Ngành bán lẻ: Trăn trở hội nhập

Thị phần bán lẻ ở Việt Nam mới chiếm khoảng 25%
tổng mức bán lẻ (Ảnh: Hoàng Long)

Đối diện với những “ông lớn”

Việt Nam có dân số đông thứ ba trong khu vực Đông Nam Á, với gần 70% dân số thuộc độ tuổi lao động (từ 16-60 tuổi). Đặc điểm nhân khẩu học này chính là cơ hội lý tưởng để gia tăng nhu cầu tiêu dùng trong nước và được kỳ vọng sẽ tiếp tục kéo dài trong khoảng 30 năm tới. Việc hội nhập kinh tế quốc tế ngày một sâu rộng cũng như thu nhập bình quân đầu người ở Việt Nam ngày càng được cải thiện chắc chắn sẽ là mảnh đất màu mỡ để các DN ngành bán lẻ Việt Nam hướng tới thị trường trong nước thời gian tới đây.

Song, tiềm năng là một chuyện, thực tế có được hay không lại là chuyện khác. Hiện nay, thị phần bán lẻ ở Việt Nam mới chiếm khoảng 25% tổng mức bán lẻ, trong đó, có hơn 20 doanh nghiệp nước ngoài đang kinh doanh tại Việt Nam. Với con số “nhỏ bé” và khá khiêm tốn này, ngành bán lẻ thực sự gặp khó khi phải đối diện với những “ông lớn” của cộng đồng AEC trong tương lai rất gần.

Theo các chuyên gia kinh tế, thị trường trong nước vô cùng tiềm năng, song, khi AEC được hình thành, đây sẽ không chỉ là sân chơi của một mình DN Việt nữa. Chính bởi vậy, các DN, đặc biệt là DN ngành bán lẻ sẽ phải có những chiến lược hết sức bài bản mới không bị những “ông lớn” như Thái Lan, Malaysia… lấn át.

Theo bà Nguyễn Việt Nga, Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương), hàng Thái Lan “đổ bộ” vào thị trường Việt Nam ngày một nhiều. Hiện, số lượng hàng hóa nhập khẩu từ Thái Lan chỉ xếp thứ hai sau hàng hóa nhập từ Trung Quốc. Điểm lợi thế cạnh tranh của hàng Thái Lan chính là đa dạng chủng loại, phong phú về mẫu mã, chất lượng tốt, giá lại cạnh tranh.

“Gần đây các quốc gia trong khu vực đang nhanh chóng tiếp cận thị trường Việt Nam với hàng loạt chuỗi cửa hàng bán lẻ Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc. Đây thực sự là mối lo ngại lớn cho ngành bán lẻ của Việt Nam” – lãnh đạo Vụ Thị trường trong nước nhấn mạnh. Điều này làm dấy lên trong dư luận lo ngại, thời điểm cộng đồng kinh tế ASEAN chưa thành lập mà ngành bán lẻ Việt Nam còn bị lấn át như vậy, thì khi AEC được thành lập, hàng loạt các mặt hàng có thuế suất bằng 0%, hàng hóa của nước ngoài ồ ạt tràn vào, không biết hàng hóa của Việt Nam sẽ bị “lép” đến mức nào.

Ngành bán lẻ trong nước phải thực sự nỗ lực mới
có thể cạnh tranh với những “ông lớn” đến từ bên ngoài.

Cơ hội nâng tầm

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2015, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt hơn 320 nghìn tỷ đồng, tăng 9,5% so với năm 2014. Việt Nam hiện nằm trong top 5 thị trường bán lẻ phát triển nhất châu Á. Sau hơn 5 năm gia nhập WTO và tiến tới hội nhập sâu với khu vực ASEAN và thế giới với hàng loạt hiệp định Thương mại tự do vừa ký kết cho thấy, các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam đang từng bước chuyển mình, thích ứng với bối cảnh mới, nâng cao năng lực cạnh tranh để tồn tại. Tuy nhiên “DN của chúng ta vẫn chủ yếu quy mô nhỏ, liên kết lỏng lẻo, năng suất lao động thấp. Bởi vậy, không còn cách nào khác, DN Việt cần phải liên kết nhau lại mới có thể nâng sức cạnh tranh, giữ vững thị phần trong nước” – chuyên gia kinh tế độc lập, TS Lê Đăng Doanh nhận định.

Không chỉ yếu về quy mô vốn, năng suất lao động, DN Việt còn yếu cả về thái độ dịch vụ, phong cách giao tiếp, tính chuyên nghiệp, thiếu cả tầm nhìn chiến lược dài hạn... Điều này được TS. Đinh Thị Mỹ Loan, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam không ít lần chia sẻ. Và để ngành bán lẻ trong nước có thể bứt phá thời gian tới, chúng ta buộc phải cải thiện những điểm yếu nói trên.

Đứng về khía cạnh DN, nhiều ý kiến cho rằng, Nhà nước cần có những chính sách ưu tiên về tiếp cận nguồn tín dụng cũng như đất đai để các DN ngành bán lẻ có thêm nguồn động lực khi tham gia vào thương trường đầy cam go tới đây. “Vì nếu DN có nỗ lực đến đâu trong việc nâng cao năng lực sản xuất, năng suất lao động…, nhưng nếu quá khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn, đất đai, thì tất cả những yếu tố này sẽ kéo khả năng cạnh tranh của DN xuống thấp” – TS Lê Đăng Doanh nhận định.

Có thể thấy, cộng đồng kinh tế ASEAN và các Hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã và đang đàm phán, ký kết sẽ tạo một sân chơi mới buộc các DN Việt Nam phải vô cùng nỗ lực trong việc thay đổi, nâng cao vị thế mới có thể đứng vững ở sân chơi này.

Giới chuyên gia nhận định, đây chính là cơ hội lớn cho các nhà bán lẻ Việt Nam mang đến cho người tiêu dùng trong nước những sản phẩm chất lượng cao, giá cả cạnh tranh, vì chỉ khi đưa ra những sản phẩm chất lượng, giá cả tốt, ngành bán lẻ Việt mới không lo bị ngã gục ngay tại sân nhà.