Phát triển đặc khu kinh tế: Cần hướng đến sự bền vững

TS Nguyễn Đức Thành.

PV: Ông đánh giá thế nào khi có ý kiến cho rằng, phát triển đặc khu kinh tế nên đi theo hai hướng, một là xây dựng các đặc khu nhằm tạo đà lan tỏa, hai là tập trung thu tiền từ bên ngoài vào như mở casino hoặc những dịch vụ hấp dẫn khác?

TS Nguyễn Đức Thành: Đặc khu kinh tế là mô hình phát triển hiện đại nó sẽ có những tác động lớn đến kinh tế và xã hội của địa phương được mở đặc khu kinh tế. Không thể phủ nhận việc phát triển theo mô hình mới sẽ xuất hiện những dịch vụ hút khách, song đây chỉ là một phần rất nhỏ so với những vấn đề còn quan trọng hơn như hệ thống hành chính, bộ máy chính quyền, tòa án, luật pháp, thực thi hợp đồng, bảo vệ quyền tài sản, bảo vệ sự tự do của con người trong quá trình hoạt động kinh doanh tại đó.

Cá nhân tôi cho rằng, chúng ta cần hướng đến sự bền vững, không nên có tư duy mở đặc khu rồi biến nó thành nơi thu hút đầu tư vào những ngành dịch vụ có tính chất ăn xổi. Nếu tập trung thu hút tiền vào các đặc khu theo cách mở sòng bài hay các dịch vụ nhạy cảm khác cũng không hẳn là một lợi thế. Lợi thế lớn nhất khi mở đặc khu là thí điểm xây dựng các thể chế mới, trên cơ sở đó sẽ ứng dụng và làm cho lan tỏa ra những phần còn lại của cả nước. Mục tiêu chính là tạo ra sự tăng trưởng bền vững thông qua thay đổi thể chế, tăng năng suất và tạo động lực phát triển. Tôi nghĩ những người xây dựng đề án này là hướng đến sự phát triển bền vững chứ không nên đi theo hướng thứ hai. Nếu làm theo cách thứ hai thì chúng ta không cần phải mở các đặc khu và cũng không cần phải mất thời gian tranh luận lâu đến như vậy.

Mở đặc khu kinh tế, nếu thành công sẽ mang lại diện mạo mới cho các địa phương và tạo động lực để Việt Nam phát triển bứt phá, ngang bằng với các quốc gia cùng khu vực. Nhưng nhiều ý kiến vẫn lo ngại, nếu làm không cẩn trọng sẽ rất nguy hiểm, ông nghĩ sao về điều này, thưa ông?

- Đây là vấn đề đặt ra cho những người lãnh đạo có đủ tầm nhìn, sự thận trọng và lòng can đảm để làm hay không. Vấn đề ở đây là nên làm hay không làm theo hướng thứ hai, chúng ta phải nhìn thấy hậu quả khi triển khai. Nếu vừa làm vừa kiểm soát theo cách của chúng ta thì lại càng không thành công. Một khi thiếu tầm nhìn và sự chuẩn bị kỹ càng, thiếu sự gắn kết với cả nước, đồng thời cũng không tạo ra sự lan tỏa nào mà chỉ phục vụ lợi ích cho một nhóm nhỏ nào đó thì cũng rất nguy hiểm.

Vậy theo ông, để phát triển các đặc khu kinh tế thật sự thành công thì chúng ta sẽ phải có giải pháp gì?

- Nếu chúng ta không có sự cam kết dài hạn với nhà đầu tư, ví dụ thời gian có thể lên tới 100 năm hoặc lâu hơn nữa và những cam kết đó phải có hiệu lực thì nhà đầu tư mới đặt niềm tin, nếu không họ sẽ luôn thận trọng. Và khi đó nhà đầu tư chỉ nghĩ đến “lướt sóng” bằng đầu tư ngắn hạn, lúc đó, những đặc khu kinh tế bỗng chốc lại trở thành hững “đại công trường” hoặc sòng bạc. Do đó, cần phải rất cân nhắc và có hướng đi chắc chắn.

Trân trọng cảm ơn ông!