Nghệ sĩ và trách nhiệm với cộng đồng

1. Không phải đến thời điểm này câu chuyện nghệ sĩ tham gia các quảng cáo các loại thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng mới xuất hiện. Trước đó, một số nghệ sĩ đã bị báo chí “điểm danh” và dư luận phản ứng. Tuy vậy, ở thời điểm này, sự việc trở lại với “cường độ” mạnh hơn, và mức độ có phần nguy hiểm hơn.

Đáng chú ý, ngày 11/5, nghệ sĩ Nam Thư, Kiều Minh Tuấn, Ngọc Trinh, Khả Như, Lê Dương Bảo Lâm, Gin Tuấn Kiệt... đăng lên trang cá nhân nội dung quảng cáo tiền ảo. Theo nội dung giới thiệu, chiến dịch kêu gọi đầu tư tiền mã hóa, hướng tới một loại tiền vô danh, liên quan một nhóm đầu tư coin đa cấp từng bị cảnh báo là lừa đảo.

Còn trên các trang mạng xã hội như YouTube, TikTok, Facebook, nhiều nghệ sĩ, người nổi tiếng, thậm chí có KOL (người dẫn dắt dư luận) xuất hiện để quảng cáo, review (đánh giá) cho các loại “biệt dược” có khả năng chữa bệnh, giảm cân… Không khó để có thể “gặp” những người của công chúng trong vai trò người đi PR sản phẩm, đáng tiếc là có không ít nghệ sĩ đã thành danh, nổi tiếng… Đơn cử, ca sĩ Đan Trường, nghệ sĩ Quyền Linh, Vân Dung, Quốc Khánh, Chí Trung... tham gia quảng cáo thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm béo, ung thư dạ dày, u xơ, u nang, viêm họng…

Một độc giả phản ánh: "Trên TikTok tràn ngập video quảng cáo “viên sủi giảm cân”, giảm từ 10-20 kg trong vài ba tháng, do một số diễn viên, nghệ sĩ PR mà không thể vào bình luận vì bị khóa tính năng. Thật đáng sợ khi nó vẫn tồn tại hàng ngày, hàng giờ". Một độc giả khác bình luận: "Vợ tôi từng mua sữa ong chúa của một nghệ sĩ nổi tiếng với giá cắt cổ, về dùng mới thấy chẳng khác gì mua ở ngoài chợ. Vợ tôi chê, lấy pha trà uống thay đường cho đỡ phí. Sau vụ này cô ấy cạch đến già, tẩy chay luôn cả chương trình có mặt nghệ sĩ kia".

2. Ở một chiều hướng khác, câu chuyện mới đây được nhiều người quan tâm, bày tỏ sự không đồng tình, thậm chí có ý kiến tỏ ra phẫn nộ là việc ca sĩ trẻ Mỹ Anh - con gái của Diva Mỹ Linh và nhạc sĩ Anh Quân, tung những bức ảnh lộ vòng ba khá phản cảm. Cụ thể, trên trang cá nhân, Mỹ Anh đăng tải bộ ảnh đi chơi tại một khu du lịch. Những hình ảnh cho thấy, con gái diva Mỹ Linh mặc croptop với quần jean tụt, lộ nội y họa tiết và gần như toàn bộ vòng ba. Cô chú thích bộ ảnh: "Một ngày thật đẹp trời để trở thành chúa tể rừng xanh".

Ngay lập tức, loạt ảnh này tạo nên sóng dư luận, và Mỹ Anh trở thành câu chuyện được bàn tán nhiều trên cộng đồng mạng lẫn một số báo, trang thông tin điện tử.

Mỹ Anh sinh năm 2002, năm nay 19 tuổi.

Về những tấm ảnh mặc quần tụt, Mỹ Anh phản hồi bằng tiếng Anh rằng cô từng không tự tin về cơ thể nên luôn mặc đồ rộng để che khuyết điểm. Tuy nhiên sau khi đọc bài phỏng vấn và tìm hiểu phong cách của sao gen Z Billie Eilish, cô thay đổi suy nghĩ và cởi mở hơn trong phong cách ăn mặc. Thậm chí, Mỹ Anh nhấn mạnh người mặc hở hang không có nghĩa là dễ dãi hay ít tự trọng hơn người mặc kín đáo. Vì "cả hai phong cách đều gợi cảm, cuốn hút và xứng đáng được tôn trọng như nhau". Cô cũng nói rằng xu hướng hay phong cách mặc không bất biến nên mong mọi người sẽ bớt định kiến và ủng hộ cách người khác thể hiện bản thân qua phong cách ăn mặc.

Diễn giải của Mỹ Anh càng như “thêm xăng vào lửa” khiến cho các ý kiến của cộng đồng mạng càng trở nên gay gắt hơn. “Đành rằng Mỹ Anh đã qua tuổi thành niên. Đành rằng cô ấy thuộc thế hệ Z hiện tại: năng động, hiện đại, cởi mở, sử dụng thành thạo tiếng Anh, thụ hưởng văn hóa giao thoa giữa Việt Nam và thế giới, nhưng cô ấy đang sống ở Việt Nam. Đặc biệt, Mỹ Anh đang có kế hoạch phát triển sự nghiệp ca sĩ. Vì thế, qua việc này, Mỹ Anh đã tự hủy hoại những gì mình gây dựng được trong thời gian qua. Tôi càng thất vọng và tiếc hơn cho Mỹ Anh, khi cô sinh ra và lớn lên trong một gia đình nghệ sĩ”, độc giả Hà Anh (Hai Bà Trưng, Hà Nội) bày tỏ.

