Cơn bão 'quái vật' Irma sinh ra lốc xoáy kinh hoàng

Bộ ba bão Irma, Katia và Jose trong ảnh vệ tinh ngày 8/9. Ảnh: NASA.

Bão Irma mạnh cấp 4 đang tàn phá vùng ven biển phía tây bán đảo Peninsula, Mỹ. Cơn bão quái vật này có thể sinh ra những trận lốc xoáy ở nhiều nơi thuộc bang Florida, Live Science hôm qua đưa tin.

Đôi khi, bão nhiệt đới và bão biển như siêu bão Irma có thể sinh ra lốc xoáy. Bão biển và bão nhiệt đới đều thuộc loại xoáy thuận nhiệt đới, cung cấp tất cả nguyên liệu cần thiết để hình thành lốc xoáy. Đầu tiên, phần lớn bão biển đều kèm theo supercell, những cơn giông bão xoay tròn có cấu trúc ổn định. Chúng thường là cơn bão cung cấp năng lượng cho gió xoáy ở vùng đồng bằng. Tất cả lốc xoáy đều cần giông bão để hình thành, theo Brian McNoldy, nhà nghiên cứu ở Đại học Miami.

Bão biển kéo theo khối không khí nóng ẩm đóng vai trò như nhiên liệu. Kết quả là sự mất ổn định trong không khí, một lớp không khí ấm sẽ hơi mát hơn và bớt ẩm ướt hơn lớp không khí ở bên trên nó. Kiểu sắp xếp này kém ổn định bởi không khí ấm sẽ có xu hướng bay lên cao, do ít dày đặc hơn so với không khí lạnh.

Bão biển tạo ra hiện tượng gió đứt tầng thấp (wind shear), một sự thay đổi đột ngột trong sức gió và hướng gió ở khoảng cách ngắn. Những cơn gió xen kẽ nhau có thể tạo ra luồng khí xoáy. Dưới tác dụng từ dòng vận động đi lên của không khí nóng ẩm trong giông bão, những cuộn gió xoáy có thể xoay theo chiều thẳng đứng, tạo thành lốc xoáy.

Phần lớn bão đổ bộ vào đất liền đều tạo ra lốc xoáy, theo McNoldy. Lốc xoáy chủ yếu hình thành trên mặt đất thay vì mặt nước, bởi đất liền khiến những cơn gió trên mặt đất di chuyển chậm lại, tạo ra càng nhiều gió đứt hơn. Lốc xoáy hình thành ở bất cứ nới đâu xuất hiện supercell trước đó, nhưng các nhà khí tượng học vẫn chưa thể dự đoán chính xác địa điểm lốc xoáy sẽ đổ bộ.

Những cơn gió xoáy luôn hình thành ở dải mây mưa phía bên ngoài lốc xoáy, thường ở góc phần tư phía trên bên phải của cơn bão, theo McNoldy. Nói cách khác, nếu cơn bão di chuyển về phía bắc, bạn nhiều khả năng sẽ phát hiện lốc xoáy ở phía đông bắc của mắt bão. Trong trường hợp bão Irma di chuyển theo hướng bắc - tây bắc, Trung tâm bão quốc gia dự đoán lốc xoáy có thể xuất hiện ở phần phía nam, trung tâm và phía đông của bán đảo Florida.

Lốc xoáy do bão sinh ra về cơ bản trông khác biệt nhiều so với lốc xoáy hình thành ở vùng đồng bằng. Tuy nhiên, loại lốc xoáy này thường kém mạnh hơn.