Mặt trái của thương mại điện tử

Tăng mạnh giao dịch online

Thay vì lựa chọn mua sắm trên kênh truyền thống, nhiều người tiêu dùng cho biết, đã chuyển sang kênh mua hàng trực tuyến để tránh nguy cơ lây lan dịch bệnh.

Chị Đinh Thị Thu Hường (Vũ Tông Phan, Khương Trung, Hà Nội) cho biết, kể từ khi dịch bệnh bùng phát, hơn một năm qua, chị hạn chế đến các siêu thị mua sắm để tránh tiếp xúc đông người. “Nếu như trước đây, 1 tuần tôi đi mua sắm tại các trung tâm thương mại, hay các siêu thị lớn 1 lần, thì bây giờ thói quen đó đã chuyển thành cú “click chuột” trên máy tính, trên các smart phone”, chị Hường nói.

Theo chia sẻ của chị Hường cũng như các bà nội trợ, hiện nay trên các sàn thương mại điện tử (TMĐT) có hầu hết các sản phẩm họ cần tìm, từ đồ gia dụng, quần áo, thời trang, giày dép cho đến các loại thực phẩm, hoa quả, trái cây, đồ ăn, thức uống...

Số liệu thống kê của cơ quan chức năng cho biết, có đến 72% người tiêu dùng phàn nàn về những vấn đề liên quan đến chất lượng hàng hóa trên sàn thương mại điện tử.

Có thể thấy, cùng với xu hướng phát triển chung của xã hội, công nghệ tiên tiến ngày càng trở nên phổ biến thì việc lựa chọn kênh mua sắm trực tuyến cũng là điều tất yếu. Nắm bắt xu hướng đó, nhiều DN, thương nhân, hộ kinh doanh nhỏ đã chuyển hướng sang lựa chọn TMĐT làm kênh giao dịch thương mại.

Theo anh Nguyễn Văn Trường - chủ một cửa hàng ăn uống trên phố Đội Cấn (Ba Đình, Hà Nội), từ ngày xuất hiện dịch bệnh, việc giãn cách xã hội được thực hiện gắt gao, cửa hàng của anh không có khách tìm đến nữa, nguy cơ phải đóng cửa là rất lớn.

Tuy nhiên, “cái khó ló cái khôn”, thấy nhiều người chuyển sang bán hàng online, anh Trường cũng đã rao bán hàng trên các trang mạng xã hội, từ đó hàng ăn vẫn được tiêu thụ hàng ngày, doanh thu vẫn khá ổn định.

Báo cáo Thương mại điện tử Đông Nam Á 2020 của Google, Temasek và Bain & Company cho thấy, thương mại điện tử Việt Nam năm 2020 tăng 16% và đạt quy mô trên 14 tỷ USD. Dự đoán tốc độ tăng trưởng trung bình giai đoạn 2020-2025 là 29% và tới năm 2025, quy mô thương mại điện tử nước ta đạt 52 tỷ USD. 4 sàn thương mại điện tử lớn nhất hiện nay tại Việt Nam là Shopee, Lazada, Tiki, Sendo đã và đang trở thành những lựa chọn tối ưu cho các DN, thương nhân cũng như người tiêu dùng.

Mối lo hàng giả gia tăng

Thực tế cho thấy những lợi ích mà thương mại điện tử mang lại cho cả người mua cũng như người bán trong bối cảnh dịch bệnh hoành hành hiện nay là rất lớn. Tuy nhiên, mặt trái của thương mại điện tử cũng không ít.

Nhiều chuyên gia cho biết, thời gian qua, đã xuất hiện hiện tượng lợi dụng hình thức kinh doanh này để thực hiện các hành vi, vi phạm pháp luật, gây thiệt cho người tiêu dùng. Vấn nạn hàng giả, hàng nhái “lấn sân” từ kênh bán hàng truyền thống sang kênh trực tuyến đang làm đau đầu nhà quản lý.

Thời gian qua, nhiều đối tượng đã sử dụng TMĐT để bán hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ...Chất lượng sản phẩm không đúng với quảng cáo và hơn thế, cả những vụ lừa đảo trên mạng như đánh cắp thông tin, dữ liệu và tài khoản ngân hàng... đã khiến người tiêu dùng ngày càng trở nên thận trọng với việc mua sắm trực tuyến.

Ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ Công thương cũng nêu thực tế, sự phát triển mạnh mẽ của TMĐT những năm gần đây đã và đang tạo ra những thách thức cho việc xây dựng khuôn khổ pháp lý hiệu quả để quản lý hoạt động TMĐT cũng như đối với công tác thực thi ngăn chặn các gian lận thương mại, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và bảo vệ người tiêu dùng.

Trong quá trình điều tra, xử lý các vụ vi phạm trên sàn thương mại điện tử, đại diện Tổng cục Quản lý thị trường cho biết, việc bắt giữ và xử lý gặp nhiều khó khăn do việc truy xuất, lưu trữ các giao dịch thương mại điện tử, hàng hóa giao dịch trên môi trường ảo không đơn giản: Các giao dịch, thanh toán trên mạng đều chớp nhoáng và vô hình; không có địa điểm kinh doanh rõ ràng… nên gây nhiều trở ngại cho cơ quan chức năng. Trong khi đó, hành lang pháp lý cho TMĐT lại chưa hoàn thiện, chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển của thực tiễn.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế, phòng Thương mại và Công nghiệp (VCCI), tình trạng hàng gian, hàng giả, kém chất lượng tràn lan trên các kênh bán hàng online khiến cho không chỉ người tiêu dùng suy giảm niềm tin mà uy tín của các DN làm ăn chân chính cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Bởi vậy, vị này cho rằng, rất cần có sự hoàn thiện pháp luật về TMĐT cũng như đưa ra những quy định phù hợp để quản lý hiệu quả hơn loại hình kinh doanh này. Theo ông Tuấn, việc quản lý hoạt động có yếu tố TMĐT trên mạng xã hội cần có những khác biệt với các loại hình TMĐT khác để phù hợp với bản chất của hoạt động này và có tính khả thi.