Nên bãi bỏ Điều 292 trong Bộ luật Hình sự

Nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên đặt vấn đề: Điều 292 quy định để bảo vệ những người làm ăn chân chính, nhưng có bảo vệ được không? Mạng Internet là toàn cầu. Mình không làm thì người khác vẫn làm. Như đánh bạc vậy, người Việt Nam mình sang Campuchia đánh bạc, mình có xử phạt được không?

“Có những chính sách nói rất hay nhưng phải tính đến thực tiễn. Quan điểm của tôi là nên bỏ Điều 292. Thứ nhất, mình không giải thích được tại sao trong 267 ngành nghề kinh doanh có điều kiện lại quy định xử hình sự đối với ngành nghề này. Thứ hai, mình cấm dân mình làm thì người nước ngoài vẫn làm mà không thể bắt được, xử được”-ông Liên nêu quan điểm.

Từ đó theo ông Liên, khi sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự phải dựa vào Hiến pháp vì liên quan đến quyền cơ bản nhất của con người. Nhất là không thể có chuyện để nghị định, thông tư hướng dẫn. Thông tư chỉ hướng dẫn về vấn đề kỹ thuật, không thể khác chính sách, không thể quy tội hay không quy tội.

Ông Liên nói: “Làm luật phải bảo đảm tính minh bạch, không thể có “quy định khác” ở đây. Một cái mà chưa biết, treo lơ lửng trên trời là không được”.

Liên quan đến Điều 292, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Hiệp hội Phần mềm và dịch vụ công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA) cũng đã có gửi văn bản kiến nghị hủy bỏ điều này. Bởi trên thực tế, điều luật này thời gian qua đã tạo không ít tâm lý lo lắng cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thông tin cũng như nhiều doanh nghiệp khác có sử dụng mạng viễn thông, mạng máy tính trong hoạt động kinh doanh của mình.

Theo đó, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI kiến nghị bãi bỏ Điều luật này bởi Điều 292 đã hình sự hóa nhiều hành vi vốn chỉ nên xử lý hành chính do đó sẽ tác động rất lớn đến việc kinh doanh các dịch vụ trên mạng tại Việt Nam hiện nay.

Theo phân tích của ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI thì Điều 292 đã quy định quá rộng khi xử lý hình sự ngay cả những hành vi kinh doanh có nguy cơ gây nguy hiểm thấp cho xã hội. Xét về bản chất việc kinh doanh trên mạng và không trên mạng không làm thay đổi bản chất. Cho nên việc xếp hành vi kinh doanh trên mạng vào Điều 292 là chưa thực sự hợp lý.

“Tại sao chỉ một số ít ngành nghề kinh doanh trên mạng nếu không đăng ký thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong khi gần 267 ngành nghề khác thì không? Việc sử dụng mạng có thể làm mức độ phát tán nhanh hơn, hậu quả lớn hơn nhưng cũng nên là tình tiết tăng nặng”-ông Tuấn đặt vấn đề.

Theo ông Tuấn, một số hành vi đưa vào xử lý hình sự như hành vi cung cấp dịch vụ sàn giao dịch thương mại điện tử, trò chơi điện tử khi chưa hoàn tất thủ tục đăng ký là quá nặng. Điều đáng ngại là khác với các tội khác, Điều 292 chỉ cần căn cứ vào hành vi mà không xét đến yếu tố động cơ, mục đích nên nguy cơ các hành vi kinh doanh bình thường bị hình sự hoá là rất cao, trong khi các hành vi này chỉ đáng bị xử phạt vi phạm hành chính.

Ông Tuấn cũng nhìn nhận, Điều 292 sẽ tác động rất lớn đến việc kinh doanh các dịch vụ trên mạng vốn còn non trẻ, đặc biệt là các dịch vụ mới, các khởi sự doanh nghiệp.

Hiện dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2015 đang được Bộ Tư pháp, cơ quan soạn thảo chỉnh lý, tiếp thu. Theo chương trình Bộ luật sẽ được cho ý kiến tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XIV diễn ra vào tháng 10.