Một tháng triển khai chiến dịch tái chiếm Mosul từ tay IS

Binh sỹ Iraq tấn công các cứ điểm IS bên trong thành phố Mosul. (Nguồn: CNN).

Chiến thắng và mất mát

Nhiều người đặt ra câu hỏi rằng liệu lực lượng mà Iraq dẫn đầu có đang cận kề chiến thắng, hay những kẻ phiến quân đang cố gắng chống trả? Mosul là thành trì cuối cùng của IS ở Iraq và tổ chức khủng bố này đã chứng tỏ rằng chúng sẵn sàng giữ lại nó bằng mọi giá, sử dụng mọi cách thức: Từ các vụ đánh bom liều chết, đặt bẫy mìn, cho đến dùng thường dân làm lá chắn sống...

IS đã bỏ ra nhiều tháng để chuẩn bị phản kháng lại chiến dịch này. Chúng đã xây dựng các đường hầm, chế tạo chất nổ, bố trí quân trong các tòa nhà bỏ hoang để phục kích quân đội Iraq, thậm chí còn triển khai thêm quân tiếp viện từ Raqqa (Syria) tới để giúp bảo vệ thành trì ở Iraq.

Thậm chí ngay cả ở các khu vực đã quét sạch chiến binh IS, cuộc chiến chưa hẳn đã kết thúc bởi sẽ phải mất thêm nhiều tháng liền để rà soát hết những bẫy mìn tự chế mà chúng để lại.

“Chúng đặt mìn ngay trên đường phố hay trong các ngôi nhà. Chúng tôi giải phóng một ngôi làng và mìn ở khắp mọi nơi. Khi người dân trở về nhà, mở cửa hoặc thậm chí là mở tủ lạnh, mìn phát nổ” - Đại tá Bajat Mzuri thuộc lực lượng đặc nhiệm Zeravani của Iraq cho hay.

Ước tính có khoảng 100.000 binh sỹ, gồm binh sỹ Iraq, lực lượng người Kurd, lực lượng bán quân sự người Hồi giáo Sunni, dân quân người Turk và cả người Công giáo tham gia vào chiến dịch này, dù không phải tất cả đều ở tiền tuyến. Hàng trăm trận không kích đã được thực hiện bởi quân đội Mỹ và các bên nhằm hỗ trợ liên minh quân sự này.

Lực lượng do Iraq dẫn đầu đã tiến vào Mosul từ ngày 3-11, sau hơn 2 tuần chiến đấu dọc các cao nguyên ở phía Đông thành phố này, giải phóng nhiều thị trấn và làng mạc trên đường đi. Vài ngày trước, lực lượng này đã tái chiếm được một căn cứ không quân quan trọng gần Tal Afar, cách Mosul 70 km về phía Tây.

Tuy nhiên, không phải mọi thông tin về trận chiến này đều tốt đẹp.

Bên trong Mosul, lực lượng liên minh đã đối mặt với sự chống trả dữ dội. Một cuộc phản công của IS nhằm vào vùng ngoại ô al Zahraa một tuần sau khi nó được tái chiếm, đã khiến 2 người thiệt mạng. Cùng với những chiến thắng, binh sỹ liên quân cũng nhiều lần phát hiện ra những sự thực đau lòng; bao gồm nhiều mồ chôn tập thể, nhiều thi thể bị ném xuống giếng nước, nhiều người bị treo cổ ngay nơi công cộng… Tất cả đều là những kết quả của hành động man rợ mà IS tiến hành.

Khủng hoảng nhân đạo

Khi IS chiếm quyền kiểm soát Mosul hồi năm 2014, khoảng một nửa dân số 2 triệu người của nơi này đã bỏ trốn, nhưng cũng có nhiều người ở lại bởi lo rằng rời khỏi nhà sẽ không có tương lai tươi sáng. Khi chiến dịch tái chiếm bắt đầu, các tổ chức nhân quyền và phi chính phủ đã cảnh báo rằng 1,2 triệu người Iraq trong khu vực sẽ bị đặt trong tình trạng cực kỳ nguy hiểm.

Hàng trăm người đang sống ở các ngôi làng mà IS kiểm soát bên ngoài Mosul đã bị IS chuyển vào bên trong thành phố này để làm lá chắn sống cho chúng. Lực lượng binh sỹ Iraq đã sử dụng đài phát thanh và rải truyền đơn bằng máy bay để thúc giục người dân ở tại nơi mà họ cư ngụ.

Một số người khác đơn giản là quá sợ hãi để bỏ trốn khỏi Mosul - hàng chục người bị giết hại, hoặc bị IS nhằm vào vì tưởng nhầm là gián điệp, đôi lúc thì bị dính đạn lạc.

Tổ chức bảo vệ trẻ em Save The Children ước tính có khoảng 600.000 trẻ em đang bị mắc kẹt bên trong Mosul, những đứa trẻ mới chỉ tầm 9 tuổi đã bị IS bắt cóc và bị ép buộc phải cầm súng chiến đấu vì tổ chức này.

Ở bên ngoài, tại các ngôi làng nơi mà IS đã được quét sạch, người dân đã tổ chức ăn mừng sự tự do của mình bằng cách đi cạo râu, hút thuốc ngay trên phố - những điều bị cấm ngặt khi tổ chức phiến quân này còn hiện diện.

Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân quyền LHQ (OCHA) cho hay có khoảng 59.000 người đã bị mất nhà ở kể từ khi chiến dịch tái chiếm Mosul bắt đầu. Những người này đã phải trải qua một hành trình đầy nguy hiểm để trốn khỏi thành phố Mosul và các thị trấn xung quanh.

Có khoảng ¾ số người này hiện giờ đang phải ở trong các khu lều tạm ở tỉnh Nineveh, Irbil và Anbar. Chỉ một số ít người may mắn có khả năng trở về nhà họ.