Trung Quốc đối mặt nguy cơ giảm dân số

Khó tin rằng Trung Quốc sẽ phải đối mặt với vấn đề dân số trong tương lai. Nguồn: Getty).

Bản nghiên cứu công bố mới đây xuất hiện trong thời điểm chỉ 3 năm sau khi chính quyền Trung Quốc chính thức ngừng chính sách một con kéo dài nhiều thập kỷ qua. Nghiên cứu này đưa ra cảnh báo rằng “kỷ nguyên đà tăng trưởng dân số tiêu cực đã đến rất gần”, đồng thời đưa ra dự báo đáng kinh ngạc rằng dân số Trung Quốc sẽ đạt mức đỉnh điểm là 1,44 tỷ người vào năm 2029.

Bản báo cáo mà Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc đưa ra chỉ ra rằng, đà giảm trong tỷ lệ sinh đẻ ở nước này cuối cùng sẽ dẫn tới mức giảm dân số xuống còn 1,172 tỷ người vào năm 2065 – tức tương đường với dân số của nước này trong những năm 1990.

Dữ liệu mà Ngân hàng Thế giới (WB) công bố trong năm 2017 cũng chỉ ra rằng dân số Trung Quốc vào thời điểm đó là 1,386 tỷ người. Tuy nhiên, số người dân trong độ tuổi lao động theo đà giảm dần, trong khi tỷ lệ phụ thuộc – tức số người lao động có quan hệ với những người không lao động, như trẻ em và người già – tiếp tục tăng.

“Theo lý thuyết thì đà giảm dân số dài hạn, đặc biệt là khi kết hợp với tình trạng già hóa dân số đang tăng, chắc chắn sẽ mang tới những hậu quả nghiêm trọng về mặt xã hội và kinh tế” – bản nghiên cứu của Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc đưa ra nêu rõ, tuy nhiên không nêu chi tiết về những hậu quả này.

Giới chuyên gia trước kia cũng từng cảnh báo rằng, dân số trong độ tuổi lao động của Trung Quốc có xu hướng thu hẹp, bởi vậy mà kéo mức tiêu thụ nội địa đi xuống. Điều này có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với nền kinh tế Trung Quốc nói riêng và nền kinh tế toàn cầu nói chung.

Bản nghiên cứu mới chỉ ra rằng, Trung Quốc nên bắt đầu chuẩn bị và đưa ra các chính sách mới nhằm đối phó với những thách thức về đà giảm dân số.

Sau nhiều thập kỷ áp dụng chính sách một con đầy khắt khe, vào năm 2015, chính quyền Bắc Kinh đã tuyên bố rằng họ sẽ gỡ bỏ chính sách gây tranh cãi này – vốn bị cho là nguyên nhân của tình trạng nạo phá thai tăng ở Trung Quốc. Theo quy định hiện hành, phần lớn các cặp đôi Trung Quốc được phép sinh tối đa 2 con. Các quy định này được chính quyền thông qua vào năm 2016.

Thế nhưng, những thay đổi về chính sách này lại không thể làm tăng tỷ lệ sinh đẻ ở Trung Quốc. Vào năm 2017, tỷ lệ sinh đẻ ở nước này là 1,6 trẻ em/1 phụ nữ, tức dưới mức 2,1 trẻ em/1 phụ nữ cần thiết để giữ cho dân số không bị già hóa.

Theo số liệu của Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc, tỷ lệ các cặp vợ chồng sinh con thứ hai trong năm đầu tiên nới lỏng chính sách (2016) lên tới 7,9%, nhưng đã ngay lập tức giảm xuống chỉ còn 3,5% trong năm 2017.

Anke Schrader, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Kinh tế Trung Quốc, cho biết: “Khi thay đổi một chính sách đặc biệt là về kế hoạch hóa gia đình, mọi thứ sẽ có xu hướng tăng lên, nhưng điều đó không có nghĩa là mức tăng đó sẽ bền vững. Gánh nặng tài chính trong việc nuôi con ở Trung Quốc đang trở nên quá lớn”.

Chính bởi nguyên nhân này mà hiện nay, chính quyền Trung Quốc đang xem xét để gỡ bỏ thêm các hạn chế trong chính sách 2 con. Họ cũng đưa ra một bản dự thảo cải cách trong quy định dân sự, có khả năng trong tương lai sẽ cho phép các gia đình được phép có trên 2 con.

Trong khi đó, bất chấp dự báo đà giảm dân số ở quốc gia đông dân nhất thế giới, Liên Hợp Quốc vẫn dự báo rằng, dân số thế giới sẽ tiếp tục tăng cao, dù có đà tăng chậm. Một bản báo cáo mà LHQ đưa ra trong năm 2017 ước tính dân số toàn thế giới vào thời điểm đó là 7,6 tỷ người. Con số này được dự báo sẽ tăng lên 8,3 tỷ người vào năm 2030, tăng lên 9,8 tỷ vào năm 2050 và 11,2 tỷ vào cuối thế kỷ này.

Ấn Độ - quốc gia đông dân thứ hai trên thế giới – được dự báo sẽ vượt qua Trung Quốc để trở thành nước đông dân nhất vào năm 2024; theo báo cáo của LHQ.