Hàng loạt dự án BOT ở TP Hồ Chí Minh dính ‘phốt’

Sáng 11/9, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã công bố Kết luận thanh tra việc chấp hành quy định của pháp luật trong việc thực hiện một số dự án đầu tư theo hình thức BOT, BT trong lĩnh vực giao thông môi trường trên địa bàn TP Hồ Chí Minh và chỉ ra hàng loạt sai phạm.

Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A, đoạn An Sương - An Lạc chậm xác định lại thời gian khai thác và hoàn vốn dự án. (Nguồn: CAND).

Chỉ định nhà đầu tư sai quy định

TTCP kết luận, UBND TP Hồ Chí Minh đã không thực hiện xây dựng danh mục dự án, không thực hiện công bố danh mục dự án hoặc thực hiện công bố danh mục dự án chậm theo quy định. Công tác lựa chọn nhà đầu tư chủ yếu thực hiện theo hình thức chỉ định không theo đúng quy định của pháp luật về chỉ định nhà đầu tư.

“Việc không kiến nghị cũng như không xây dựng và công bố danh mục dự án hoặc xây dựng và công bố danh mục dự án chậm, chỉ định nhà đầu tư không đúng quy định dẫn đến không phát huy được nguồn lực của xã hội, không tạo tính cạnh tranh giữa các nhà đầu tư, khó có thể xác định việc lựa chọn được nhà đầu tư có năng lực tài chính và kinh nghiệm tốt nhất, không tạo sự công bằng cho các doanh nghiệp và tính hiệu quả của dự án khi triển khai. Trách nhiệm về những vi phạm, khuyết điểm trên thuộc UBND Thành phố, trực tiếp là Sở KH&ĐT và các cơ quan chuyên môn liên quan của Thành phố…” TTCP nêu rõ.

Theo quy định về đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT, BT, Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền tổ chức lập dự án khả thi hoặc chỉ đạo nhà đầu tư lập dự án đầu tư và tổ chức thẩm định, phê duyệt dự án.

Tuy nhiên, UBND TP Hồ Chí Minh đã tổ chức lập dự án khả thi hoặc chỉ đạo nhà đầu tư lập dự án đầu tư, tổ chức thẩm định, phê duyệt dự án khả thi, triển khai thực hiện hoặc để cho các đơn vị thực hiện chưa đầy đủ, chậm trễ, sai quy định.

Việc làm trên dẫn đến việc đánh giá dự án chưa đảm bảo mang tính chính xác, khách quan. Đồng thời, việc lựa chọn hình thức đầu tư BOT, BT chưa thể khẳng định là hình thức đầu tư mang lại hiệu quả nhất, quản lý chi phí tiết kiệm nhất.

Vẫn theo TTCP cho rằng, do thiếu trách nhiệm trong công việc nên nhiều hợp đồng chưa đủ trình tự thủ tục, điều khoản mâu thuẫn, sai quy định. Việc ký hợp đồng không chính xác, điều khoản mâu thuẫn, tổng vốn đầu tư tăng sai..., dẫn đến thời gian khai thác thu phí hoàn vốn không đúng quy định.

Những vi phạm đó thuộc trách nhiệm của UBND TP Hồ Chí Minh, trực tiếp là Sở GTVT và Tổ công tác liên ngành của Thành phố thực hiện công tác đàm phán, ký kết họp đồng chưa đảm bảo chặt chẽ. Riêng Dự án cải tạo nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn An Sương - An Lạc giai đoạn từ năm 2000 đến năm 2010 thuộc trách nhiệm của Bộ GTVT

Hầu hết dự án chậm tiến độ

TTCP khẳng định, hầu hết các dự án đều chậm, không được triển khai theo đúng kế hoạch là do công tác giải phóng mặt bằng không đúng theo tiến độ đề ra.

Ngoài ra, thẩm định, phê duyệt thiết kế kỹ thuật, bảo lãnh vay vốn nước ngoài bị chậm. Việc chậm tiến độ dẫn đến giảm doanh thu, tăng chi phí, giảm hiệu quả, lãng phí vốn đầu tư.

Công tác đấu thầu và lựa chọn nhà thầu cũng có nhiều sai phạm. Cụ thể, một số dự án trong quá trình triển khai đã không thực hiện đúng các quy định về lựa chọn nhà thầu, không lập kế hoạch đấu thầu, lập hồ sơ mời thầu, tổ chức đấu thầu, chấm thầu, thẩm định kết quả trúng thầu nhưng Cơ quan nhà nước có thẩm quyền không kiểm tra việc đăng tải thông tin về đấu thầu và lựa chọn nhà thầu theo đúng quv định.

Theo quy định trong vòng 6 tháng kể từ ngày hoàn thành công trình, nhà đầu tư phải lập hồ sơ quyết toán dự án phù hợp với quy định của pháp luật về xây dựng.

Tuy nhiên, nhà đầu tư đã lập hồ sơ quyết toán dự án chậm (Dự án xây dựng cầu Phú Mỹ, Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A, đoạn An Sương - An Lạc); không phê duyệt điều chỉnh dự án, điều chỉnh tổng mức đầu tư nhưng đã lập hồ sơ đề nghị quyết toán dự án (Dự án xây dựng cầu Phú Mỹ); chậm xác định lại thời gian khai thác và hoàn vốn dự án (Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A, đoạn An Sương - An Lạc); thu phí vượt phương án tài chính nhưng chưa chuyển trả thành phố và đưa khoản ứng vốn cho thành phố vào phương án tài chính chưa đúng thủ tục (Dự án cầu Bình Triệu II); nghiệm thu không đúng một số chi phí quản lý dự án, chi phí xây lắp, chi phí trung tu, chi phí thuê nhà (Dự án xây dựng đường kết nối vào cầu Phú Mỹ, Dự án mở rộng Xa lộ Hà Nội, Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A, đoạn An Sương - An Lạc, Dự án Xây dựng đường nối từ đường Nguyễn Duy Trinh vào Khu công nghiệp Phú Hữu); áp dụng phụ cấp lưu động không đúng (Dự án Xa lộ Hà Nội). Việc lập hồ sơ quyết toán dự án chậm, thiếu trình tự thủ tục, sai về chế độ, không đúng quy định.