Thực phẩm bẩn: Làm rõ 'địa chỉ' chịu trách nhiệm

Tăng cường kiểm tra để phát hiện thực phẩm bẩn.

Xử lý chưa nghiêm

Tại phiên họp, thẳng thắn nêu lên những nguyên nhân khiến an toàn thực phẩm đang trở thành mức báo động, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết: Vì lợi nhuận nên doanh nghiệp đã cố tình làm sai, buôn gian, bán lận, gian lận thương mại, hàng giả hàng nhái. Rồi có việc cho chất cấm, hóa chất, kháng sinh vào thực phẩm. Trong khi đó “điểm yếu kém” nhất được tư lệnh ngành Y tế vạch mặt chỉ tên chính là việc thanh tra, xử lý chưa nghiêm cả hành chính lẫn hình sự. Nhân lực thì yếu về số lượng lẫn chất lượng, trong đó lực lượng thanh tra chuyên ngành thì “quá yếu”.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Ngô Thị Minh, kết quả đã thấy rõ nhưng quan trọng làm sao đề ra được giải pháp? Qua giám sát cho thấy tại sao trách nhiệm của các Bộ rất cao, thanh kiểm tra nhiều nhưng thực phẩm bẩn lại đang ở mức báo động đỏ. Do đó cần quan tâm xem việc quy định trách nhiệm đã đúng, đã trúng hay chưa? Sự phối hợp giữa các Bộ với chính quyền địa phương như thế nào, nhất là ở cấp xã phường? Tại sao ở cơ sở không làm được, nhất là trong truy xuất nguồn gốc? Bà Minh nhìn nhận, do đội ngũ cơ sở có chuyên môn chưa sâu nên nhận định không đúng, vậy tháo gỡ thế nào mà dẫn đến cán bộ hiểu để áp dụng không đúng?

“Bữa ăn học sinh tại các trường, có nơi có 3.000 suất ăn, đa số thực phẩm mua ở chợ đầu mối nhưng có quy trách nhiệm Ban quản lý chợ đầu mối hay không? Chúng ta không quy trách nhiệm đến khi xảy ra thì hậu quả rất nghiêm trọng. Vậy Ban quản lý chợ có trách nhiệm gì trong nguồn gốc thực phẩm đưa vào chợ? Thực trạng ai cũng rõ vậy kiến nghị cái gì để rút kinh nghiệm cho các năm tiếp theo. Do đó cần làm rõ trách nhiệm UBND cấp huyện, xã thế nào? rồi đầu mối ngành y tế như thế nào thì quy trách nhiệm rõ hơn nữa”- bà Minh cho hay.

Đặt câu hỏi cho 3 Bộ, ngành, Chủ tịch Tập đoàn Dabaco Nguyễn Như So đặt vấn đề: An toàn của chúng ta ở đâu khi chúng ta không cho sử dụng chất Salbutamol nhưng cùng bảng với chất này còn có chất Ractopamine. Hiện có 28 nước có cho phép dùng chất này, trong khi chúng ta lại nhập thực phẩm từ một số nước đang cho sử dụng chất này trong chăn nuôi. Vậy có an toàn không?

Ủy viên Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Đỗ Đức Hồng Hà cho rằng: Kết quả thanh kiểm tra theo kế hoạch đều đạt tiêu chuẩn 85-86% nhưng kiểm tra đột xuất chỉ 52% đạt tiêu chuẩn. Điều đó cho thấy thanh kiểm tra đột xuất tiệm cận thực tế hơn rất nhiều. Vậy chúng ta có nên duy trì thanh kiểm tra theo kế hoạch mà tăng cường kiểm tra đột xuất hay không? “Hay như trong kiểm tra thực phẩm nhập khẩu có nguồn gốc thì tỷ lệ vi phạm chỉ 0,85% đối với rau; còn 0, 79% đối với động vật. Nghĩa là ngăn chặn được thực phẩm bẩn là tốt nhưng rõ ràng chất lượng cũng có vấn đề khi báo chí phản ánh thực phẩm nhập khẩu có dư lượng kháng sinh còn lớn. Vậy đang có mâu thuẫn, chúng ta kiểm soát tốt tại sao lại có tình trạng như vậy. Ở đây có 2 vấn đề, nghĩa là phòng chống buôn lậu không tốt, hoặc báo chí phản ánh không chuẩn, vậy nguyên nhân từ đâu?”- ông Hà nói.

