Người dân tiêm vaccine phòng dại tăng đột biến

Ghi nhận sau 1 tuần hoạt động trở lại sau Tết Nguyên đán Quý mão 2023, Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết, kết quả thống kê từ 101 trung tâm trên toàn quốc của hệ thống cho thấy, số người dân đến tiêm vaccine phòng dại tăng hơn 300% so với tháng trước Tết, chu kỳ tăng nhu cầu sử dụng vaccine phòng dại vào mùa sớm hơn mọi năm và tăng cao ngay cả khi chưa phải cao điểm mùa nắng nóng.

Đặc biệt, tại các trung tâm tiêm chủng VNVC khu vực miền Trung, Tây Nguyên, số lượng được ghi nhận rất cao, tăng gần 300% so với cùng kỳ tháng trước. Các tỉnh miền Đông Nam Bộ và TPHCM trong tháng 1/2023 ghi nhận hơn 5.000 lượt tiêm vaccine phòng dại, tăng 25% so với tháng 12/2022 và tăng 400% so với tháng 11/2022. Riêng tại TP Cần Thơ, tỷ lệ người dân đến tiêm vaccine phòng dại trong tuần cuối tháng 1 tăng hơn 100% so với tháng 12.

BSCKI Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa, Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “Một trong những nguyên nhân chính của tình trạng này là do trong dịp Tết nhiều người đi chúc Tết đã không may bị chó, mèo cắn, cào hoặc liếm vào vết thương hở, trong bối cảnh nhận thức của người dân về bệnh nguy hiểm này cũng đã tăng cao nên họ đi tiêm vaccine kịp thời. Trước đó, trong các năm dịch Covid-19, người dân ít giao lưu đi lại nên nguy cơ bị chó, mèo cắn/cào/liếm ít hơn, tỷ lệ mắc dại và tiêm vaccine phòng dại không có biến động mạnh”.

Nhu cầu tiêm vaccine phòng dại của người dân tăng cao đột biến dẫn tới tình trạng thiếu vaccine cục bộ tại một số địa phương. Thực tế, theo phản ánh từ người dân, nhiều địa phương không có vaccine phòng dại từ trước Tết kéo dài cho đến nay, nhiều cơ sở tiêm chủng nhỏ lẻ tại các địa phương thiếu hụt, khan hiếm vaccine phòng dại, trong khi vaccine này lại không có trong chương trình Tiêm chủng mở rộng tại các cơ sở tiêm xã phường, khiến người dân thiệt thòi trong phòng ngừa hoặc không có vaccine tiêm ngay khi có sự cố.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mặc dù đã đạt được một số tiến bộ trong 10 năm qua, Việt Nam vẫn tiếp tục báo cáo từ 70-100 trường hợp tử vong do bệnh dại mỗi năm. Năm 2022, cả nước đã ghi nhận gần 60 trường hợp tử vong do bệnh dại trên người. Trong đó, khu vực miền Bắc chiếm số lượng cao nhất với 23 ca, sau đó đến miền Nam là 20 ca, Tây Nguyên 10 ca và miền Trung 5 ca.

Theo Cục Thú y (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), dại là một trong những bệnh truyền nhiễm gây tử vong cao nhất ở Việt Nam trong 9 tháng đầu năm 2022, tỷ lệ tử vong 100% khi phát bệnh. Đến nay, bệnh dại chưa có thuốc đặc hiệu để điều trị, điều này đồng nghĩa với việc tiêm phòng dại là giải pháp duy nhất và hiệu quả nhất để bảo vệ tính mạng của người bệnh bị phơi nhiễm.

Bác sĩ Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa, Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC khẳng định, sau khi bị động vật nghi dại cắn/cào/liếm, phải tiêm vaccine phòng dại càng sớm càng tốt để cơ thể kịp sinh kháng thể ngăn chặn sự tấn công của virus dại. Đặc biệt, vết thương ở đầu, mặt, cổ càng phải tiêm sớm nhất có thể vì đây là những vị trí gần với não bộ hoặc các bộ phận tập trung nhiều dây thần kinh. Một khi virus xâm nhập sâu vào não bộ, người bệnh sẽ có biểu hiện mất ngủ, sợ ánh sáng, sợ tiếng động, sợ gió, mắt long sòng sọc, tăng tiết nước bọt, hạ huyết áp, không thể uống nước, không nuốt được, ăn uống trở nên cực kỳ khó khăn và tử vong chỉ sau 1 -7 ngày kể từ khi phát bệnh.

“Đặc biệt nguy hiểm khi hiện nay nhiều người dân vẫn còn có quan niệm vết thương chảy máu mới gây dại, bệnh dại có thể chữa bằng thuốc nam, đắp lá cây, đi thầy lang lấy độc chứ không đi tiêm vacine phòng dại… Đây đều là những quan niệm sai lầm và sẽ dẫn tới hậu quả tử vong ở người bệnh. Hiện nay chưa có một bài thuốc Đông y nào được nghiên cứu và công bố có thể chữa được bệnh dại, việc thực hiện các biện pháp này không có tác dụng. Cách phòng ngừa và điều trị bệnh dại duy nhất là tiêm vaccine phòng dại và huyết thanh kháng dại” - chuyên gia y tế khẳng định

Các bác sĩ khuyến cáo người dân sau khi bị chó, mèo, động vật nghi dại cắn, cần tiêm vaccine phòng dại với liệu trình là 5 mũi vào các ngày 0, 3, 7, 14, 28. Trong trường hợp phơi nhiễm độ III, cần phối hợp tiêm globulin miễn dịch kháng dại. Sau khi tiêm vaccine phòng dại, cần tránh làm việc quá sức, không uống rượu và các chất kích thích, không được dùng các thuốc ức chế miễn dịch; nếu bắt buộc phải dùng, cần có ý kiến của bác sĩ điều trị. Đặc biệt, những vùng nguy cơ cao hoặc người thường xuyên tiếp xúc với động vật cần chủ động tiêm dự phòng vaccine phòng dại trước khi bị động vật cắn để linh hoạt về mặt thời gian, lịch tiêm cũng đơn giản hơn và không cần tiêm huyết thanh kháng dại, chủ động bảo vệ tính mạng của bản thân.

Nhu cầu tiêm vaccine phòng dại của người dân tăng cao đột biến dẫn tới tình trạng thiếu vaccine cục bộ tại một số địa phương. Theo phản ánh từ người dân, nhiều địa phương không có vaccine phòng dại từ trước Tết kéo dài cho đến nay, nhiều cơ sở tiêm chủng nhỏ lẻ tại các địa phương thiếu hụt, khan hiếm vaccine.