Mỹ Latinh trước nguy cơ mới

Tình trạng báo động

Ngày 26/5, Tổ chức Y tế liên Mỹ (PAHO) lên tiếng cảnh báo về mức độ gia tăng “đáng lo ngại” của các ca nhiễm mới và tử vong do Covid-19 trong những tuần gần đây ở Mỹ Latinh, đồng thời khuyến cáo các quốc gia trong khu vực cần tiếp tục tuân thủ quyết liệt các biện pháp chống dịch.

Giám đốc PAHO Carissa Etienne cho biết trong tuần vừa qua, Mỹ Latinh đã ghi nhận thêm khoảng 1,2 triệu trường hợp nhiễm Covid-19, trong đó có hơn 31.000 ca tử vong. Con số này đã biến Mỹ Latinh trở thành nơi có tỉ lệ ca tử vong vì đại dịch tính trên bình quân đầu người cao nhất thế giới.

Bà Carissa Etienne nhận định, những số liệu này cho thấy các ca bệnh và tử vong do Covid-19 tại Mỹ Latinh tiếp tục duy trì ở mức cao đáng báo động.

Theo trang thống kê worldometers.info, tính đến 8h sáng ngày 27/5 (giờ Việt Nam), toàn thế giới đã ghi nhận gần 170 triệu ca nhiễm virus SARS-CoV-2 gây bệnh Covid-19, trong đó có 3.511.605 ca tử vong. Chỉ tính riêng trong vòng 24 giờ qua, thế giới đã ghi nhận tổng cộng 548.249 ca nhiễm mới và 12.020 ca tử vong.

Từ khu vực núi cao ở Bolivia tới đô thị Sao Paulo ở Brazil, đại dịch đã gây ra áp lực nghiêm trọng lên các hệ thống y tế thiếu ngân sách, sau khi mầm bệnh lây lan khắp các quốc gia mà phần lớn người dân phải “chạy ăn từng bữa”, không thể ngồi yên một chỗ thực hiện lệnh phong tỏa.

Tại Peru, một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất bởi dịch, các bệnh nhân Covid-19 qua đời nằm la liệt tại các dãy hành lang đông kín người tại thủ đô Lima. Sâu trong rừng rậm Amazon ở Brazil, nhiều người dân thành phố Manaus đã chết tại nhà vì không có ôxy để cung cấp cho những lá phổi đã bị dịch bệnh tàn phá do nguồn cung cạn kiệt.

Tổng thống Argentina - ông Alberto Fernandez thừa nhận, quốc gia này đang phải đối mặt “thời điểm tồi tệ nhất” của đại dịch Covid-19. Để ngăn chặn chuỗi lây lan của dịch bệnh, Argentina đã áp đặt lệnh phong tỏa trên cả nước trong vòng 9 ngày kể từ ngày 22/5.

“Thay vì chuẩn bị cho đại dịch, khu vực chúng tôi lại xem nhẹ căn bệnh, cho rằng cái nóng của thời tiết nhiệt đới sẽ vô hiệu hóa mầm bệnh. Thật không may, chúng tôi trở thành khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất khi các biện pháp chống dịch hầu như đều sai lầm. Giờ đây, chúng tôi đang hứng hậu quả”, Tiến sĩ Francisco Moreno Sanchez, người đứng đầu chương trình Covid-19 tại một bệnh viện lớn của Mexico, nhận định.

Brazil là quốc gia có nhiều ca tử vong nhất khu vực, chỉ xếp thứ 2 thế giới sau Mỹ, với 452.000 người đã thiệt mạng. Họ cũng xếp thứ 3 thế giới về số lượng ca Covid-19 sau Mỹ và Ấn Độ. Brazil cũng là một trong 2 nước có số ca tử vong vì dịch bệnh vượt qua mốc 400.000. Các bệnh viện đang “vỡ trận” tại nhiều khu vực, dù giới chuyên gia nói rằng đỉnh của đợt bùng dịch lần này dường như đã qua.

Trung bình trong tháng 5, khoảng 31% số ca tử vong vì Covid-19 trên toàn cầu được ghi nhận ở Mỹ Latinh và Caribê, nơi chỉ chiếm 8,4% dân số thế giới.

