Ngăn chặn và vượt qua dịch bệnh

Nhiều dịch bệnh đang có chiều hướng gia tăng.

Dịch bệnh hoành hành

Theo các bác sĩ, vào các đợt rét đậm, trung bình số bệnh nhân nhập viện vì đột quỵ, tai biến mạch máu não tăng 15% - 30%, nhất là ở những người cao tuổi có tiền sử tăng huyết áp. Vì khi thời tiết giá lạnh, mạch máu sẽ giảm tính đàn hồi, lòng mạch bị thu hẹp khiến lưu lượng máu đến não giảm 1/5 so với bình thường, đặc biệt ở người cao tuổi. Mặt khác, các mạch máu dễ co lại làm tăng huyết áp, tăng áp lực trong lòng mạch. Với người đã có biến chứng xơ vữa động mạch hay huyết khối, mạch máu dễ bị tắc, thậm chí có thể vỡ mạch máu dẫn đến xuất huyết não, đột quỵ.

Các chuyên gia y tế cũng lưu ý, trong những năm gần đây, tình hình dịch bệnh trên thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, đặc biệt là các bệnh dịch nguy hiểm; dịch bệnh Ebola, MERS-CoV liên tục gia tăng, dịch bệnh cúm gia cầm như cúm A(H5N1), A(H7N9)... chưa khống chế được triệt để; bệnh do vi rút Zika lây truyền mạnh mẽ. Một số bệnh trước đây đã được khống chế nhưng hiện gia tăng trở lại ở nhiều quốc gia trong khu vực như bệnh tay chân miệng, sốt xuất huyết, bại liệt, sởi...

Theo Bộ Y tế, tính đến tháng 11 năm 2018, cả nước ghi nhận hơn 65.821 trường hợp mắc tay chân miệng (TCM) tại 63 tỉnh, thành phố, trong đó có gần 31.000 trường hợp nhập viện và 6 trường hợp tử vong tại 5 tỉnh, thành phố khu vực phía Nam. Số người mắc TCM chủ yếu ghi nhận ở khu vực miền Nam chiếm 77,6% số ca mắc của cả nước, chủ yếu là trẻ dưới 10 tuổi, chiếm tới 99,5% số ca mắc.

Cùng với dịch TCM, nhiều dịch bệnh nguy hiểm khác trong cả nước cũng đang có chiều hướng gia tăng mạnh. Trong đó phải kể tới dịch sốt xuất huyết (SXH) đã ghi nhận trên 67.400 trường hợp, với 11 ca tử vong. Tiếp đó là dịch sởi ghi nhận hơn 1.093 ca dương tính với sởi, trong đó có 1 trường hợp tử vong, tập trung chủ yếu tại các tỉnh thành phía Bắc, riêng trên địa bàn Hà Nội cũng đã có trên 400 trường hợp mắc sởi, 1.126 trường hợp mắc SXH, 1.639 trường hợp TCM, 64 trường hợp mắc ho gà, 13 trường hợp mắc liên cầu lợn, 8 trường hợp mắc viêm não Nhật Bản và một số dịch bệnh khác. Trong đó đáng lo ngại nhất là dịch sởi ở Hà Nội đang bước vào chu kỳ dịch bùng phát khi số người mắc sởi đã tăng cao hơn 5 lần so với cả năm 2017.

Theo BS Nguyễn Bá Đăng - Chuyên viên Phòng Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, Việt Nam được xác định là một trong những “điểm nóng” toàn cầu có nguy cơ rất cao xuất hiện các tác nhân gây bệnh mới nổi. Bệnh mới nổi đã ghi nhận ở Việt Nam trong thời gian gần đây gồm: Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS, 2003); cúm gia cầm A/H5N1 năm 2003 với tỷ lệ tử vong khoảng 50%; cúm đại dịch (cúm A/H1N1, 2009).

Ở Việt Nam, bệnh dại hiện là một trong những bệnh truyền nhiễm đáng quan tâm với số ca gây tử vong đứng hàng đầu trong các bệnh truyền nhiễm, hơn 90% ca bệnh dại trên người do lây nhiễm từ chó. Số người tử vong do dại trung bình giai đoạn 2011-2016 vẫn xấp xỉ 100 ca/năm.

