Tương lai nào cho liên minh ngân hàng châu Âu?

Tuy nhiên, con đường hiện thực hóa ý tưởng đã tồn tại 7 năm qua vẫn còn nhiều chông gai và chắc chắn cái kết đẹp vẫn chưa thể xuất hiện trong năm 2018.

Ý tưởng về liên minh ngân hàng châu Âu ra đời sau cuộc khủng hoảng nợ công tại châu Âu hồi thập niên đầu thế kỷ 21. Một trong những vấn đề lớn nhất của châu Âu trong cuộc khủng hoảng này là khối lượng nợ công tồn tại trên sổ sách của các ngân hàng châu Âu rất lớn và tạo nên cái gọi là “thòng lọng bất hạnh” - thực chất là một nguy cơ lớn nếu khủng hoảng kinh tế hoặc tài chính chạm tới quốc gia có những ngân hàng sở hữu số nợ công lớn.

Bài toán nợ này sẽ chuyển từ ngân hàng sang chính phủ và ngược lại, dẫn tới một vòng xoáy chết chóc như một cái thòng lọng siết chặt dần dần vào “yết hầu” của nền kinh tế. Để giải quyết bài toán này, EU đưa ra đề xuất chia sẻ nguy cơ đó cho các nước thành viên. Do vậy, sẽ cần phải xây dựng những quy định mới cho phép các ngân hàng bị tác động bởi khủng hoảng được cắt giảm nợ thay vì phải để chính phủ và người đóng thuế cứu trợ.

Thêm nữa, những quy định mới còn cho phép các ngân hàng thuộc Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) đặt tiền bảo hiểm tiền gửi vào cùng một giỏ nhằm phân tán rủi ro vỡ nợ cho tất cả các ngân hàng thuộc liên minh tiền tệ.

Để thoát khỏi thế bế tắc, Hội đồng châu Âu đã đưa ra một đề xuất mới: giảm số lượng các khoản cho vay không sinh lời trên sổ sách ngân hàng. Mới đây nhất hồi đầu tháng 12, Phần Lan bất ngờ đưa ra một lộ trình thiết lập cơ chế bảo hiểm tiền gửi chung. Lý do đằng sau đề xuất này của Phần Lan được cho là xuất phát từ động thái chuyển trụ sở của Ngân hàng Nordea từ Thụy Điển sang Phần Lan (tháng 9 vừa qua).

Thụy Điển là một thành viên của EU nhưng nằm ngoài Eurozone. Sự kiện này đã làm thay đổi cách tiếp cận của Phần Lan và việc nước này muốn chia sẻ rủi ro tài chính có thể đẩy Nordea vào khủng hoảng. Do vậy, Phần Lan có động cơ để chia sẻ rủi ro này với các nước khác, điều mà chính quyền Helsinki trước đây phản đối.

Phần Lan đưa ra giải pháp hướng tới việc thuyết phục các quốc gia Bắc Âu chấp thuận. Ý tưởng là gộp khả năng trả nợ của quốc gia với ngân hàng làm một khi xuất hiện những nguy cơ đe dọa hệ thống ngân hàng quốc gia.

Tuy nhiên, việc Đức và Hà Lan vẫn phản đối mạnh mẽ cùng với những yêu cầu mà hai nước này đưa ra đối với các nền kinh tế Nam Âu không thể có tiến triển nhanh chóng là cơ sở để giới chuyên gia đưa ra dự đoán rằng kế hoạch thành lập liên minh tiền tệ của EU rất khó thành hiện thực trong năm 2018.