hay đọng lại thức ăn, sỏi amidan, nấm amidan.

Phẫu thuật cắt amidan tương đối đơn giản, thời gian phẫu thuật kéo dài khoảng 30 phút. Sau khi cắt amidan, bệnh nhân được theo dõi tại bệnh viện một đêm và ra về vào ngày hôm sau. Bệnh nhân có thể nói chuyện được ngay sau khi mổ và ăn uống theo hướng dẫn của nhân viên y tế.

Với những bệnh nhi dưới 4 tuổi phải cắt amidan vì những lý do đặc biệt thì phải nhập viện để theo dõi tình hình sức khỏe cho đến khi ổn định mới được xuất viện.

Chế độ chăm sóc và ăn uống hợp lý sau khi cắt amidan

Việc chăm sóc sau khi cắt amidan cũng rất cần được quan tâm để vết thương nhanh chóng hồi phục.

Người vừa trải qua phẫu thuật cắt bỏ amidan đang phải chịu tổn thương ở vòm họng, lúc này việc ăn, uống rất khó khăn. Vì thế cần có một chế độ chăm sóc ăn uống đặc biệt sau khi phẫu thuật trong những khoảng thời gian đầu.

Sau khi cắt khoảng 24h đến 48h: Bệnh nhân ở thời điểm này nên ăn những loại thức ăn lỏng như cháo lỏng, ăn súp, uống sữa, uống nước ép trái cây không có tính axit.

Sau 2-3 ngày: Lúc này bệnh nhân có thể tiếp tục ăn cháo, súp hoặc bổ xung thêm cơm với các loại thức ăn mềm, rau củ quả mềm như: Cà rốt, khoai tây, chuối chín, bí đỏ…

Sau 4-5 ngày: Thời gian này hầu như vết thương đã gần lành hẳn, vẫn ưu tiên các loại thực phẩm mềm như rau củ quả, nên hạn chế thịt bò, trứng luộc vì có thể làm vết thương lâu lành hơn.

Từ 7 ngày trở đi: Bệnh nhân có thể ăn uống bình thường trở lại, tuy nhiên nếu còn cảm giác đau họng thì nên nhai nhỏ khi nuốt.

Chú ý tới một số loại thực phẩm có hại cho quá trình hồi phục nên tránh xa như: Thức ăn cay nóng, đồ ăn chiên dầu mỡ, nhiều gia vị. Cũng nên hạn chế các loại đồ uống chứa chất kích thích như rượu, bia, cà phê, hay đồ uống chứa nhiều chất axid.

Chế độ chăm sóc bệnh nhân sau cắt amidan:

Đặt bệnh nhân nằm nghiêng hoặc ngửa, không gối đầu và xoay mặt về một bên. Không khạc, không nuốt nước bọt, đùn (lùa) nước bọt ra ngoài vào giấy thấm đặt dưới khóe miệng.

Thời gian theo dõi chảy máu trong vòng 12 ngày. Đặc biệt là ngày thứ 1 và ngày thứ 7 sau cắt amidan (Thời điểm bắt đầu bong tróc giả mạc phủ hố amidan).

Chế độ sinh hoạt:

Ngày 1: Nằm tại giường, nơi thoáng mát, đủ ánh sáng, có người chăm sóc (tốt nhất nằm tại phòng săn sóc hậu phẫu của bệnh viện), nói nhỏ.

Ngày 2-10: Đi lại, nói chuyện và lao động nhẹ tại nhà hoặc văn phòng. Không nên đi đường xa, đường gồ ghề bằng phương tiện thô sơ và không đi máy bay.

Không hò hét, chạy nhảy và hoạt động gắng sức khác dưới trời nắng nóng.

Tắm rửa với nước ấm. Súc miệng, chải răng sau mỗi bữa ăn với kem đánh răng và nước mát. Không cố khạc khi vướng họng để tránh bong giả mạc.

Uống thuốc theo toa. Tái khám đúng hẹn.