Hành trình Brexit thất bại của Thủ tướng Anh

Linh Chi 26/05/2019 08:00

Trước khi nữ Thủ tướng Anh Theresa May đưa ra tuyên bố chính thức về việc bà từ chức vào tháng 6 tới, một bức ảnh mang tính biểu tượng của bà đã được giới truyền thông Anh đăng tải cho thấy rõ sự mệt mỏi của bà trong công việc đưa nước Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU).

Hành trình Brexit thất bại của Thủ tướng Anh

Thủ tướng Anh Theresa May tuyên bố từ chức hôm 24/5. Nguồn: Reuters.

Giọt nước mắt ở băng ghế sau

Bức ảnh cho thấy bà đang ngồi ở bằng ghế sau xe hơi, gương mặt nhợt nhạt, đẫm mồ hôi, đôi mắt đỏ và ướt át. Hình ảnh này gây chú ý bởi nó gần giống như một bức ảnh chụp “bà đầm thép” Margaret Thatcher vào tháng 11/1990, khi một chiếc xe hơi đưa bà đi khỏi nơi mà bà vừa tuyên bố từ chức. “Những giọt nước mắt ở băng ghế sau” là tên mà tờ Daily Mirror đặt cho cả bức ảnh chụp bà Thatcher và bà May.

Trên cương vị Thủ tướng Anh, bà May đã biến sự chịu đựng sóng gió trở thành một thương hiệu của riêng mình, liên tục tiến về phía trước dù cho hy vọng thúc đẩy Brexit của bà dần phai nhạt. Nhiều người từng đặt ra câu hỏi: Chính xác điều gì sẽ xảy ra nếu như bà May từ bỏ nỗ lực đó?

Hôm thứ Sáu vừa qua, nhiều người đã có câu trả lời. Bà May tuyên bố rằng bà sẽ từ bỏ chức lãnh đạo đảng Bảo thủ vào ngày 7/6 tới, nhưng vẫn giữ chức vị Thủ tướng cho đến khi một người kế nhiệm được chọn lựa.

Sau khi hứng chịu 4 lần thất bại liên tiếp trong việc thúc đẩy thỏa thuận Brexit trước Quốc hội, bị các đồng minh cuối cùng của mình quay lưng, bà May cuối cùng đã tự nhận thấy rằng bản thân đã kiệt quệ và không thể tìm thấy con đường thành công. Chiến lược Brexit của bà đã đẩy đất nước vào chỗ khủng hoảng: Người dân chia rẽ sâu sắc, hai chính đảng bị tổn thất nặng nề và những người có khả năng kế vị bà đang ra sức thúc đẩy viễn cảnh Brexit không thỏa thuận.

Tính đến thời điểm này thì bà May đã ở trên cương vị Thủ tướng được 2 năm 10 tháng (1.045 ngày), một trong những nhiệm kỳ Thủ tướng ngắn nhất kể từ sau thời kỳ hậu chiến, và Chính phủ của bà cũng thông qua được ít dự luật hơn bất kỳ Chính phủ nào trong suốt 3 thập kỷ qua.

Phản ứng chậm

Khi bà May tuyên bố từ chức sau thất bại ê chề, thực ra phần lớn nguyên nhân là do bà quá chậm trễ trong việc điều chỉnh để thích ứng với thực tế chính trị ở nước Anh. Bà đã làm rõ rằng bà không sẵn sàng dẫn dắt đất nước tới viễn cảnh Brexit không thỏa thuận, nhưng lại đưa ra quá muộn - vào đầu năm nay và dù đã cố gắng tạo sự đồng thuận với đảng Lao động đối lập, nhưng đã quá muộn.

“Bà ấy đã bỏ lỡ nhiều cơ hội – Rosa Prince, tác giả viết cuốn tiểu sử cho bà May, nói: – Bà ấy không có đủ sự linh hoạt để thay đổi. Bà ấy quá chậm trong việc đổi hướng tiếp cận, và không thể thay đổi khi mọi việc đã quá muộn màng”.

Tim Bale - Giáo sư chuyên ngành chính trị tại ĐH Queen Mary - đã chỉ trích mạnh mẽ bà May, gọi khoảng thời gian làm Thủ tướng của bà là “sự lãng phí hoàn toàn, sự vô ích... Bà ấy sẽ được xem là một trong những vị Thủ tướng có năng lực tệ hại nhất” - ông Bale nói.

Quan điểm không kiên định

Sau cuộc trưng cầu dân ý lịch sử ở Anh năm 2016, bà May được xem như một “bàn tay an toàn” giúp đất nước tiến tới con đường rời khỏi EU. Là con gái của một mục sư, sinh trưởng trong một thị trấn nhỏ, bà được xem như một hình tượng người dân Anh đơn giản, mẫu mực và cổ điển. Thế nhưng thời gian trôi qua, những lợi thế của bà May lại dần biến thành điểm bất lợi. Khi đối diện trước các vòng đàm phán khó khăn về Brexit, bà May nói với những người ủng hộ Brexit rằng các vòng đàm phán sẽ diễn ra suôn sẻ và dễ dàng, đồng thời tuyên bố rằng bà sẵn sàng cho viễn cảnh Brexit không thỏa thuận.

Cũng chính trong khoảng thời gian đó mà bà vạch ra nhiều “lằn ranh đỏ” trong vấn đề Brexit, bảo đảm với những người ủng hộ Brexit trong đảng Bảo thủ của mình rằng bà thuộc phe của họ, điều này cuối cùng lại hạn chế khả năng thực thi Brexit của bà.

