Công dân EU ở Anh hoang mang trong bối cảnh Brexit

Nhiều công dân EU sinh sống ở nước Anh đang đối mặt với tương lai bất định hậu Brexit. (Nguồn: Guardian).

Cách đây 21 năm, Patrizia Mayall đã chuyển tới sống ở nước Anh sau khi phải lòng một một công dân Anh trẻ tuổi làm việc trong lực lượng Không quân Hoàng gia. Bà đã học tiếng Anh để có thể nuôi dạy con cái của mình, những đứa trẻ mang quốc tịch Anh. Xét về mọi khía cạnh, Mayall không khác gì một công dân Anh thực thụ.

Nhưng vấn đề lại không phải vậy bởi bà vẫn là một công dân Italy đang sinh sống ở Anh, và tương lai của bà hiện đang trong tình trạng bất chắc sau khi Anh quyết định rời khỏi Liên minh châu Âu (EU).

“Tôi đã sống ở đây suốt mấy chục năm qua. Tôi cảm thấy mình như một công dân Anh hơn là Italy” - bà Mayall, 45 tuổi, nói với tờ Guardian, thêm rằng bà gần như không thể ngủ ngon giấc kể từ sau cuộc trưng cầu dân ý Brexit tổ chức hồi tháng 6 năm ngoái.

Bà Mayall có thể sinh sống ở nước Anh là nhờ nước này là một thành viên của EU, khối liên minh gồm 28 quốc gia với quy định tự do di chuyển. Trong suốt nhiều thập kỷ, điều này đã trở thành một lối sống ở châu Âu: Người ta có thể di chuyển sang một nước khác cùng khối mà không cần giấy tờ gì cả. Ngoài quyền bầu cử ra thì các công dân EU ở nước Anh được hưởng quyền lợi không khác gì một công dân Anh.

Nhưng trong bối cảnh Brexit, tương lai của hàng triệu người giờ đang trở nên bất ổn. Hiện có khoảng 3,2 triệu công dân EU sinh sống ở Anh, và khoảng 1,2 triệu công dân Anh đang sinh sống trên khắp EU và đây sẽ là một vấn đề được quan tâm nhiều nhất trong các vòng đàm phán về Brexit kéo dài 2 năm.

Thủ tướng Anh Theresa May đã khẳng định rằng bà muốn có một giải pháp nhanh chóng - cùng việc sắp xếp ổn định cho công dân Anh trên khắp lục địa - nhưng đến nay vẫn chưa đưa ra một kế hoạch cụ thể nào.

Giới phân tích nói rằng đáng lẽ ra đa số công dân EU đang sinh sống tại Anh có quyền được công nhận là công dân Anh, nhưng họ cũng có thể trở thành nạn nhân của Brexit. Có rất nhiều vấn đề đang tồn tại như: Làm thế nào để những công dân này chứng minh quyền được sống và làm việc tại Anh của mình, tách biệt họ khỏi những người mới đến đây? Đâu là thời điểm mà công dân EU phải rời khỏi Anh? Điều gì sẽ xảy ra với quyền được hưởng an sinh xã hội và lương hưu của họ?

Để thể hiện rõ sự quan ngại của phần đông, các công dân EU đang sinh sống tại Anh thậm chí đã thành lập nên một tổ chức có tên gọi “3 Triệu” để vận động cho quyền lợi của họ.

“Chính phủ đương nhiên sẽ không trục xuất 3 triệu người, hoặc thậm chí 1 triệu người cũng không” - Jonathan Portes, Giáo sư chính trị học tại ĐH King’s College, London, cho hay - “Nhưng cũng không có gì đảm bảo quyền lợi của họ cả”.

Nước Anh hiện vẫn là một thành viên của EU - các vòng đàm phán Brexit sẽ khởi động trong hôm thứ Tư tới và kéo dài trong khoảng 2 năm - và nhờ vậy mà các quy định về tự do di chuyển vẫn còn hiệu lực.

Thế nhưng hiện nay ngày càng có nhiều công dân EU đang đổ xô đi nộp đơn xin quyền công dân vĩnh viễn ở Anh với hy vọng rằng tấm thẻ công dân sẽ giúp họ được sinh sống và làm việc ổn định ở nước này sau khi tiến trình Brexit hoàn tất. Được biết số công dân EU nộp đơn xin đã tăng lên gần gấp đôi trong năm vừa qua.

Nhưng ngay cả việc nộp đơn xin cũng hết sức phức tạp. Mẫu đơn này dài tới 82 trang - so với chỉ 2 trang ở nước Đức. Người nộp đơn còn phải trưng ra rất nhiều giấy tờ chứng thực, như hợp đồng lao động, giấy tờ di chuyển… Và trong nửa đầu năm 2016, hơn ¼ số đơn này đã bị chính quyền Anh bác bỏ.

Cuối năm ngoái, Phòng nghiên cứu vấn đề Di cư của Đại học Oxford đã ước tính rằng sẽ mất tới 140 năm để giải quyết hết công dân EU đang sinh sống ở Anh nếu như chính quyền vẫn tiếp tục ngó lơ các đơn xin quyền công dân vĩnh viễn với tần suất như hiện nay.

Bà Mayall, hiện đang có một đứa con trai 12 tuổi và một cô con gái 7 tuổi, mới đây đã phải gặp một luật sư để tư vấn và nhận được câu trả lời rằng cơ hội nhận được quyền công dân vĩnh viễn của bà là rất thấp.

“Tôi quá sợ hãi khi phải điền vào lá đơn xin. Điều gì xảy ra nếu như đơn của tôi bị bác bỏ?” - bà Mayall nói.

Chồng của bà, ông James, 45 tuổi, một cựu binh thuộc lực lượng Không quân Hoàng gia, cho hay, với các quy định hiện tại ông không thể bảo lãnh cho vợ của mình trở thành công dân chính thức của nước Anh. Do quá thất vọng, ông James từng nghĩ tới việc trả loại những tấm huân chương mà ông từng được trao tặng hồi còn phục vụ trong quân ngũ.