Cùng với đó, Reuters cho biết, 8 quốc gia có số ca tử vong do Covid-19 trên đầu người cao nhất thế giới trong tuần qua đều thuộc khu vực Mỹ Latinh.

Đâu là nguyên nhân?

Một trong số những nguyên nhân mà các bác sĩ và các nhà dịch tễ học nhìn thấy đó là việc đại dịch lây lan rộng đã khiến nhiều chính phủ tại khu vực này bất ngờ trong việc ứng phó. Thêm vào đó, nhiều nhà lãnh đạo trong khu vực lại xem nhẹ mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh và không thương lượng mua được vaccine sớm, khiến tình hình càng trở nên nghiêm trọng hơn.

Theo Giám đốc PAHO Carissa Etienne, bất chấp tình trạng lây lan của dịch bệnh, người dân và chính quyền tại nhiều quốc gia Mỹ Latinh không còn tuân thủ chặt chẽ các biện pháp y tế công cộng chống dịch Covid-19.

Với vị trí là vùng dịch lớn thứ 3 của thế giới, sau Mỹ và Ấn Độ, Brazil đang gây nhiều tranh cãi từ cộng đồng quốc tế về cách ứng phó với dịch bệnh thời gian qua. Hồi đầu tháng, Thượng viện Brazil đã mở cuộc điều tra nhằm vào chính quyền của Tổng thống Jair Bolsonaro cũng liên quan tới cách ứng phó với dịch bệnh.

Tổng thống Bolsonaro trước đó từng gây tranh cãi khi có những phát ngôn xem nhẹ dịch bệnh. Ông từng gọi Covid-19 là “cúm nhẹ” và kêu gọi người dân Brazil quay lại làm việc vì ông lo ngại hậu quả của nền kinh tế suy thoái do lệnh phong tỏa sẽ nghiêm trọng hơn nhiều so với đại dịch. Vì quan điểm này mà trước đây, ông Bolsonaro cũng đã từng mắc Covid-19, tuy nhiên sau đó ông đã khỏi bệnh.

Dù vậy, ông Bolsonaro khẳng định, ông không liên quan tới cuộc khủng hoảng y tế đang diễn ra ở Brazil.

Cũng từng bị mắc Covid-19 khi hầu như rất ít đeo khẩu trang nơi đông người là Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador. Mexico cũng là quốc gia có số người chết vì Covid-19 cao thứ 4 thế giới (sau Mỹ, Brazil và Ấn Độ), với 1,75 triệu ca nhiễm và gần 150.000 ca tử vong. Hơn 90% giường bệnh tại các bệnh viện ở thủ đô Mexico City đều kín chỗ, trong khi các hoạt động không thiết yếu bị dừng.

Một nguyên nhân nữa có thể là lý do khiến các ca mắc Covid-19 ở khu vực Mỹ Latinh bùng phát đó là tiến độ tiêm chủng ở khu vực này cũng chậm hơn nhiều so với một số khu vực trên thế giới. Khoảng 15% dân số ở khu vực này tiêm ít nhất 1 liều vaccine Covid-19, so với 28% ở châu Âu và 34% ở Bắc Mỹ.

Theo PAHO, khu vực Mỹ Latinh đang thiếu nguồn cung vaccine ngừa bệnh Covid-19, cũng như vật tư y tế cần thiết trong cuộc chiến chống đại dịch này. Khu vực này hiện mới chỉ hoàn tất tiêm chủng cho 3% dân số.

Tuy nhiên, nguyên nhân chính mà các nhà khoa học nhắm đến chính là do sự xuất hiện của các biến thể mới ở Brazil.

Theo một nghiên cứu gần đây, cái gọi là biến thể P.1 mà các nhà khoa học cho biết có nguồn gốc từ Brazil, được đánh giá là dễ lây nhiễm hơn, gấp 2,2 lần. Theo nghiên cứu khác tại 8 tiểu bang của Viện Nghiên cứu Y tế quốc gia Brazil Fiocruz, hơn một nửa tổng số ca bệnh Covid-19 ở 6 tiểu bang “liên quan đến các biến thể đáng lo ngại” bao gồm P.1, cùng các biến thể được xác định lần đầu tiên ở Anh và Nam Phi. Đến nay, biến thể P.1 đã lan khắp Brazil và được phát hiện ở 24 quốc gia khác.