Nguy hiểm chết người khi lạm dụng corticoid

Lạm dụng thuốc chứa corticoid

Thông tin từ Bệnh viện Bạch Mai cho biết, mới đây bệnh viện đã cứu sống một bệnh nhân bị viêm phổi bội nhiễm, suy đa tạng do lạm dụng corticoid tự điều trị cúm. Cụ thể, bệnh nhân nữ 37 tuổi ở Hà Nội bị mắc cúm từ 27/10/2022 với biểu hiện sốt, ngứa họng, ho, chảy nước mũi, đau mỏi toàn thân. Bệnh nhân tự điều trị hạ sốt và corticoid (medrol 16mg/ngày). 3 ngày sau tình trạng không cải thiện, sốt cao kéo dài kèm khó thở nhiều, phải thở ô xy sau đó thở máy.

ThS. BS Nguyễn Bá Cường - Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai - người trực tiếp điều trị cho bệnh nhân cho biết: “Khi vào Trung tâm, tình trạng bệnh nhân rất nặng nề, sốt cao liên tục, sốc nhiễm khuẩn nặng, ô xy máu giảm rất thấp, X-quang phổi mờ trắng xóa cả 2 bên phế trường, test nhanh cúm B dương tính. Điều đặc biệt là mặc dù nhiễm cúm nhưng tình trạng nhiễm vi khuẩn trên xét nghiệm rất cao kèm theo đó là số lượng bạch cầu giảm trầm trọng còn 0.750 G/L (bình thường 4.0-10.0 G/L)”.

Tại Trung tâm Hồi sức tích cực - Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân được điều trị kháng sinh, kháng virus, thở máy và lọc máu hấp phụ. Soi phế quản có hình ảnh nhiều giả mạc lấp kín lòng phế quản 2 bên. Xét nghiệm PCR dịch phế quản cho kết quả bệnh nhân mắc cúm B kèm bội nhiễm tụ cầu vàng.

Theo các bác sĩ, bệnh nhân sau đó không đáp ứng với điều trị hồi sức, phải tiến hành can thiệp ECMO (tim - phổi nhân tạo) cấp cứu. Trong quá trình 37 ngày chạy ECMO, gần 50 ngày thở máy với ô xy liều cao, do suy giảm khả năng đề kháng, bệnh nhân rất dễ nhạy cảm với các vi sinh vật trong bệnh viện và phải điều trị nhiều đợt kháng sinh, kháng nấm. Các bác sĩ đã phải nhiều lần hội chẩn trong khoa và liên khoa để kịp thời đưa ra phác đồ điều trị thích hợp cho từng diễn biến của bệnh. Hiện tại, sau hơn 2 tháng nằm điều trị hồi sức tích cực, bệnh nhân được ra viện trong niềm vui của các thầy thuốc và gia đình. Tuy nhiên các tổn thương phổi sau đó có thể sẽ còn tồn tại và cần phải theo dõi trong thời gian dài.

Thực tế, trường hợp của bệnh nhân nói trên không hề hãn hữu. Nhóm thuốc corticoid là nhóm thuốc chống viêm, giảm đau mạnh, chống dị ứng, ức chế miễn dịch; được áp dụng trong điều trị của nhiều chuyên khoa khác nhau: Khớp, dị ứng, thận, hô hấp… Bên cạnh những mặt lợi do nó mang lại thì còn có thể gây ra rất nhiều tác dụng phụ bất lợi: Đái tháo đường, tăng huyết áp, loãng xương, suy tuyến vỏ thượng thận nếu lạm dụng. Các bác sĩ lâm sàng thường sẽ phải cân nhắc rất nhiều khi chỉ định điều trị bằng nhóm thuốc này và sẽ phải khuyến cáo người bệnh các tác dụng phụ cũng như cách theo dõi chúng.

Mua thuốc cần theo đơn

Mặc dù vậy, bất chấp corticoid có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm, nhưng do sự thiếu hiểu biết về loại hoạt chất này, chỉ biết rằng nó có tác dụng tốt, nên nhiều người dễ dàng tìm mua các loại dược phẩm có chứa corticoid ngoài các hiệu thuốc mà không có sự chỉ định của bác sĩ, dẫn đến hiện tượng sử dụng quá liều, sử dụng trong một thời gian quá dài.

Ngoài ra, nhiều sản phẩm mỹ phẩm rẻ tiền thường có lẫn thành phần corticoid. Nhiều người ham rẻ mà lựa chọn các sản phẩm kém chất lượng này, khiến cho sức khỏe bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Thêm vào đó, không ít thuốc đông y giả mạo được quảng cáo chủ yếu: “Mát huyết, trị bệnh gan gây ngứa, trị gầy yếu, thiếu máu, biếng ăn, mất ngủ…”.

Trong khi đó, các thuốc đông y này đều có chứa corticoid, để tạo những tác dụng trước mắt: Ăn được, ngủ được, mập ra, nếu có đau nhức xương khớp sẽ giảm ngay, hoặc nổi mề đay mẩn ngứa cũng sẽ hết (do tác dụng giảm đau chống viêm, chống dị ứng của corticoid) khiến nhiều người cho là “thần dược”, nhưng tác hại do việc dùng lâu ngày các loại Đông dược “giả mạo” này không sao lường được.

Vì vậy, khi có vấn đề liên quan đến sức khỏe, người dân nên đi khám bác sĩ và sử dụng thuốc đúng theo chỉ định. Không được tự ý mua và sử dụng thuốc hoặc mua theo đơn cũ, theo lời mách bảo của người thân, người quen vì hậu quả sẽ là khôn lường.

Theo bác sĩ Nguyễn Bá Cường - Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai, triệu chứng giảm bạch cầu rất hay gặp ở bệnh nhân nhiễm virus đặc biệt là nhiễm cúm và sốt xuất huyết (2 dịch bệnh đang lưu hành rộng rãi ở Việt Nam) làm giảm sức đề kháng của cơ thể. Corticoid là thuốc chống viêm nhưng có tác dụng phụ là giảm sức chống đỡ của cơ thể. Việc lạm dụng thuốc này ở các bệnh nhân nhiễm virus làm tăng nguy cơ bội nhiễm đặc biệt là các vi khuẩn kháng thuốc.