Chính quyền xã phường... ngồi im

Theo Ủy viên Ủy ban Quốc phòng an ninh Nguyễn Mai Bộ, Trung ương sốt sắng, nhưng xã phường lại ngồi im. Tháng 4 đi tiếp xúc ĐBQH, Thủ tướng đã nói chính quyền địa phương nơi mất an toàn thực phẩm phải chịu trách nhiệm. Vậy giải pháp nào để xử lý chính người đúng đầu địa phương nhưng lại không thực thi nhiệm vụ.

Giải trình, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Vũ Văn Tám cho biết, Bộ đang tăng cường chỉ đạo quản lý chặt chẽ việc sử dụng chất Cysteamine dùng thay thế chất Salbutamol để có sản phẩm an toàn.

Tập trung xây dựng chuỗi sản xuất thực phẩm sạch và công khai 519 chuỗi này và giới thiệu các địa điểm an toàn. Đồng thời chỉ đạo 2 thành phố lớn là Hà Nội, và TP HCM mỗi nơi kết nối với 20 tỉnh sản xuất thực phẩm an toàn rõ nguồn gốc để cung cấp cho thành phố. Liên quan đến việc các nước có sử dụng chất Ractopamine trong chăn nuôi, Thứ trưởng Tám cho biết: Hiện một số nước vẫn dùng như Mỹ vẫn đang sử dụng nhưng họ sử dụng quy trình và có thời gian, cho nên đến thời điểm đến nơi người tiêu dùng thì chất này đã đào thải. Lúc ta nhập vào chất này chỉ ở ngưỡng cho phép nên ta cho nhập là đảm bảo. Còn sản phẩm nhập khẩu có độ an toàn cao nhưng báo chí nêu có mất an toàn thì nếu sản phẩm nhập qua đường chính ngạch thì ta đang quản lý tốt, chỉ trừ trường hợp nhập qua đường mòn, hay buôn lậu thì chưa được kiểm soát nên có chuyện thực phẩm nhập khẩu nhưng vẫn có lượng kháng sinh trong đó.

Không đồng tình với phần trả lời trên, Chủ tịch Tập đoàn Dabaco Nguyễn Như So nói: “Cái gì ta chả có quy trình, chúng ta sử dụng cũng phải tuân theo quy trình chứ. Riêng sử dụng chất Ractopamine làm tăng năng suất 8-10%. Cho nên nói như vậy là chưa thỏa đáng”.

Giải trình thêm, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, qua giám sát cho thấy tình hình đã ở mức báo động và cần sự quan tâm cả hệ thống chính trị mới giải quyết được. Đưa ra giải pháp, Bộ trưởng Tiến cho rằng phải có đột phá nếu không chỉ nói mãi thế thôi. Về cơ chế chính sách Bộ đang rà soát đánh giá tác động của Luật An toàn thực phẩm, nếu thấy không phù hợp với điều kiện hội nhập thì sửa đổi. Muốn phát triển mà người không có, tiền không có thì khó khả thi. Do đó có kêu gọi xã hội hóa, doanh nghiệp và đầu tư sản xuất. Nhưng muốn kêu gọi đầu tư cũng phải xuất phát vĩ mô là từ chính sách, nó phải gắn với tái cấu trúc nền kinh tế và tái đầu tư, ưu tiên cho doanh nghiệp phát triển, rồi ưu đãi về đất đai cho doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy. Còn trong thanh kiểm tra phải xử phạt nghiêm cả hành chính lẫn hình sự.

Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam cho biết: Vệ sinh an toàn thực phẩm mới ở mức độ trung bình. Thủ tướng rất quan tâm đến vấn đề này, các Bộ, ngành, địa phương có vào cuộc nhưng mới chỉ là kết quả bước đầu và không hài lòng. Yếu nhất là sản xuất - kinh doanh - phân phối - chế biến - tiêu dùng nhỏ lẻ rất yếu, còn hệ thống siêu thị đã quản lý tốt. Do đó phải vận động tuyên truyền, tạo môi trường pháp lý để tuân thủ pháp luật vì pháp luật phải nghiêm. Luật tốt nhưng tổ chức thực hiện chưa tốt vì hiện cơ sở pháp luật cũng khá đầy đủ, ngay Luật hình sự cũng nói rất kỹ trách nhiệm thuộc về ai cũng rõ và hoàn toàn xử lý được.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, theo quy định của pháp luật thì trách nhiệm thuộc 3 Bộ có liên quan, rồi trách nhiệm của chính quyền địa phương. Do đó cần tăng cường thanh kiểm tra và phải xử lý thật nghiêm bởi thời gian qua kiểm tra nhiều nhưng phát hiện xử lý lại rất ít.