Lực cản doanh nghiệp

Các doanh nghiệp ô tô từng căng băng rôn trước Bộ Công thương đòi bãi bỏ Thông tư 20.

Bức xúc chồng bức xúc

Kể từ khi Thông tư 20 ra đời, các DN kinh doanh trong ngành ô tô cho biết, đã kìm hãm sự phát triển của cộng đồng DN nhỏ và vừa, tạo thế độc quyền cho một số DN lớn. Không những không thúc đẩy được sự phát triển, tạo động lực kinh doanh cho các DN, Thông tư này còn đẩy nhiều DN ngành ô tô vào tình cảnh khốn đốn.

Cụ thể, theo đại diện một số DN kinh doanh ô tô, trước khi có Thông tư 20, các DN được phép nhập khẩu các loại xe (từ Huyndai, Toyota, Honda… đến Kia, Daewoo…) vào trong nước và họ đã phải bỏ rất nhiều tiền để xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm.

Thế nhưng kể từ năm 2011, Thông tư 20 ra đời yêu cầu các DN nhập khẩu ô tô phải có giấy ủy quyền chính hãng, làm cho các DN trong nước không thể nhập khẩu được nữa, chỉ có các hãng xe nước ngoài là ung dung đặt đại lý tại Việt Nam và dễ dàng tiêu thụ sản phẩm mà không phải mất một đồng làm thị trường. Như vậy, vô hình trung, Thông tư 20 tạo cơ hội cho các DN nước ngoài mà tước mất nhiều quyền lợi của các DN trong nước.

Chưa dừng lại ở đây, theo ông Nguyễn Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH TM Thiên An Phúc – một DN kinh doanh lĩnh vực này, nhà quản lý nói đưa ra Thông tư 20 với mục tiêu bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, song, thực tế, giá xe từ khi các hãng nước ngoài độc quyền đến nay chỉ có tăng không có giảm, người tiêu dùng phải mua ô tô với giá cao ngất ngưởng, vậy đâu là cơ sở cho thấy thông tư 20 nhằm mục đích mang lại quyền lợi cho người tiêu dùng.

Đặc biệt, hầu hết các DN trong ngành đều nêu lên quan ngại, với quy định phải có giấy ủy quyền chính hãng mới được nhập khẩu xe, các DN sản xuất ô tô Trung Quốc sẵn sàng cấp giấy ủy quyền cho DN một cách đơn giản, thuận tiện nhất. Việc các DN nhỏ và vừa không được nhập xe chất lượng từ các nước phát triển sẽ sẵn sàng làm đại lý bán xe Trung Quốc, do đó việc duy trì Thông tư 20 chỉ khiến Việt Nam sớm trở thành bãi xe của Trung Quốc mà thôi.

Cộng đồng DN cho rằng, kể từ khi Thông tư 20 ra đời, chỉ tạo thêm những bức bối, kìm hãm sự phát triển của DN ngành ô tô. Một con số thống kê cho biết, từ khi có Thông tư 20, khoảng 200 DN trong ngành đã bị loại khỏi cuộc chơi do không thể có được giấy ủy quyền chính hãng từ những đại gia ô tô ngoại.

Các DN đã cùng đồng lòng đề xuất lên Chính phủ, cần sớm bãi bỏ Thông tư này, để giúp các DN nhẹ gánh, bên cạnh đó, nếu Thông tư 20 vẫn tiếp tục được duy trì, có nghĩa là đi ngược với tinh thần của Nghị quyết 19 và Nghị quyết 35 của Chính phủ về việc tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, hỗ trợ cộng đồng DN vừa và nhỏ phát triển.

Đi ngược với tinh thần Nghị quyết 19 và 35

Trước những bức xúc nói trên, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) mới đây đã có văn bản gửi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc với đề xuất cần bỏ Thông tư 20 đang gây nhiều tranh cãi. Cụ thể, trong văn bản gửi Thủ tướng, Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc nêu rõ: Thông tư 20 không phù hợp với tinh thần của pháp luật cạnh tranh, cũng như Luật Sở hữu trí tuệ. Và ông Lộc khẳng định: “Việc bãi bỏ Thông tư 20 có ý nghĩa rất lớn đối với việc phát triển cộng đồng doanh nghiệp tư nhân trong nước.

