Thách thức an ninh lương thực

Cần đảm bảo tốt an ninh lương thực cho người trồng lúa.

Theo giáo sư Võ Tòng Xuân - Hiệu trưởng trường ĐH Nam Cần Thơ, nguyên nhân đầu tiên đe dọa an ninh lương thực đến từ chính những người nông dân. Điều này có vẻ vô lý, vì đa phần nông dân ở nước ta vẫn làm nghề trồng lúa, sống bằng cây lúa. “Lúa gạo đang ngày càng trở thành một thứ hàng hóa, chịu nhiều biến động của thị trường và nghề làm nông ở nước ta đang đối mặt với nhiều khó khăn. Việc nông dân bỏ nghề trồng lúa chuyển sang các nghề khác có thu nhập cao hơn đang ngày một nhiều. Ngay như tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, vựa lúa gạo lớn nhất cả nước, tỷ lệ người trồng lúa cũng đang giảm đi. Hơn nữa, khi khoa học công nghệ ngày càng phát triển, số người làm nông trên một đơn vị diện tích cũng giảm theo, dẫn tới số nông dân còn bám trụ với nghề ít đi. Đây là nguyên nhân khiến những nông dân có thể rơi vào tình trạng thiếu lương thực, đe dọa an ninh lương thực về lâu dài”, giáo sư Xuân phân tích.

Điều này hoàn toàn có cơ sở bởi số lượng người dân thiếu lương thực ở nước ta vẫn còn cao. Nhiều địa phương vẫn xảy ra tình trạng thiếu gạo, phải xin viện trợ. Chắc chắn, an ninh lương thực ở nước ta chưa được đảm bảo, còn tồn tại nhiều bấp bênh bởi khi mà người trồng lúa vẫn thiếu gạo ăn thì nguồn cung lương thực vẫn còn bất cập.

Trong khi đó, đại diện Bộ NN và PTNT cho biết, những cảnh báo về an ninh lương thực tại Việt Nam trong tương lai đang ngày một nhiều và rõ nét hơn. Bên cạnh việc xuất khẩu gạo, có một nghịch lý đang tồn tại là tỷ lệ người dân thiếu lương thực vẫn còn. Thậm chí, nhiều người vẫn đang sử dụng lương thực nhập khẩu, khiến cho việc đảm bảo an ninh lương thực chưa bền vững. Đặc biệt, trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang ngày càng diễn biến phức tạp mà các vựa lúa lớn ở nước ta lại chính là những khu vực chịu ảnh hưởng của tình trạng này nhiều nhất khiến cho cơ cấu cây trồng có nhiều biến đổi.

Để trả lời câu hỏi, tất cả những người dân ở Việt Nam nói riêng và toàn khối ASEAN nói chung có đủ lương thực một cách bền vững, không xảy ra tình trạng đói ăn trong tương lai lại không hề đơn giản. Tiến sỹ Ronaldo Ry (Philippines), Giám đốc điều hành Trung tâm lương thực thực phẩm (Đại học châu Á Thái Bình Dương) cho biết, ngoài việc liên kết, hợp tác giữa các nước ASEAN thì việc cân bằng các ngành nghề của từng nước cũng hết sức quan trọng. Hiện nay, đất nông nghiệp ở nhiều nước, đặc biệt là Thái Lan và Việt Nam đang bị đô thị hóa, bị các ngành công nghiệp xây dựng lấn chiếm, đe dọa tới sự bền vững của nguồn lương thực cung cấp cho xã hội. Mặt khác, các vấn nạn trên còn dẫn đến các ảnh hưởng xấu như ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên đất, mất cân đối cây trồng… đã khiến sản lượng lương thực giảm đáng kể.

Tại các nước ở ASEAN, hầu hết số người dân thiếu đói, suy dinh dưỡng vì thiếu lương thực vẫn còn, đặc biệt như Campuchia, Lào, tỷ lệ này là cực cao, khoảng 20%. Vì vậy, đảm bảo nguồn lương thực bền vững trong bối cảnh có nhiều biến đổi về đất đai, cây lúa là vô cùng khó khăn, cần nhiều biện pháp của tất cả các nước.

Cùng quan điểm, giáo sư Võ Tòng Xuân cho rằng, tỷ lệ người dân thiếu đói, suy dinh dưỡng vì thiếu lương thực ở Việt Nam chưa lớn, nhưng vẫn còn. Trong tương lai, lượng lương thực cung cấp cho thị trường dự báo sẽ giảm, vấn đề lương thực sẽ khó khăn hơn. “Nâng cao năng suất cây lúa, cải tạo những vùng đất khô cằn, tối đa hóa mùa vụ chính là những ưu tiên hàng đầu để giải bài toán thiếu lương thực”, ông Xuân nhận định.

Với nhiều tác động như công nghiệp hóa, biến đổi khí hậu và việc người dân quay lưng với nghề nông đang khiến cho những lo ngại về an ninh lương thực ở nước ta ngày càng lớn dần. Đảm bảo cuộc sống cho nông dân, cho chính những người trồng lúa một cách bền vững chắc chắn sẽ cần sự chung tay của nhiều bộ ngành.