Nữ quản trang duy nhất xứ Thanh

Bà Lương Thị Nội – người trông coi nghĩa trang liệt sĩ quốc tế Đồng Tâm.

Nghĩa trang liệt sĩ Đồng Tâm trước đây nay được đổi tên thành nghĩa trang liệt sĩ Quốc tế Đồng Tâm. Hiện nghĩa trang có 2.023 phần mộ liệt sĩ của 32 tỉnh, thành trong cả nước; trong đó có 16 phần mộ liệt sĩ người Lào. Những năm gần đây, số lượng mộ quy tập về nghĩa trang ngày càng nhiều.

Hai tỉnh, Thanh Hoá - Hủa Phăn (Lào) trong nhiều năm qua đã liên tục thực hiện chương trình phối hợp tìm kiếm, cất bốc, quy tập hài cốt liệt sĩ là quân tình nguyện Việt Nam hy sinh trên đất bạn Lào cũng như cán bộ, bộ đội, lưu học sinh Lào hy sinh tại Việt Nam vào nghĩa trang này an nghỉ.

Được xây dựng và công nhận là nghĩa trang liệt sĩ cấp quốc gia từ năm 1976, nghĩa trang liệt sĩ Đồng Tâm rộng 11.000 m2, quy tập hơn 2.000 mộ liệt sĩ, song chỉ có một người quản trang già hơn 70 tuổi trông coi. Vì nhà gần nghĩa trang, nhìn thấy những phần mộ lâu ngày không được chăm sóc, cỏ dại mọc đầy, bà Lương Thị Nội thấy chẳng yên lòng nên xin với Ban quản lý để được chăm sóc hương hỏa cho các liệt sĩ an nghỉ đời đời tại đây.

Quản trang không phải công việc quá nặng nhọc nhưng thường thì đàn ông đảm nhận. Khi hỏi về việc này bà Nội luôn khẳng định việc quản trang không quan trọng là ai, miễn mình có sức khỏe, có tâm và lòng thành thì sẽ làm tốt.

Bà Nội tâm sự: Ban đầu cũng thấy hơi sợ nên mang cả con đi theo. Hồi đó, con trai bà đứa 8 tuổi, đứa 6 tuổi, sáng đi học, chiều lẽo đẽo theo mẹ vào nghĩa trang dọn cỏ, khi nào mệt thì anh em chơi quanh cổng chờ mẹ. Lớn lên, hai anh em đi học, rồi đi làm ăn xa, không có sự giúp đỡ của các con, bà vẫn hàng ngày cặm cụi nhổ cỏ, thắp hương cho các liệt sĩ. Được biết, công việc dọn cỏ chiếm nhiều thời gian nhất, dọn cả ngày chỉ được một lô khoảng 80-100 mộ.

Trước khi được trùng tu, nâng cấp vào năm 2006, nghĩa trang chưa có nhà tưởng niệm và nhà khách. Khi có gia đình liệt sĩ tới thăm mộ, bà lại dẫn họ về nhà mình ăn uống, nghỉ ngơi. Có nhiều gia đình ở xa, cả năm thậm chí vài năm mới về thăm mộ 1 lần. Nghĩa trang với hơn 2.000 phần mộ, bà thuộc từng tên tuổi, quê quán, ngày hy sinh, liệt sĩ nào nằm ở lô nào...

Khi hỏi về kỉ niệm của bà trong suốt 27 năm chăm lo “giấc ngủ” cho người đã khuất, bà chia sẻ: Những câu chuyện tìm mộ liệt sĩ thì nhiều lắm, bà không còn có thể nhớ mình đã khóc bao nhiêu lần khi chứng kiến những cuộc đoàn tụ giữa thân nhân và liệt sĩ. Nhớ nhất một phụ nữ quê Nam Định có chồng nằm tại đây. Hai người lấy nhau được một tuần thì chồng lên đường nhập ngũ, chiến đấu tận bên Lào rồi hy sinh. Bao nhiêu năm lặn lộn khắp nơi đi tìm mộ chồng, cuối cùng tìm thấy ông ở nghĩa trang này. Người vợ nay đã ở tuổi 70 chỉ còn biết ôm tấm bia khắc tên chồng mà lịm đi. Chứng kiến cảnh ấy, nữ quản trang chỉ biết khóc theo.

Ông Lê Phú Hiền - trưởng phòng LĐTBXH thuộc UBND huyện Bá Thước cho biết: Dù đã đến tuổi nghỉ, nhưng bà Nội vẫn nhiệt tình, gắn bó với công việc. Bà vẫn thường nói còn sức thì cứ làm, đến khi nào không nhổ được cỏ trên mộ liệt sĩ nữa sẽ xin nghỉ. Hơn nữa, bà là người dân tộc Thái, nói thành thạo tiếng Thái nên cũng rất cần thiết cho việc giao tiếp với những người Thái đến đây thắp hương, thăm viếng, tìm mộ. Vì vậy Ban quản lý nghĩa trang vẫn đề nghị bà Nội làm thêm vài năm nữa.