Trong một bài phát biểu chính trị đáng chú ý vào tháng 1/2017, bà May cam kết sẽ thoát khỏi các thể chế kinh tế của EU, ra khỏi Tòa án Công lý châu Âu và nói rằng bà đã sẵn sàng đưa nước Anh rời khỏi khối liên minh này vào đúng ngày 29/3/2019 mà không có thỏa thuận. Lời cam kết đó - “thà không có thỏa thuận nào còn tốt hơn là một thỏa thuận tồi” - đã giành được sự ủng hộ của những người ủng hộ Brexit theo quan điểm cứng rắn, thu hút được nhiều thành viên trong đảng Bảo thủ. Sau đó, bà tiếp tục khiến cho tình hình trở nên khó khăn hơn khi kêu gọi tổ chức bầu cử sớm với niềm tin rằng bà chắc chắn sẽ đảm bảo được thế đa số trong Quốc hội, tạo điều kiện dễ dàng thông qua thỏa thuận Brexit. Thế nhưng, phép thử này mang đến cho bà thất bại đau đớn, đảng Bảo thủ mất đi thế đa số và buộc phải hình thành một Chính phủ thiểu số cùng với đảng Liên minh dân chủ Bắc Ireland.

Kể từ thất bại đó, đội ngũ của bà May phải chật vật mỗi ngày để cứu bà thoát khỏi cuộc khủng hoảng chính trị do chính bà gây ra, cố gắng duy trì vị trí Thủ tướng. Bà dần xa cách các thành viên trong chính đảng Bảo thủ của mình. Các thành viên trong đảng này chia rẽ liên quan tới vấn đề: Rời khỏi liên minh hải quan với EU, gỡ bỏ các hàng rào thuế đối với hàng hóa của Anh, nhưng sẽ tạo ra một đường biên giới cứng giữa Bắc Ireland và Ireland - nước vẫn duy trì tư cách thành viên EU sau Brexit. Và sau gần 2 năm giải quyết vấn đề này, bà May công khai giải pháp của mình. Cái gọi là đề xuất “chốt chặn” sẽ giúp nước này ở lại trong liên minh hải quan - trong đó Bắc Ireland vẫn phải tuân thủ các quy định của EU - cho đến khi tìm ra một giải pháp tốt hơn, như một thỏa thuận thương mại.

Tuy nhiên điều khoản chốt chặn lập tức bị phản đối dữ dội bởi cả những người ủng hộ cũng như phản đối Brexit, bởi nó khiến cho nước Anh rời khỏi EU một cách nửa chừng. Đặc biệt, những người ủng hộ Brexit cảm thấy rằng bà May đã từ bỏ các cam kết cốt lõi của mình và lo sợ rằng Anh có thể bị mắc kẹt trong điều khoản chốt chặn nhiều năm liền, phải tuân thủ các quy định của EU.

Thế nhưng, thay vì trấn an nhóm người đang quan ngại này, bà lại gạt phăng nỗi lo của họ. Năm ngoái, bà nói trước Quốc hội rằng “cuộc tranh luận này đã đủ dài rồi”.

Uy tín suy giảm

Uy tín của bà trong Quốc hội dần trở nên lung lay hơn bao giờ hết, trong khi chiến lược gây sức ép đối với các nhà lập pháp để họ buộc phải quay sang ủng hộ thỏa thuận mà bà đạt được với EU đã phản tác dụng. Thỏa thuận Brexit mà bà đem ra bỏ phiếu trước quốc hội đã thất bại ê chề trong các vòng bỏ phiếu - đầu tiên giành 230 phiếu, sau đó giành 149 phiếu và lần thứ ba là 58 phiếu.

Và chỉ đến mãi gần đây, khi khung cửa thỏa thuận Brexit được Quốc hội thông qua ngày càng hẹp, bà May mới bắt đầu lôi kéo lá phiếu của đảng Lao động đối lập bằng cách đưa ra lập trường mềm mỏng hơn về Brexit. “Thời điểm mà bà làm điều đó là quá muộn, - Ayesha Hazarika, cố vấn của cựu lãnh đạo đảng Lao động Ed Miliband, nhận định: - Nếu bạn muốn thỏa hiệp, tốt nhất là nên làm từ sớm, và khi bạn thực sự sẵn lòng. Vào thời khắc cuối cùng, dường như bà ấy vẫn chỉ muốn cứu lấy bản thân. Mọi người đều thấy rõ là quyền lực của bà ấy đang suy giảm”.

Thực ra quyết định đàm phán với phe đối lập của bà May là do được cố vấn bởi một vị Bộ trưởng trong nội các của bà, trong đó vị này nêu rõ những hậu quả đối với chính trị, kinh tế nước Anh - và cả đối với đảng Bảo thủ - nếu như Anh rời khỏi EU mà không có thỏa thuận.

“Kể từ lúc đó mà bà May mới khẳng định rằng sẽ tránh viễn cảnh Brexit không thỏa thuận, - Hazarika nói: - Bà ấy cố gắng trong tuyệt vọng để tránh viễn cảnh đó”. Không may thay, trong lúc bà May chật vật để giúp thỏa thuận Brexit được thông qua, quan điểm của các thành viên trong đảng Bảo thủ cũng thay đổi. Từ việc xem Brexit không thỏa thuận chỉ như một đòn chiến lược trong đàm phán, họ dần xem nó như một viễn cảnh khó tránh khỏi.

Boris Johnson - một trong số những nhân vật có khả năng trở thành Thủ tướng thay thế bà May - từng tuyên bố hồi đầu năm nay rằng Brexit không thỏa thuận “là thứ gần nhất với điều mà người dân thực sự mong muốn”. Ông Nigel Farage - lãnh đạo đảng Brexit đang trỗi dậy - còn đưa ra khẩu hiệu: “Không thỏa thuận, không vấn đề!”.

(0) Bình luận
Nổi bật
    Tin mới nhất
    Hành trình Brexit thất bại của Thủ tướng Anh

    POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO