Doanh nghiệp Việt trước thách thức hội nhập

Nông sản là ngành thế mạnh, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều thách thức với DN Việt.

Mất cơ hội chỉ vì chờ giấy phép

Nhấn mạnh đến những thách thức của cộng đồng doanh nghiệp (DN) hiện nay, ông Nguyễn Hoàng Phi - Tổng Giám đốc Ban Quản lý Các dự án phát triển nông thôn mới Việt Nam cho hay, khó khăn lớn nhất của DN nằm ở khâu thủ tục xin giấy phép sử dụng đất. Theo ông Phi, nông nghiệp là lĩnh vực cần một diện tích đất lớn để canh tác, sản xuất. Kể cả trồng trọt hay chăn nuôi cũng đều tiêu tốn một diện tích sử dụng đất không hề nhỏ.

“Thế nhưng, khi DN xin giấy phép cấp đất cũng như các thủ tục khác liên quan đến lĩnh vực này thì rất khó khăn. Thường mất rất nhiều thời gian chờ đợi, có khi lên đến vài ba năm. Như vậy thì còn đâu cơ hội để sản xuất kinh doanh. Đây chính là vấn đề kéo giảm năng lực cạnh tranh của các DN hiện nay” – ông Phi nêu vấn đề.

Câu chuyện liên quan đến đất đai có lẽ là vấn đề gây ra nhiều bức bối nhất đối với các DN Việt Nam hiện nay. Nhiều DN cho rằng, muốn giải quyết nhanh thủ tục để được sớm cấp phép quyền sử dụng đất, DN phải bỏ ra một khoản chi phí rất lớn để “bôi trơn”. Có nghĩa là, muốn được việc thì phải mất phí, còn không thì coi như DN mất cơ hội làm ăn. Theo ông Phi, khi các DN Việt vẫn còn phải đối diện với những khúc mắc về thủ tục hành chính, về các điều kiện kinh doanh, thì mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh trong thời kỳ hội nhập là rất khó.

Trong cuộc khảo sát về năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) 2017, số DN cho biết phải chi trả các loại chi phí không chính thức vẫn còn rất lớn. Tình trạng nhũng nhiễu trong khâu giải quyết thủ tục hành chính vẫn diễn ra…Đó là những điểm nghẽn do chính cơ chế, chính sách nội tại được các nhà quản lý “giăng” ra, mặc dù thời gian qua, Chính phủ đã hết sức nỗ lực, tập trung giải tỏa các điểm nghẽn đó, song thực tế vẫn chưa thể giải quyết hết được.

Bên cạnh thách thức về vấn đề chi phí ngoài luồng, câu chuyện tiếp cận nguồn vốn vay cũng đang bó buộc sự phát triển của DN Việt. Tính đến nay, cả nước có khoảng hơn 600.000 DN, nhưng số DN quy mô lớn chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ. Trong khi đó có đến 96% trong số này là DN nhỏ và vừa, thậm chí là siêu nhỏ. Do quy mô vốn nhỏ nên DN tư nhân thường thiếu nguồn lực, nhất là nguồn vốn để thực hiện những ý tưởng kinh doanh lớn, nhất là các dự án đầu tư công, đầu tư khoa học và công nghệ…Tiềm lực về vốn thấp, quy mô nhỏ, công nghệ trình độ quản lý cũng yếu kém… đang kéo giảm năng lực cạnh tranh của các DN trong nước.

Dù mở ra nhiều cơ hội, song xu thế hội nhập cũng tạo không ít thách thức cho doanh nghiệp Việt.

Doanh nghiệp “kêu” về môi trường kinh doanh

Theo ông Nguyễn Viết Chức - Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Văn hóa - Xã hội UBTƯ MTTQ Việt Nam, trong xu thế hội nhập hiện nay, Việt Nam cần phải nhận định đâu là thế mạnh của mình để đầu tư phát triển. Việt Nam có thể trở thành cường quốc xuất khẩu gạo, xuất khẩu nông sản, song khó có thể trở thành cường quốc về ô tô hay những lĩnh vực công nghệ cao khác. Bởi vậy, ông Chức cho rằng, chúng ta phải tận dụng đực thế mạnh của mình – thế mạnh về sản xuất nông nghiệp để đầu tư khoa học công nghệ, cơ sở hạ tầng…phát triển nông nghiệp công nghệ cao.

“Cơ hội lớn nhất của Việt Nam không gì khác chính là nông nghiệp, song thách thức cũng nằm ở ngay nội tại lĩnh vực này. Bởi trình độ sản xuất của bà con nông dân vẫn còn rất hạn chế” – ông Chức nêu quan điểm.

Theo ông Chức, nếu như ở Việt Nam, trái bơ khi thu hoạch chỉ bán được khoảng 25.000 đồng/kg thì trái bơ ở thị trường Australia hay một số thị trường nước ngoài khác có giá lên tới 70.000 đồng/ trái. Rõ ràng, thị trường quốc tế rất coi trọng các sản phẩm nông sản của nước nhà, vậy tại sao người nông dân Việt Nam chưa tận dụng được cơ hội ấy để xuất khẩu trái bơ sang các thị trường đó?

Câu trả lời được vị chuyên gia nêu chính là do khoa học và công nghệ. Theo ông Chức, chúng ta là một nước có thế mạnh về nông sản, nhưng khi sản xuất nông nghiệp vẫn manh mún và vẫn còn cảnh được mùa rớt giá, bà con nông dân vẫn bị động trong sản xuất, mù mờ thông tin thị trường thì các sản phẩm nông sản Việt Nam vẫn chưa thể phát huy được thế mạnh vượt trội của mình.

Chia sẻ tại Hội thảo, PGS.TS Phạm Hữu Tiến - Viện trưởng Viện Chính sách pháp luật và Quản lý cho rằng, thách thức hiện nay của các DN vẫn nằm ở môi trường kinh doanh.

Theo ông Tiến, mặc dù thời gian qua, Chính phủ đã triển khai nhiều động thái nhằm cắt giảm thủ tục hành chính, trong đó có cắt giảm điều kiện kinh doanh, cải thiện môi trường kinh doanh…song thực tế cho thấy, mức độ hài lòng của DN vẫn chưa thực sự như kỳ vọng. Điều này được thể hiện ở con số 70% DN kiến nghị các cơ quan quản lý nhà nước cần tiếp tục cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính (Báo cáo mới nhất của VCCI công bố ngày 8/1/2019).

“Các DN cho rằng, nếu công việc cải cách hành chính được triển khai có hiệu quả sẽ tạo ra xung lực mới cho sự phát triển của DN. Điều này là rất cần thiết để nâng sức cạnh tranh cho cộng đồng DN trong thời gian tới” – ông Tiến cho hay.