Giáp Tết và cơn lốc hàng lậu

Chợ Lao Bảo.

Rong ruổi bằng xe máy dọc theo Đường 9, chúng tôi chứng kiến những chiếc xe đò không hề chở khách mà cũng chẳng chở hàng lao vun vút trên đường. Quy luật của loại xe này là đi không về có. Xuất phát từ Đông Hà lên Lao Bảo chỉ có tài xế hoặc thêm một phụ xe, nhưng khi trở về thì lại đầy hàng.

Lúc trước còn cổng B Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo thì loại xe này còn có chút kiêng dè, nay cổng B đã nằm trong lộ trình giải thể thì hầunhư xe cộ mặc sức tung hoành. Loại xe này thường bao bọc bằng kính đen hoặc lấm lem đến nỗi không ai có thể nhìn thấy trong xe chở những mặt hàng gì. Vài chục chiếc thường chở đường, bia và cả rượu ngoại chạy bạt mạng trên đường.

Từ thị trấn Lao Bảo trở về những chiếc xe này thỉnh thoảng lại tạt vào một ngôi nhà bên đường tập kết hàng lậu. Có người đợi sẵn bốc hàng lên khá nhanh một cách chuyên nghiệp, xe vẫn nổ máy, xong, chạy thẳng về xuôi. Thẳng đường nếu thăm dò có “động” thì tìm cách chạy vào bụi rậm, đường làng hay trú tránh ở nhà dân, lúc nào thấy yên lại chạy tiếp.

Khi nghe lực lượng chức năng đang có mặt trên QL9 đoạn qua huyện Cam Lộ, lập tức mấy chiếc xe về đến phía dưới cầu Đầu Mầu vội vã phóng vào con đường lên cao điểm 241 rồi lẩn vào vùng Cùa, chờ trời tối, có “ăng ten” báo yên lại ra QL9. Những chiếc xe này về đường tránh đoạn từ Đông Hà vào Huế lại dừng chỗ vắng, đi vào những con đường đất. Ở đó có người đợi sẵn, vội vã lấy hàng ra Bắc, vào Nam.

Anh Nguyễn Quang- một người sống ở xã Cam Thành, huyện Cam Lộ, nhà cạnh Đường 9, cho biết: “Loại xe 12 chỗ này có chở khách đâu. Nhiều người đi đường thấy xe cứ đưa tay vẫy, đời nào nó dừng, vì nó không chở người, mà chở hàng lậu. Những xe này chạy kinh lắm, hễ nghe báo có công an, QLTT chặn bắt là nó trốn vào những xóm hai bên đường, khi thì cây số 27, khi thi Tân Tường gần trạm cân Cam Lộ. Loại xe này chạy quanh năm suốt tháng, gần tết chạy càng tợn”. Chị Nguyễn Thị Cúc tiếp thêm, “mấy chú mà ở gần Đường 9 thì thấy mới ớn. Mấy bữa trước cứ trời sẩm tối hay trời vừa sáng là xe máy loại Exe chạy ầm ầm, lao đi như điên, ai nấy sợ hết hồn. Xe này chở toàn thuốc lá ngoại, chạy liều chết”.

Nhiều chuyến đò cũng chở hàng hóa tránh sự kiểm soát của cơ quan chức năng.

Những ngày này nếu quan sát từ QL9, con đường xuyên Á nối cửa khẩu Lao Bảo với thành phố Đông Hà (Quảng Trị) và QL1, sẽ thấy nhộn nhịp hơn ngày thường bởi những chuyến xe xuôi ngược. Những chiếc xe đò chở khách và cả chở thêm hàng lậu, những chiếc xe 12 chỗ cũ kỹ được hoán cải thành xe chở hàng mà chủ yếu là hàng lậu chạy đua với thời gian.

Trong vai hành khách đi xe đò tuyến Đông Hà - Lao Bảo biển số 74K, chúng tôi ngược lên “thủ phủ” buôn lậu của tỉnh Quảng Trị. Hỏi chuyện hành khách xung quanh cùng đi chỉ thấy vài người lên thăm bà con, còn lại là bạn hàng, hỏi buôn bán hàng gì thì ai cũng cười cười khó hiểu. Đến khi về lại thấy chiếc xe vòng vèo đến nhiều chỗ tập kết hàng hóa.

Lại đường, lại thuốc lá ngoại, bia, rượu và cả mỹ phẩm được ngụy trạng khá sơ sài và cũng nhét ngay dưới chỗ ngồi. Tranh thủ trò chuyện, ông chủ xe cho biết, thì cũng bà con bạn hàng, buôn bán hàng lậu kiếm thêm chút đỉnh, cả nhà xe cũng bỏ thêm một ít hàng kiếm thêm tiền nuôi con ăn học. Cũng là buôn bán “cua, rạm” (ý nói nhỏ lẻ) cả thôi. Bị bắt thì coi như xui phải chịu, rồi phải vay mượn mà đi buôn tiếp. Nhiều người đâm lao phải theo lao, ăn cám trả vàng.

Chuyến đi đó xe về trót lọt không thấy cơ quan chức năng chống buôn lậu nào hỏi thăm. Hàng lậu đã thẩm lậu về xuôi, nhiều thứ lại có mặt công khai tại chợ Đông Hà.

Theo chân Thượng úy biên phòng Hoàng Minh Thiết- một sĩ quan địa bàn của Đồn biên phòng quốc tế Lao Bảo, chúng tôi đến với khóm phố Xuân Phước của thị trấn vùng biên. Băng qua vạt đất được rào giậu khá kỹ càng, chúng tôi đã đứng trước sông Sepon, biên giới tự nhiên giữa hai nước Việt-Lào.

