Sách giáo khoa dùng chung: Chưa thể triển khai đại trà

Số học sinh được mượn sách chưa nhiều

Bà Đặng Thị Quỳnh Diệp - Giám đốc Sở Giáo dục đào tạo (GDĐT) Hà Tĩnh cho biết, địa phương đang triển khai xây dựng thư viện dùng chung cho các nhà trường, cho giáo viên và học sinh (HS). Vừa qua, Hà Tĩnh đã nhận được hơn 500 bộ SGK do Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Giáo dục Hà Nội thuộc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam trao tặng cho HS có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn. “Đây là sách tặng riêng nhưng sau này có thư viện có thể dùng chung cho nhiều cháu”- bà Diệp nói và chia sẻ thêm một khó khăn lớn của địa phương đó là việc xảy ra thiên tai bão lũ, nếu không may xảy ra thì điều kiện học tập của HS bị ảnh hưởng. Cho nên Sở cũng mong muốn nhận sự đồng hành, hỗ trợ lâu dài của các tổ chức, cá nhân để tạo các điều kiện tốt nhất cho việc học tập của các em HS.

Tại Nghệ An, thống kê từ Công ty sách và thiết bị trường học Nghệ An cho thấy trung bình mỗi năm, công ty và các đại lý trên toàn tỉnh sẽ cung ứng từ 60 - 70% sách mới cho HS. Số còn lại, các nhà trường và các tổ chức, xã hội bằng nhiều phương thức như triển khai chương trình Thư viện cho em, huy động SGK cũ để cho HS mượn hoặc trao tặng sách cho giáo viên vùng khó.

Hiện Sở GDĐT tỉnh Nghệ An đang tổng hợp danh sách các HS khó khăn ở các địa phương; trên cơ sở đó sẽ phối hợp với tổ chức, cá nhân và các đơn vị cung ứng sách để hỗ trợ cho một số đối tượng thuộc diện hộ nghèo, khó khăn. Sở cũng vừa nhận 600 bộ SGK lớp 1, 2, 3, 6, 7, 10 từ Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam cho HS có hoàn cảnh khó khăn. Trước đó, năm học 2020-2021, Sở GDĐT Nghệ An đã tham mưu UBND tỉnh cấp kinh phí 942 triệu đồng để mua 5.050 bộ SGK trang bị cho thư viện các trường tiểu học vùng khó khăn cho HS đăng ký mượn. Ngoài ra, Sở cũng huy động thêm nhiều nguồn lực xã hội hóa, vận động phong trào “Phòng giúp phòng, trường giúp trường” để chia sẻ trong ngành.

Ông Nguyễn Tiến Dũng - Trưởng phòng Giáo dục Trung học, Sở GDĐT Nghệ An cho biết, Sở đang tiếp tục nhân rộng mô hình thư viện nhà trường tạo thành kho SGK để cho HS khó khăn mượn và sử dụng trong các năm học.

Bà Võ Thị Vinh - Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn, Nghệ An) cho biết, với đặc thù có 100% HS người dân tộc Mông, phần lớn đến từ các hộ nghèo ở vùng sâu, vùng xa nên hàng năm, nhà trường đều trích từ kinh phí nguồn chi thường xuyên, đồng thời kêu gọi các nhà hảo tâm ưu tiên hỗ trợ mua SGK, đồ dùng, thiết bị học tập cho HS. Đây là truyền thống nhiều năm nay của nhà trường. “Những bộ sách của các HS lớp trên sau khi kết thúc năm học sẽ được để lại dùng cho các em khóa sau. Khi triển khai chương trình mới, thay hàng loạt SGK mới, để tiết kiệm cho gia đình HS, nhà trường chỉ đưa ra danh mục SGK bắt buộc phải có theo chương trình. Còn sách tham khảo, luyện tập giáo viên sẽ chủ động bù đắp bằng việc ra bài tập, phụ đạo kiến thức cho các em” - bà Vinh cho biết.

Không chỉ là xây dựng thư viện

Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ năm học mới ngày 12/8 vừa qua, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã yêu cầu Bộ trưởng Bộ GDĐT phải rốt ráo để sớm báo cáo Chính phủ quyết định việc trích ngân sách nhà nước mua SGK, đưa vào thư viện trường học dùng chung.

Trước đó, tháng 6/2022, Bộ GDĐT đề xuất lần đầu tiên với Chính phủ về việc trích ngân sách để mua sách cho thư viện trường học, sử dụng nhiều lần. Sau đó, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam tại cuộc họp về học phí phổ thông và SGK vào chiều 2/8 đã giao Bộ GDĐT có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính khẩn trương hoàn thiện hồ sơ về phương án dùng ngân sách nhà nước mua SGK cho HS mượn, trình Chính phủ kịp triển khai từ năm học 2022 - 2023, báo cáo Thủ tướng.

Trong buổi làm việc với TPHCM chiều 5/8, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam gợi mở TPHCM sẽ đi tiên phong trong việc dùng ngân sách mua khoảng 70% SGK để HS sử dụng, giữ từ năm này sang năm khác. Theo tính toán, cả nước mỗi năm chi khoảng 2.000 tỷ đồng cho SGK. Nếu chia ra cho 63 tỉnh, thành thì con số không phải là quá lớn.

Tuy vậy, tất cả mới đang là kết luận trên giấy còn phương án triển khai cụ thể ra sao, thời gian thực hiện thế nào, đối tượng thụ hưởng… vẫn chưa được thông báo chính thức. Năm học mới đang cận kề và mỗi địa phương, mỗi nhà trường đang tích cực, chủ động các phương án để đảm bảo mọi HS đều có SGK khi đến lớp bằng cách trích một phần ngân sách, tìm kiếm các nguồn xã hội hóa, kêu gọi tài trợ…

Dẫu vậy, vẫn cần một chính sách mang tính tổng thể, dài hơi và áp dụng thông suốt trong năm học này và các năm học kế tiếp để những HS còn khó khăn không bị động về SGK khi năm học mới cận kề. Bên cạnh đó, như ông Nguyễn Xuân Khang - Hiệu trưởng Trường Marie Curie (Hà Nội) nhìn nhận, câu chuyện mượn SGK không chỉ là xây dựng thư viện, tủ sách dùng chung mà còn bao gồm bảo quản, tổ chức cho mượn, sử dụng sách hiệu quả, tránh lãng phí qua từng năm học. Nguồn kinh phí từ Nhà nước, các địa phương là cần thiết nhưng cũng cần vận động nhiều nguồn lực xã hội dựa trên kế hoạch cụ thể của ngành giáo dục các địa phương bởi theo tiến độ đổi mới chương trình, SGK tiếp tục làm cuốn chiếu nhiều năm tới nên hàng năm đều phải mua mới.

Trên thực tế, phần lớn các trường trên cả nước đều trang bị một số SGK dùng chung để HS và giáo viên có nhu cầu có thể đăng ký mượn. Tuy nhiên, do kinh phí hạn hẹp nên số HS đăng ký được mượn không nhiều. Với các trường ở vùng cao và địa bàn khó khăn thường thống kê danh sách HS mượn sách theo lớp và kêu gọi các nhà tài trợ, hảo tâm quyên góp ủng hộ SGK mới và cũ từ các HS lớp trước để đảm bảo mọi HS đều có SGK dùng cho năm học mới.