Ví dụ như Công ty cổ phần Ô tô Trường Hải điểm xuất phát từ một DN nhỏ, phân phối xe, sau đó mới phát triển trở thành DN sản xuất ô tô hàng đầu Việt Nam. Vì vậy, Nhà nước nên trao cho các DN nhỏ cơ hội để phát triển chứ không nên ngăn cản, từ đó mới có các DN tư nhân lớn như Trường Hải”.

Đặc biệt, trước ý kiến của một số liên doanh sản xuất, nhà nhập khẩu ô tô về việc, nếu bãi bỏ Thông tư 20 sẽ ảnh hưởng nhập siêu, trốn thuế, chất lượng xe cũng như làm cho xe ôtô giá rẻ ASEAN tràn ngập thị trường... lãnh đạo VCCI cho rằng: “Không có căn cứ cho thấy việc duy trì Thông tư 20 có tác dụng hạn chế nhập siêu”, ông Lộc nêu rõ: Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, sau khi Thông tư 20 có hiệu lực, số lượng xe ô tô nhập khẩu có giảm trong năm 2011 và năm 2012, nhưng các năm 2013-2015 thì tăng rất mạnh (năm 2011 nhập 55.000 xe thì đến năm 2015 là 125.000 xe).

Hơn nữa, qua thống kê, tình trạng chi tiêu ngoại tệ cho nhập khẩu xe dưới 9 chỗ năm 2011 là 1,02 tỷ USD, sang năm 2015 đạt 2,98 tỉ USD (giá trị chưa tính thuế). Tỷ trọng của ô tô nguyên chiếc dưới 9 chỗ trong tổng kim ngạch nhập khẩu toàn quốc năm 2011 là 0,94%, nhưng đến năm 2015 là 1,81% (tăng gần gấp đôi). Với những con số nói trên, hoàn toàn không có căn cứ cho thấy Thông tư 20 có tác dụng hạn chế nhập siêu.

Với tất cả những lập luận nói trên, lãnh đạo VCCI khẳng định: Nhiều quy định của Thông tư 20 chỉ làm khó thêm cho các DN trong nước và tạo ra môi trường kinh doanh bất bình đẳng khi lợi ích nghiêng về một vài doanh nghiệp có được giấy ủy quyền chính hãng. Thậm chí, các quy định của Thông tư này là hoàn toàn trái Luật, vi phạm Luật Cạnh tranh, Luật Sở hữu Trí tuệ và Luật Đầu tư.

Ngoài ra, VCCI đặc biệt phản đối việc phân biệt đối xử đối với các loại hình DN khi gia nhập thị trường. Cụ thể: Thông tư 20 đã phân biệt đối xử giữa các DN (có uỷ quyền và không có uỷ quyền), qua đó gián tiếp buộc người tiêu dùng chỉ được mua hàng hoá ở một lượng DN nhất định, gây hạn chế cạnh tranh. Khi các DN khác khó hoặc không thể gia nhập thị trường thì toàn bộ thị trường sẽ nằm trong tay một vài DN lớn, hình thành các thỏa thuận hạn chế cạnh tranh gây thiệt hại lớn người tiêu dùng.

Trước những bức xúc của cộng đồng DN và VCCI đối với Thông tư 20, đại diện Bộ Công thương cho biết: Đang tổng hợp các ý kiến để báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Cụ thể tại công văn số 691 trả lời Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) ngày 28/7, thay mặt Bộ Công thương, Cục Xuất Nhập khẩu cho biết: hiện nay, các Bộ, ngành và cơ quan liên quan đang có ý kiến khác nhau trong việc xác định các quy định nêu tại Thông tư 20 là thủ tục hành chính hay điều kiện kinh doanh. Điều này cũng có nghĩa, Thông tư 20 có được bãi bỏ hay không vẫn còn phải chờ thời gian.