Từ góc nhìn giáo dục, Thạc sĩ Lê Minh Huân - Giảng viên khoa Tâm lý học, ĐH Sư phạm TPHCM cho rằng, nếu Mỹ Anh sử dụng các hình ảnh này cho nhóm bạn bè thân thiết hoặc cho những ngữ cảnh phù hợp sẽ ít vấp phải "rìu búa" dư luận hơn.

“Những điều Mỹ Anh giải thích có thể không sai nhưng cũng chưa hoàn toàn đúng. Cô viết: “Bất cứ thứ gì khoác lên người làm bạn thấy thoải mái và dễ chịu trong thời điểm cụ thể đều là công cụ thể hiện bản thân đúng với chuẩn mực". Thực tế, văn hóa và hệ thống pháp luật ở hầu hết quốc gia trên thế giới đều đặt ra giới hạn quyền tự do cá nhân. Mỗi cá nhân luôn tự do trong khuôn khổ nhất định, tùy mỗi quốc gia”, vị chuyên gia giáo dục này phân tích. “Trường hợp của Mỹ Anh, cô diện mốt quần tụt ở nơi tạm cho là vắng người nhưng cô đã đăng ảnh ấy lên tài khoản Facebook - mạng xã hội có lượng người dùng nhiều đồng nghĩa, hình ảnh của Mỹ Anh có thể được tiếp cận bởi số lượng lớn người dùng Facebook. Mỹ Anh cũng sinh ra trong gia đình nghệ thuật nổi tiếng có ông là nhạc sĩ Trương Ngọc Ninh, bố là nhạc sĩ Anh Quân, mẹ là diva Mỹ Linh nên việc cô được đông đảo khán giả quan tâm là hiển nhiên”.

3. Đứng trước nguy cơ có thể gây “bùng nổ”, Mỹ Anh đã tỏ ra khôn khéo khi viết trên trang cá nhân của mình: “Sau những ý kiến trái chiều xung quanh hình ảnh gần đây nhất của mình, mình đã suy nghĩ nghiêm túc và quyết định lựa chọn lên tiếng, vì đó là sự tôn trọng đối với những người xung quanh mình, những người luôn ủng hộ mình và cả những người quan tâm tới thông điệp mà mình muốn truyền tải trong post đó.

Mục đích chính của mình là gửi tới cộng đồng sự ủng hộ và những lời động viên. Thế nên, trong tương lai, mình sẽ lựa chọn cách thể hiện phù hợp hơn để đảm bảo mục đích cuối cùng của việc đó”,

Lời cuối của “tâm thư”, Mỹ Anh viết: “Xin lỗi mọi người vì mình suy nghĩ chưa đủ thấu đáo và cảm ơn mọi người vì đã dành chút thời gian cho mình. Mỹ Anh sẽ trưởng thành hơn và làm tốt hơn nữa trong thời gian tới”.

“Xin lỗi”, “hối hận” cũng là động thái mà nhiều nghệ sĩ đã quảng cáo tiền ảo và thực phẩm chức năng bày tỏ khi dư luận phản ứng về các quảng cáo, PR không đúng, hoặc quá lố. Hôm 20/5, diễn viên hài Nam Thư lên fanpage xin lỗi, nhận sai vì tiền ảo đang là vấn đề nhạy cảm, việc giao dịch tiền ảo trong nước là không hợp pháp. Cô cho biết sơ suất do không trực tiếp điều hành fanpage mà để quản lý thay mặt. Khi bị công chúng chỉ trích, cô đã kiểm tra và tự gỡ bài quảng cáo.

Nghệ sĩ Quyền Linh cũng từng bày tỏ sự ân hận vì chưa tiết chế lời nói khi quảng cáo một thực phẩm bảo vệ sức khỏe chức năng hỗ trị giảm loét dạ dày… Trước đó diễn viên Ốc Thanh Vân đã phải công khai xin lỗi vì liên quan đến thương hiệu mỹ phẩm của Công ty TS Việt Nam (bị cơ quan công an điều tra phát hiện lô hàng 11 tỷ đồng không rõ nguồn gốc).

4. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, không chỉ “xin lỗi” là xong! Bởi hơn ai hết, nghệ sĩ hiểu rằng mình là người của công chúng, có sức ảnh hưởng với một bộ phận khán giả, chính vì thế phải sống có trách nhiệm.

Không chỉ cứ gật đầu ký hợp đồng nhận tiền thù lao quảng cáo những sản phẩm không đúng sự thật, thậm chí gây nguy hiểm tới tính mạng người khác xong rồi “xin lỗi, xin lỗi”. Tương tự như vậy, đã bước chân vào con đường nghệ thuật, không phải cứ đăng ảnh lộ nội y, hay “nổ” trên trang cá nhân có hàng vạn người theo dõi rồi khi dư luận phản ứng thì lập tức đăng bài xin lỗi.

Điều đó không chỉ cho thấy lỗ hổng văn hóa của một bộ phận nghệ sĩ, người nổi tiếng, KOL... Có ý kiến cho rằng, điều đó cho thấy sự thiếu trách nhiệm với cộng đồng, không tôn trọng khán giả, công đồng. Trục lợi công chúng, trục lợi niềm tin nơi khán giả cũng là một sự gieo mầm mống tội ác. Cần có những chế tài xử lý!