Khoát tay một vòng, Thượng úy Thiết cho biết, biên giới đường sông hơn 16 cây số. Bà con dân tộc ít người hai bên không họ hàng cũng quen biết với nhau thường xuyên qua lại nên công tác chống buôn lậu thật không đơn giản. Hơn nữa phương tiện qua lại chủ yếu bằng đò mà đò thì họ chở khách, chở cát hoặc đánh cá trên sông. Ban ngày thì hoạt động bình thường, thậm chí như lúc này đây lại vắng vẻ, nhưng đêm đến là chở hàng lậu, thấy tình hình không ổn báo qua điện thoại là họ tấp đò sang bờ kia, tức là thuộc về nước bạn, mình cũng khó thể làm gì. Còn hàng lậu về Việt Nam cũng không tập kết cố định, nay chỗ này, mai chỗ khác. Thượng úy Thiết nói thêm, lính biên phòng chống buôn lậu mỗi đêm chỉ ngủ được vài tiếng đồng hồ.

Hôm chạy xe máy về quá Khe Sanh vài cây số lại thấy một chiếc xe 12 chỗ cũ kỹ bê bết bùn đất dừng bên đường ngay trước một ngôi nhà. Một anh thanh niên chờ sẵn, ôm bia chạy ra đưa lên xe. Chiếc xe lao đi, người thanh niên chạy đến mặt đỏ au, thở ra toàn mùi bia, giọng sừng sộ: “Chụp chi, có chi mà chụp?”. Nghe tôi trả lời chỉ chụp ảnh trên đường, tay này vẫn hung hăng gây gổ: “Xóa ngay ảnh mới vừa chụp, nếu không muốn chết”.

*
* *

Trả lời câu hỏi về tình hình buôn lậu vào dịp giáp Tết, Thượng tá Nguyễn Thành Phú- Chính trị viên Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Lao Bảo cho hay, lực lượng biên phòng cửa khẩu đã phải căng ra làm nhiệm vụ chống buôn lậu bên cạnh nhiều nhiệm vụ khác nữa.

“Chúng tôi đã xử lý hành chính nhiều vụ buôn lậu. Nhìn chung cũng là bà con dân mình ở địa bàn cả thôi, đi gùi hàng lậu kiếm tiền. Bộ đội biên phòng phụ trách khu vực cửa khẩu, còn vào sâu trong nội địa thì có các lực lượng chống buôn lậu khác nữa. Tất cả phải chống buôn lậu đều tay thì mới thực sự có hiệu quả. Anh thấy đấy hàng lậu vẫn thẩm lậu về nội địa, vẫn được bán ngoài chợ tỉnh. Đó là điều cần phải suy nghĩ”- Thượng tá Phú nói.

Còn ông Đinh Ngọc Thanh- Phó Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Quảng Trị thì khẳng định: “Phải nói trong năm 2016, trong đó có mấy tháng cuối năm, lực lượng hải quan Quảng Trị đã phá được nhiều vụ buôn lậu với trị giá khá lớn. Chính vì vậy Tổng cục Hải quan đã ghi nhận và chỉ đạo chúng tôi báo cáo điển hình khi tổng kết công tác chống buôn lậu của ngành Hải quan. Do nhiều lý do nên việc phối hợp chống buôn lậu của các ngành chức năng nhiều lúc chưa được như mong muốn”.

Ông Võ Văn Tiện- Đội trưởng đội QLTT số 2 phụ trách địa bàn hai huyện Hướng Hóa và Đakrông có Đường 9 đi qua thì cho biết: “Chúng tôi cũng đã cố gắng nhưng bây giờ buôn lậu đã hoạt động tinh vi, phương tiện ôtô cơ động nhanh, kinh phí chúng tôi hạn hẹp, kể cả kinh phí mua thông tin chống buôn lậu nên công tác này vẫn còn gặp nhiều khó khăn”.

*
* *

Cảm nhận chung là các ngành chức năng chống buôn lậu tỉnh Quảng Trị đều nói đến khó khăn “muôn thuở” như lực lượng mỏng, kinh phí phục vụ công tác chống buôn lậu hạn chế, việc phối hợp giữa các cơ quan,đơn vị còn nhiều bất cập. Chẳng hạn như chiếc xe của Đội QLTT số 2 đã qua sử dụng hơn 40 năm, nay đã già cỗi, ọp ẹp, chạy vừa chậm, lại vừa hao xăng là một ví dụ. Xe như thế làm sao cơ động chống buôn lậu được đây?

Tuy nhiên ở một góc độ khác công tác chống buôn lậu, trong đó có chống buôn lậu cuối năm không phải không có những biện pháp căn cơ hơn.

Theo chúng tôi, bên cạnh việc tạo công ăn việc làm và thu nhập cho đồng bào vùng biên giới thì cần phải có cả một kế sách chống buôn lậu, phải có một “nhạc trưởng” điều hành hiệu quả công việc khó khăn, phức tạp này.Từ đó mới có thể đánh trúng và phá được những đường dây buôn lậu lớn, xử lý những chủ đầu nậu trùm buôn lậu.

Dư luận Quảng Trị từng có thời gian đặt câu hỏi : Buôn lậu đường 9, nuôi hay chống? Và nhân đây cũng đặt lại câu hỏi vì sao không tận dụng thế mạnh giao thông của Đường 9 là gần như con đường độc đạo từ cửa khẩu Lao Bảo về xuôi để đặt một trạm kiểm soát ở vị trí yết hầu như ở trạm CSGT Đường 9 ở km 36 chẳng hạn thì chắc chắn công tác chống buôn lậu phải hiệu quả hơn?