Bệnh thương hàn dễ lây lan

Vi khuẩn Salmonella typhi gây bệnh thương hàn.

Theo Trung tâm Y tế dự phòng TP. HCM, đây là bệnh truyền nhiễm có thể thành dịch và do vi khuẩn Salmonella typhi gây ra. Vi khuẩn này có thể tồn tại trong môi trường nước 2-3 tuần, ở trong phân và trong nước đá 2-3 tháng.

Người bệnh và người lành mang vi trùng là nguồn chứa vi khuẩn và làm lây bệnh sang người khác. Trong cơ thể vi khuẩn thương hàn sống ở túi mật, được đào thải qua phân ra ngoài môi trường. Người bị mắc bệnh do ăn hoặc uống nước bị nhiễm vi khuẩn thương hàn và phó thương hàn. Vi khuẩn vào cơ thể qua đường tiêu hóa, đến lá lách, sau đó phát triển rồi xâm nhập vào máu và gây bệnh.

Những người dễ bị lây bệnh do uống nước lã, nước đá; ăn phải thức ăn bị nhiễm vi khuẩn như trai, ốc, hến, hàu, nghêu, sò...chưa nấu chín kỹ; ăn rau sống; uống sữa và các chế phẩm từ sữa bị nhiễm vi khuẩn thương hàn; ruồi, nhặng làm lây nhiễm vi khuẩn từ môi trường vào thức ăn.

Một người bị mắc bệnh thương hàn có triệu chứng là sốt liên tục, sốt cao đến 40oC, vã nhiều mồ hôi, viêm dạ dày ruột và tiêu chảy. Ở da có thể nổi ban dát, chấm màu đỏ hồng.

Nếu người bệnh chưa được phát hiện và điều trị, diễn biến qua 4 giai đoạn , mỗi giai đoạn kéo dài khoảng 1 tuần, như sau:
Khởi đầu, bệnh nhân sốt tăng từ từ, tương ứng với nhịp tim, có kèm theo nhức đầu và ho; chảy máu mũi (chảy máu cam) ở 25% các trường hợp; đau bụng.

Sang tuần thứ 2, bệnh nhân sốt cao ở mức 40oC, nhưng nhịp tim chậm, gọi là tình trạng mạch nhiệt phân ly. Bệnh nhân luôn bị mê sảng, li bì, nhưng thỉnh thoảng lại bị kích thích. Do mê sảng nên người ta gọi là “sốt thần kinh”.

Một số bệnh nhân trên da vùng thấp của ngực và bụng xuất hiện chấm ban hồng. Bệnh nhân đi ngoài từ 6 - 8 lần/ngày. Song cũng có một số bệnh nhân thương hàn lại bị táo bón. Gan và lách to, xét nghiệm thấy men gan tăng cao.

Tuần thứ 3, dễ xảy ra một số biến chứng như xuất huyết tiêu hóa, có khi rất trầm trọng; thủng ruột non: là biến chứng rất nặng có thể gây tử vong do nhiễm khuẩn huyết và viêm phúc mạc; viêm não; gây mủ ở cơ quan khác, viêm túi mật, viêm nội tâm mạc, viêm xương. Thân nhiệt của bệnh nhân tiếp tục tăng và rất ít dao động suốt hơn 24h. Tình trạng mất nước xảy ra sau đó và bệnh nhân mê sảng. Đến cuối tuần thứ 3, bệnh nhân bắt đầu giảm sốt.

Tuần thứ 4, bệnh nhân sẽ khá dần lên sau một giai đoạn từ 7 - 10 ngày. Ngoài ca bệnh điển hình nói trên, còn gặp bệnh nhân mắc thương hàn với các biểu hiện sốt tăng dần, rối loạn tiêu hóa, bụng chướng, có dấu hiệu sôi bụng ùng ục ở hố chậu phải; bị phát ban dạng sởi ở vùng quanh thắt lưng; loét họng, loét ruột gây chảy máu ruột do độc tố thương hàn gây ra. Độc tố của thương hàn gây nhiễm độc cơ tim, gây viêm cơ tim, trụy tim mạch. Những trường hợp mắc thương hàn nhẹ, có triệu chứng giống như viêm dạ dày, viêm ruột gây tiêu chảy.

Phòng bệnh thương hàn chủ yếu là dùng vaccin cho các đối tượng: người có tiếp xúc với bệnh nhân trong cùng gia đình, các hộ sống cùng địa bàn nơi ổ bệnh xuất phát, người đến vùng có dịch tễ và khi có dịch xảy ra. Hiện nay có 2 loại vaccin uống nhiều lần và vaccin tiêm một lần, tác dụng như nhau, nhưng dạng uống tiện dùng hơn.

Ngoài ra, cần thực hiện ăn chín uống sôi. Không ăn rau sống, không uống nước lã, nước đá. Rửa tay sạch trước khi ăn uống, sau khi lao động, tiếp xúc với đồ vật. Xử lý tốt các chất thải của bệnh nhân.