Xu thế thời tiết năm 2015: Phức tạp và khó lường

Ảnh: T.L.

Nắng nóng đạt tới kỷ lục có thể đồng thời với lạnh rét bất thường

Nhận định chung về xu thế thời tiết năm 2015, ông Lê Thanh Hải – Phó Tổng giám đốc Trung tâm khí tượng Thuỷ văn quốc gia - trong Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm của Trung tâm vừa diễn ra tại Hà Nội cho biết: Năm 2015 thời tiết có nhiều diễn biến phức tạp và khó lường do chịu ảnh hưởng của hiện tượng El Nino. Biểu hiện cụ thể là nền nhiệt độ có xu hướng cao hơn so với trung bình nhiều năm, lượng mưa có xu hướng thiếu hụt, đặc biệt ở khu vực phía Nam. Nắng nóng gay gắt, hạn hán nghiêm trọng xảy ra ở các tỉnh miền Trung, ở các tỉnh phía Nam có một mùa khô kéo dài, hạn hán thiếu nước xảy ra trên nhiều địa phương.

Bão hoạt động trên Biển Đông cũng như ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền có xu hướng ít hơn trung bình nhiều năm. Khu vực Bắc Bộ có khả năng xảy ra 2-3 đợt lũ lớn, đỉnh lũ năm sẽ xuất hiện theo quy luật chung và tương đương đỉnh lũ năm 2014, khu vựcTrung Bộ, Nam Bộ và Tây Nguyên mùa lũ có khả năng đến muộn hơn trung bình nhiều năm. Đỉnh lũ trên hầu hết các sông cao hơn năm 2014.

Cụ thể, trong 6 tháng đầu năm 2015 tình hình thời tiết đã có những biểu hiện rõ rệt như: Nền nhiệt độ phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm, tổng lượng mưa phổ biến ít hơn trung bình nhiều năm, hồi tháng 3 xảy ra một đợt mưa trái mùa lịch sử trong cùng thời kỳ tại các tỉnh Trung Trung Bộ, nắng nóng kéo dài ở miền Trung, nhiệt độ cao ở miền Bắc xuất hiện hiếm có trong lịch sử, hạn hán diễn ra nghiêm trọng ở các tỉnh Nam Trung Bộ…

Trong những ngày vừa qua, tình hình thời tiết vẫn diễn biến khá bất thường. Ngay sau đợt nắng nóng kỷ lục tại Hà Nội và một số tỉnh Bắc, Trung bộ với nhiệt độ đỉnh điểm lên đến 40 độ C, thì ngày 6/7 tại Sa Pa (Lào Cai), nhiệt độ đã giảm xuống đột ngột, chỉ còn 12,6 độ C, thời tiết rét như mùa đông dù đang giữa mùa hè. Hơn nữa, chỉ trước đó 1 ngày, nhiệt độ ở đây đang ở mức 24 độ C. Được biết, hiện tượng này đã từng xảy ra tại Sa Pa vào năm 1971, cũng đang ở giữa mùa hè, nhiệt độ đột ngột xuống thấp như mùa đông. Theo các nhà khoa học, đây chính là hậu quả rõ rệt nhất của hiện tượng El Nino đang tác động mạnh mẽ tới khí hậu và thời tiết ở Việt Nam.

Tiềm ẩn những bất thường lớn

Về khí hậu 6 tháng cuối năm, có thể nói là vẫn đang tiềm ẩn những lo ngại lớn. Theo ông Hoàng Đức Cường – Giám đốc Trung tâm Khí tượng Thuỷ văn Quốc gia – có thể có những biến đổi hết sức lo ngại về thời tiết: “Biến đổi khí hậu đang diễn biến rất phức tạp, với những hiện tượng cực đoan, dị thường đã từng xảy ra như nắng nóng gay gắt kỷ lục, lạnh rét bất thường trong mùa hè như những ngày qua, thì tương lai gần nó sẽ còn tiếp tục xảy ra, thậm chí còn phá vỡ các mức kỷ lục về nóng, rét xảy ra từ trước tới nay”.

Theo các nhà khoa học, El Nino có thể được hiểu là hiện tượng nóng lên bất thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và đông Thái Bình Dương, kéo dài 8 - 12 tháng, hoặc lâu hơn. Hiện tượng El Nino thường xuất hiện 3 - 4 năm một lần, song cũng có khi dày hơn hoặc thưa hơn. El Nino xuất hiện sẽ kéo theo sự biến đổi khác thường của nhiệt độ và lượng mưa của nhiều vùng. Cũng theo ông Hoàng Đức Cường thì nguyên nhân cơ bản của hiện tượng nắng nóng trong những ngày vừa qua ở Bắc Bộ, có nguyên nhân từ chính hiện tượng El Nino đã khởi phát từ cuối năm 2014 và chính thức xuất hiện vào các tháng đầu mùa hè 2015 làm tăng nền nhiệt độ, giảm lượng mưa khiến cho nhiệt độ trung bình ở hầu hết các vùng trong cả nước có xu hướng cao hơn bình thường.

Được biết hiện Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia đang theo dõi rất chặt chẽ diễn biến của hiện tượng El Nino để đưa ra các cảnh báo, dự báo sớm nhất. Thông thường, những năm xuất hiện El Nino hậu quả của nó thường kéo dài và không theo quy luật thông thường, các hoạt động cực đoan nhiều khả năng sẽ xảy ra. Đối với các hiện tượng nguy hiểm như giông, tố, lốc Trung tâm sẽ theo dõi hàng giờ; cơn bão sẽ được theo dõi hàng ngày và với hiện tượng El Nino sẽ theo dõi hàng tháng. Trung Tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia sẽ thường xuyên cập nhật diễn biến mới nhất về những hiện tượng thời tiết bất thường để có những biện pháp ứng phó kịp thời hạn chế thiệt hại do các loại thiên tai gây ra.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng theo ông Lê Thanh Hải đúng là chất lượng dự báo khí tượng thuỷ văn vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn, sai số trong dự báo khí tượng thuỷ văn biển lớn do công nghệ dự báo sóng và nước dâng trong bão chưa hoàn thiện, thiếu dự báo viên có trình độ, kinh nghiệm để xử lý những tình huống phức tạp; đặc biệt là thiếu lực lượng làm dự báo khí tượng hải văn biển ở các Đài khí tượng thuỷ văn khu vực làm ảnh hưởng tới chất lượng số liệu quan trắc và chất lượng các bản tin dự báo khí tượng thuỷ văn...