Báo động ung thư

Xu hướng gia tăng

Chưa bao giờ Việt Nam lại có nhiều bệnh nhân ung thư như hiện nay. Đó là nhận xét của giới chuyên môn thông qua nhiều cuộc điều tra, khảo sát thực tiễn và cũng là lo lắng của hầu hết người dân hiện nay.

PGS. BS Trần Văn Thuấn, Giám đốc Bệnh viện K Trung ương cho biết: “Ung thư đang là vấn đề lớn của nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Tỷ lệ tử vong do bệnh ung thư cao gấp 9 lần số người chết do tai nạn giao thông. Tỷ lệ tử vong cao là do đa phần người bệnh đi khám, phát hiện, điều trị muộn - ước tính có số này khoảng trên 70%.

Hiện nay ở Việt Nam, 10 bệnh ung thư phổ biến ở nam giới là phổi, dạ dày, gan, đại trực tràng, thực quản, vòm, hạch, máu, tuyến tiền liệt và ung thư bàng quang. 10 bệnh ung thư phổ biến ở nữ giới là ung thư vú, đại trực tràng, phổi, cổ tử cung, dạ dày, tuyến giáp, gan, buồng trứng, hạch và ung thư máu.

Viện Nghiên cứu phòng chống ung thư quốc gia cũng vừa công bố một thông tin khiến nhiều người băn khoăn, đó là tỷ lệ nam giới tử vong do ung thư ở Việt Nam đứng hàng đầu thế giới. PGS Trần Văn Thuấn- viện trưởng Viện Nghiên cứu phòng chống ung thư quốc gia cho biết, tỷ lệ nam giới tử vong do ung thư ở Việt Nam nằm trong nhóm nước dẫn đầu thế giới, với hơn 142 trường hợp tử vong trong số 100.000 người. Trong khi đó, tỷ lệ mắc và tử vong do ung thư ở nữ giới Việt Nam đứng thứ 4 trong số 5 mức xếp hạng trên toàn cầu.

Tại hội thảo an ninh lương thực và dinh dưỡng diễn ra mới đây tại Hà Nội, TS Nguyễn Quang Dũng- Bộ môn dinh dưỡng và an toàn thực phẩm (Viện đào đạo Y học dự phòng và y tế công cộng), Trường Đại học Y Hà Nội nhấn mạnh trong các yếu tố góp phần gây ung thư thì chế độ ăn không hợp lý chiếm tỷ lệ 30-35% yếu tố gây nên ung thư. Tiến sỹ Dũng cho hay, ung thư xảy ra ở mọi lứa tuổi, 80% trường hợp mắc ung thư từ 45 tuổi trở lên. Mọi bộ phận trên cơ thể đều có thể bị ung thư và ở người có khoảng 100 loại ung thư khác nhau. Các yếu tố môi trường là tác nhân lớn gây ra bệnh ung thư như hút thuốc lá, chế độ ăn, bệnh nhiễm trùng, hóa chất, phóng xạ…Với những người thừa cân béo phì tăng nguy cơ ung thư vú, đại tràng, nội mạc tử cung, thực quản, thận, túi mật.

Những năm gần đây trường hợp một gia đình có đến 3-4 người chết vì ung thư không còn là chuyện hiếm. Nhiều thôn, xóm có tỷ lệ mắc và tử vong cao gấp nhiều lần so với mức trung bình cả nước. Ước tính, cả nước có ít khoảng 37 làng có nguồn nước sinh hoạt và ăn uống bị ô nhiễm nặng. Trong vòng từ 5 năm đến 20 năm trở lại đây tại các xã của 37 “làng ung thư” này có tới hơn 1.100 người chết vì các bệnh ung thư và 380 người ở các xã lân cận cũng tử vong với cùng nguyên nhân.

Trước đây, chỉ có Bệnh viện K, Bệnh viện Việt Đức, Bạch Mai mới có khoa điều trị ung thư. Song, đến nay, hầu hết các bệnh viện đều có khoa ung thư hoặc mở thêm khoa ung thư mới để điều trị cho bệnh nhân. Thậm chí, Bệnh viện K còn có thêm cơ sở K2 ở Tam Hiệp, K3 ở Tân Triều mà vẫn không thể đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh.

