Lạng Sơn: Doanh nghiệp rầm rộ khai thác cát, dân hoang mang

Khu vực khai thác cát sỏi trên sông Kỳ Cùng của Công ty Cổ phần liên doanh gạch không nung Lạng Sơn tại xã Tân Lang.

Thời gian gần đây, một số đoạn sông thuộc địa bàn thôn Thanh Hảo và thôn Bản Làng (xã Tân Lang) xuất hiện tình trạng bờ sông bị sạt lở nghiêm trọng khiến nhân dân địa phương vô cùng hoang mang. Người dân cho rằng, nguyên nhân gây ra tình trạng thay đổi dòng chảy và sạt lở bờ sông là do ảnh hưởng của hoạt động khai thác cát sỏi rầm rộ của Công ty Cổ phần liên doanh gạch không nung Lạng Sơn gây ra. Mặc dù người dân đã kiến nghị nhiều lần lên chính quyền và các ngành chức năng, nhưng không đơn vị nào vào cuộc xử lý.

Theo ông Bế Văn Khoa - Phó Trưởng thôn Thanh Hảo, trước đây dòng chảy bên phía thôn Thanh Hảo là nhánh phụ, còn phía bên thôn Bản Làng là nhánh chính. Mực nước của dòng chảy bên phía bờ thôn Thanh Hảo chỉ dưới đầu gối, hàng ngày bà con vẫn tắm, giặt và lội sang được bãi bồi. Tuy nhiên, gần cuối năm 2018, khi Công ty Cổ phần liên doanh gạch không nung Lạng Sơn vào khai thác cát, sỏi đã làm thay đổi dòng chảy, nước rất sâu, bờ sông thì bị sạt lở.

Trước tình trạng này, bà con trong thôn đã nhiều lần phản ánh lên chính quyền xã. Đến ngày 26/3/2019, đoàn kiểm tra gồm lãnh đạo UBND xã Tân Lang cùng cán bộ thôn, cán bộ Xí nghiệp Khai thác công trình thủy lợi huyện Văn Lãng và đại diện đơn vị khai thác cát tiến hành kiểm tra hiện trường. Trong đó, đại diện thôn và Xí nghiệp thủy lợi huyện cho rằng, đơn vị khai thác cát đã làm thay đổi dòng chảy, gây sạt lở bờ sông và làm ảnh hưởng đến Trạm bơm của thôn, đồng thời đề nghị có biện pháp khắc phục. Phía đơn vị khai thác đồng tình với các ý kiến kiến nghị của thôn và khẳng định sẽ có biện pháp khắc phục. Thế nhưng từ đó đến nay, phía đơn vị khai thác không hề có động thái như đã cam kết trong biên bản kiểm tra.

Bà Hoàng Thị Thái- Bí thư chi bộ thôn Thanh Hảo cho biết thêm, thôn kiến nghị từ năm ngoái rồi, năm nay lại kiến nghị. Tháng tư vừa rồi tiếp xúc cử tri dân vẫn kêu, ai cũng bức xúc. Gọi các bên sang để làm biên bản và cũng cam kết là nếu sạt lở sẽ chịu trách nhiệm. Nhưng trách nhiệm như thế nào thì không rõ.
Theo ghi nhận của phóng viên, khúc sông Kỳ Cùng chảy qua 2 thôn Thanh Hảo và thôn Bản Làng được chia làm hai dòng chảy và ngăn cách bởi một bãi bồi ở giữa. Khu vực này cũng là nơi Công ty Cổ phần liên doanh gạch không nung Lạng Sơn đang khai thác cát, sỏi. Công ty này được cấp giấy khai thác với diện tích 13,13 ha và khai thác bằng phương pháp lộ thiên với thời hạn khai thác 10 năm. Mặc dù giấy phép này mới được cấp ngày 14/8/2019, thế nhưng theo người địa phương phản ánh, từ nhiều tháng trước đơn vị đã tiến hành khai thác cát, làm xói mòn và gây sạt lở đất bờ sông.

Theo giấy phép, một trong những quy định mà công ty gạch không nung phải tuân thủ khi khai thác cát sỏi tại đây là thường xuyên kiểm soát các khu vực khai thác, chế biến. Không làm sạt lở bờ sông, ảnh hưởng đến Trạm bơm thôn Thanh Hảo, các công trình phụ trợ và các khu vực có liên quan…Tuy nhiên, trên thực tế, doanh nghiệp này đã không thực hiện đúng quy định. Thực tế, hiện tượng sạt lở đã gây ảnh hưởng đến Trạm bơm của thôn Thanh Hảo. Lãnh đạo Xí nghiệp Khai thác công trình thủy lợi huyện Văn Lãng cho hay, việc khai thác cát làm thay đổi dòng chảy, gây sạt lở, nguy cơ mất an toàn trạm bơm là có thật. Hiện giờ đã làm tăng tốc độ bồi lắng, rất khó khăn trong vận hành trạm bơm. Trước đây nước nông, việc nạo vét bể hút rất dễ, nhưng bây giờ nước ngập đầu người, nạo vét khó và không an toàn. Xí nghiệp đã đề nghị đơn vị khai thác cát có biện pháp chống xói lở và có trách nhiệm nạo vét, khơi thông bể hút.

Đáng bàn, trong khi người dân và lãnh đạo thôn Thanh Hảo khẳng định có tình trạng sạt lở bờ sông thì ông Hoàng Văn Kiêm- Chủ tịch UBND xã Tân Lang lại cho rằng, không hề có việc sạt lở bờ sông phía thôn Thanh Hảo. Tuy nhiên, ngay sau đó, ông Kiêm lại thừa nhân “chưa đi thực tế lần nào”.