Ngoài ra, bệnh liên cầu lợn trên người với bệnh cảnh lâm sàng nặng nề, điều trị tốn kém, tỷ lệ tử vong cao và nếu khỏi cũng để lại nhiều di chứng nặng hiện cũng đang diễn biến phức tạp, với số ca mắc và tử vong hàng năm không giảm, do người dân vẫn giữ thói quen ăn tiết canh.

Xác định nguyên nhân để phòng bệnh hiệu quả

Theo nhận định của Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, có nhiều nguyên nhân khiến dịch bệnh bùng phát mạnh mẽ, trong đó cùng với các yếu tố do thời tiết, khí hậu tác động làm nhiều loại vi khuẩn, virus, muỗi truyền bệnh phát triển mạnh thì môi trường sống ở nhiều nơi bị ô nhiễm nặng, điều kiện vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân, an toàn thực phẩm chưa bảo đảm... cũng là nguyên nhân khiến cho dịch bệnh nguy hiểm bủa vây cuộc sống và sức khỏe người dân. Đáng lo ngại khi ý thức phòng ngừa dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe của nhiều người, chính quyền và cơ quan chức năng ở một số địa phương vẫn chủ quan.

Trong khi đó, việc xử lý ổ dịch tại một số địa phương còn chậm trễ, chưa triệt để. Nhiều hộ dân cũng bất hợp tác với cơ quan y tế trong các đợt phun hóa chất xử lý môi trường, xử lý ổ dịch khiến dịch bệnh trở nên dai dẳng hoặc tái đi tái lại. Không chỉ có vậy, số người mắc các dịch bệnh truyền nhiễm như: TCM, SXH, sởi... gia tăng cũng đồng nghĩa với việc nhiều bệnh viện trở nên quá tải bệnh nhân nhiễm dịch nhập viện điều trị, thực trạng này cũng làm gia tăng nguy cơ dịch chồng dịch, lây nhiễm chéo giữa các dịch bệnh với nhau trong các cơ sở khám chữa bệnh.

Theo TS Nguyễn Vũ Thượng, để đối phó và ngăn chặn các dịch bệnh nguy hiểm đang vào giai đoạn cao điểm thì bản thân mỗi người cần phải nêu cao ý thức, trách nhiệm, chủ động trong việc phòng chống, thực hiện nghiêm túc các khuyến cáo của cơ quan y tế để bảo vệ sức khỏe của chính bản thân, gia đình và cả cộng đồng. Hơn nữa, các bậc phụ huynh cần đặc biệt lưu ý cho trẻ nhỏ được tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch các loại vaccine trong Chương trình tiêm chủng mở rộng. Về phía các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức của người dân và cộng đồng trong việc phòng ngừa dịch bệnh.

Đặc biệt, các đơn vị chức năng của ngành y tế cần tập trung vào công tác dự phòng, tăng cường giám sát, phát hiện sớm tác nhân gây bệnh mới nổi, các ổ dịch để xử lý triệt để, đồng thời rà soát các đối tượng còn chưa được tiêm vaccine đầy đủ để tổ chức tiêm chủng kịp thời, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa. Đối với các bệnh viện, phải tổ chức tư vấn, hướng dẫn người bệnh biết cách chăm sóc ca bệnh nhẹ tại nhà để giảm chi phí điều trị cho gia đình và xã hội, tránh được lây nhiễm chéo và quá tải bệnh viện.

* Theo Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) Trần Đắc Phu, tại Việt Nam, một số bệnh truyền nhiễm lưu hành mặc dù hiện so với trung bình giai đoạn 2010-2015 đã giảm mạnh, song vẫn ở mức cao và có sự gia tăng cục bộ tại một số tỉnh, thành phố, khó kiểm soát, có nguy cơ bùng phát nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời như: Bệnh sốt xuất huyết; cúm gia cầm lây sang người như cúm A(H5N1), cúm A(H5N6), bệnh lây truyền từ động vật sang người; một số bệnh truyền nhiễm trong tiêm chủng mở rộng (sởi, bạch hầu, ho gà...).