Nhiều hệ lụy

Thứ trưởng Bộ Y tế Phạm Lê Tuấn cho biết theo tính toán của Bộ Y tế, tổng gánh nặng trực tiếp của 6 bệnh ung thư (ung thư vú, cổ tử cung, gan, đại trực tràng, dạ dày, khoang miệng) ước tính chiếm 0,22% tổng GDP của Việt Nam năm 2012... Đánh giá ảnh hưởng của bệnh ung thư lên tình hình kinh tế và tài chính trong 12 tháng của hộ gia đình bệnh nhân ung thư tại Việt Nam cho thấy có 24% bệnh nhân tử vong, 31% bệnh nhân còn sống nhưng gặp khó khăn về kinh tế, tài chính; 45% bệnh nhân còn sống không có khó khăn về tài chính, kinh tế.

Theo GS Nguyễn Bá Đức- nguyên giám đốc Bệnh viện K Trung ương - phó chủ tịch Hội Ung thư Việt Nam, trước đây chỉ nghe loáng thoáng đây đó có bệnh nhân ung thư đã cảm thấy hoang mang, còn nay gần như nhà nào cũng có người có nguy cơ mắc ung thư. Từ nay đến 2020 tỷ lệ ung thư còn tăng cao hơn vì chúng ta chưa kiểm soát được các yếu tố nguy cơ.

Các nguy cơ mắc bệnh ung thư, theo GS Đức liên quan đến vấn đề ô nhiễm các chất độc hại trong quá trình nuôi, trồng, thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích thích tăng trưởng, thuốc để bảo quản hoa quả, rau quả được lâu, thuốc tạo nạc, các chất hóa học cho thêm vào trong quá trình chế biến thực phẩm, từ rau quả, thực phẩm, thịt đến sữa, đồ dùng, đồ chơi...

Cùng với ô nhiễm môi trường, thuốc lá cũng là một trong những nguy cơ gây ung thư. Trong khói thuốc chứa hàng nghìn loại hóa chất, trong đó có gần 70 chất gây ung thư, đáng kể nhất là ung thư phổi và ung thư vòm họng… Trong khi đó, một nửa số nam giới ở nước ta nghiện thuốc lá, thuốc lào, chưa kể 1,4% nữ giới cũng hút thuốc và gần 40.000 người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc.

Thuốc lá là nguyên nhân của 30% các loại ung thư ở người như ung thư phổi, thanh quản, thực quản, tụy...Rượu, bia gây nhiều loại ung thư như ung thư miệng, họng, thanh quản, vú... Tỷ lệ mắc ung thư gan ở nam giới cao thứ ba sau ung thư phổi và dạ dày, nguyên nhân chính là do xơ gan vì sử dụng rượu bia quá mức.

Ngoài ra, GS.TS Nguyễn Bá Đức cho biết, nguyên nhân từ thực phẩm bẩn đứng hàng đầu bởi những thực phẩm này có chứa các chất độc hại gây ra sự đột biến tế bào ở cơ thể con người.

Theo TS.BS Lại Đức Trường- Văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam, bệnh ung thư nói chung cho đến nay vẫn chưa có thuốc đặc trị. Còn Bác sỹ Thuấn cũng khẳng định: Bệnh ung thư phát hiện càng sớm việc điều trị càng đơn giản, phát hiện muộn điều trị kéo dài, hiệu quả không cao. Đây là lý do chính khiến tỷ lệ chữa khỏi ung thư tại nước ta thấp, không bằng các nước phát triển. Tỷ lệ chữa khỏi bệnh ung thư tại các nước phát triển trên 80%, nhờ chiến dịch sàng lọc phát hiện sớm bệnh. Nếu người bệnh Việt Nam cũng phát hiện sớm bệnh thì tỷ lệ chữa khỏi sẽ ngang với các nước phát triển.