Phẫu thuật ghép đầu người - Có khả thi?

Nhà giải phẫu thần kinh Canavero và lý thuyết phẫu thuật
ghép đầu người đầy tham vọng. Nguồn:Internet.

Lý thuyết Canavero

Chuyên gia giải phẫu thần kinh Sergio Canavero của Italy lần đầu tiên công bố về dự định thực hiện một cuộc giải phẫu kéo dài 36 giờ đồng hồ vào tháng 12/2017, trong đó chuyển đầu của một bệnh nhân mắc chứng teo cơ sang một cơ thể của một bệnh nhân hiến tặng đã bị chết não bằng cách áp dụng giao thức hợp nhất tủy sống GEMINI – và khả năng thành công lên đến 90%.

Để thực hiện công việc cấy ghép, cả đầu người được cấy ghép và cơ thể người hiến tặng phải được hạ nhiệt để giúp các tế bào có thể sống sót mà không cần oxy. Sau đó, bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt từng mô cổ của cả 2 cơ thể và kết nối các mạch máu bởi ống dẫn.

Bước tiếp theo là cẩn thận cắt dây cột sống hạn chế mức chấn thương tối thiểu. Đầu của người được hiến tặng bị cắt đứt sau đó sẽ được đặt lên cơ thể người hiến tặng, hai dây cột sống được hỗ trợ để hợp cùng với một chất kết dính có tên polyethylene glycol (PEG), một chất mà Canavero đã đề cập trong bài viết của mình rằng nó có tác động mạnh mẽ đối với các dây thần kinh hoặc các tế bào thần kinh bị tổn thương khi bị cắt đứt.

Sau khi khâu nối các mạch máu với da, bệnh nhân sẽ ở trong tình trạng hôn mê từ 3 đến 4 tuần để cho liền vết khâu nối và để hai gốc cột sống liền lại. Điểm tập hợp cũng sẽ được kích thích bằng điện nhằm liên kết dây thần kinh và thúc đẩy tăng trưởng của các dây thần kinh có chức năng kết nối. Bệnh nhân sẽ được tiêm một loại thuốc chống đào thải.

Theo Canavero, cần thời gian là một năm để bệnh nhân có thể phục hồi các chức năng nghe nói và đi lại.

Mục đích của công nghệ cấy ghép đầu nhằm hỗ trợ người bị liệt, hoặc các cơ quan của họ có dấu hiệu bị thoái hóa hay có các biến chứng khác.

Nhiều vấn đề chưa được lý giải

Tuy nhiên, lý thuyết của Canavero đang vấp phải một số thách thức chưa được làm rõ, được giới khoa học nêu ra. Thứ nhất, dây tủy sống của cơ thể được hiến tặng cần phải được làm lạnh dưới 20 độ C. Điều này sẽ khiến cho đội ngũ phẫu thuật chỉ có ít hơn 1 giờ đồng hồ để cắt đầu, chuyển phần đầu sang cơ thể hiến tặng, nối dây tủy sống và các mạch máu trước khi các tế bào hệ thần kinh bắt đầu chuyển sang giai đoạn phân hủy.

Nguyên tắc đằng sau lý thuyết của Canavero là dựa vào khả năng tự kết nối của một số loại dây tủy sống nhất định được bảo quản, tuy nhiên một số loại không có khả năng này có thể khiến ca phẫu thuật thất bại.

Trước đây, Tiến sĩ Robert White, nhà giải phẫu thần kinh, đã cấy ghép đầu của một con khỉ rhesus vào năm 1970. Tuy nhiên các dây cột sống không được kết nối với nhau, khiến cho con khỉ không thể kiểm soát cơ thể của nó, sau đó nó đã chết.

Thứ hai, sự cố có thể xảy ra với sợi trục thần kinh. Sợi trục thần kinh chạy dọc theo dây tủy sống với nhiệm vụ gửi và nhận các tín hiệu từ/tới cơ thể người. Trong trường hợp dây tủy sống bị tổn thương, các sợi trục thần kinh này sẽ bị đứt, khiến các tín hiệu không thể đến được cơ thể. Theo một cách nào đó, Canavero đã chính xác khi cho rằng dây tủy sống vốn đã được trang bị một loại “công cụ” sẵn có để tự sửa chữa dây trục thần kinh, nhưng sự kết nối giữa chúng vẫn có thể bị phá vỡ gây nên tình trạng liệt toàn thân.

Thứ ba, chất kết dính PEG cũng là một vấn đề mà giới khoa học bày tỏ sự hoài nghi về khả năng thực sự của nó. Trước đây, PEG đã được sử dụng trong các ca ghép đầu chuột và các sợi trục thần kinh thực sự đã được kết nối lại nhờ hợp chất này. Nó cũng giúp hồi phục một số chuyển động của chuột, khiến con chuột được ghép đầu có thể điều khiển được chân của nó nhưng đa phần các thí nghiệm này đều được thực hiện trên các tế bào biệt lập trong phòng thí nghiệm chứ không phải trên cơ thể người sống.

Thứ tư, có nhiều khả năng là phần đầu mới sẽ không chấp nhận được một cơ thể mới, chứ chưa nói là sẽ điều khiển được nó hoàn toàn. Đó là còn chưa kể hệ thống miễn dịch của phần cơ thể có khả năng sẽ từ chối tiếp nhận phần đầu mới.

Bước tiến lớn trong lịch sử

Đến nay, tiến bộ trong y học thế giới đã có cách để phục hồi các thương tổn của dây tủy sống thông qua liệu pháp tế bào. Bước phát triển tiếp theo của liệu pháp này là một bước rất quan trọng trong việc phục hồi các tổn thương của dây tủy sống và có thể đến một ngày nào đó không xa sẽ giúp cho các ca phẫu thuật ghép đầu người khả thi. Tuy nhiên, hiện giới khoa học vẫn cho rằng công nghệ ghép đầu người chưa thực sự sẵn sàng để được áp dụng.

Dù sao ý tưởng của Canavero vẫn thu hút được sự chú ý và nếu thành công có thể trở thành một bước tiến lớn trong lịch sử y học của nhân loại.