Đã đến lúc kiểm toán các sự kiện thể thao lớn

Đã đến lúc phải được đặt ra.

Gánh nặng chi phí hậu đại hội

Bội thu huy chương (52 vàng, 44 bạc và 43 đồng) tại giải Đại hội thể thao bãi biển châu Á lần thứ 5 năm 2016 (ABG5), thế nhưng ngành Thể thao nước nhà lại đang đau đầu với việc tìm kiếm nguồn trả thưởng cho số lượng lớn vận động viên đoạt huy chương.

Trong khi đó, người hâm mộ cho rằng, việc quá chú trọng đầu tư vào một giải đấu không được nhiều nước ghi nhận đã phản ánh căn bệnh thành tích của ngành Thể thao nước nhà.

Với hơn 300 tỷ đồng tiền ngân sách được đầu tư, cùng với nguồn kinh phí xã hội hóa, ABG5 được cho là giải đấu tầm châu lục tiết kiệm và mang lại kết quả cao, xét về mặt thành tích.

Tuy nhiên, để giành vị trí nhất toàn đoàn với số lượng huy chương áp đảo, thể thao Việt Nam với tư cách chủ nhà, đã đưa hàng loạt môn thi đấu thế mạnh ra bãi biển để tranh tài.

Do đó, thành tích của đoàn thể thao Việt Nam tại ABG5 vừa kết thúc không gây được nhiều tiếng vang, cũng không phản ánh chính xác vị thế của thể thao Việt Nam.

Ngược lại, với việc đoàn thể thao giành số lượng lớn huy chương là việc phải chật vật xoay sở nguồn trao thưởng. Mức thưởng, dĩ nhiên có tiêu chuẩn chung và ở mức tương đương với thành tích cấp châu lục.

Trong khi đó, mảng tiếp thị tài trợ, vốn là khâu trọng yếu của một sự kiện quốc tế, chỉ đạt được kết quả rất khiêm tốn. Ngoài khoản tài trợ 25 tỷ đồng, kết quả Ban tổ chức thu được đều là… hiện vật.

Nguyên nhân dẫn tới thực trạng này, theo nhiều chuyên gia, khó khăn của các DN chỉ là một phần, quan trọng hơn là sự chậm trễ cùng cách làm theo kiểu “nước đến chân mới nhảy” của Ban tổ chức.

Trước đó, nhiều sự kiện thể thao lớn do Việt Nam đăng cai, được đầu tư nguồn kinh phí lớn, thế nhưng tình trạng lãng phí đã nảy sinh sau khi sự kiện kết thúc.

Điển hình như trường hợp sân vận động tỉnh Ninh Bình được đầu tư hàng trăm tỷ đồng xây mới để phục vụ Đại hội Thể thao Đông Nam Á (Sea Games) 22, hiện đang trong tình trạng bỏ hoang. Hay trường hợp lãng phí khác, theo các chuyên gia là Ðại hội thể thao trong nhà châu Á lần thứ 3 tổ chức năm 2009. Sau khi Việt Nam đăng cai, đại hội không được nước nào nhận tổ chức vì kém hiệu quả, tiêu tốn lớn ngân sách.

Xác định tính hiệu quả của các giải đấu

Theo ông Nguyễn Hồng Minh - nguyên Vụ trưởng Vụ Thể thao thành tích cao (Tổng cục Thể dục thể thao), ABG5 được tổ chức với mục tiêu là hướng đến giải trí và quảng bá du lịch.

Giải đấu này không phải là thể thao thành tích cao, do đó, thứ hạng nhất toàn đoàn của chúng ta không có nhiều ý nghĩa. “Trong điều kiện kinh phí hạn hẹp, ngành Thể thao cần xác định có trọng tâm, trọng điểm tổ chức các giải đấu cho phù hợp, hiệu quả hơn” - ông Minh lưu ý.

PGS TS Nguyễn Đình Hựu - nguyên Giám đốc Trung tâm Khoa học và Bồi dưỡng cán bộ (nay là trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán, KTNN): ABG5 đã góp phần quảng bá hình ảnh Đà Nẵng cũng như đất nước, con người Việt Nam.

Những kết quả đó là không thể đo đếm được. Tuy nhiên, sự hình thành nguồn vốn tài trợ cũng như quá trình sử dụng và hiệu quả sử dụng vốn cần được kiểm toán để công bố rộng rãi, đồng thời rút kinh nghiệm thực hiện cho các sự kiện sau.

Đồng quan điểm, PGS TS Phạm Văn Đăng (Học viện Tài chính) cũng cho rằng, nếu được kiểm toán để minh bạch hóa việc sử dụng nguồn kinh phí và đánh giá hiệu quả tổ chức sẽ tạo ra hiệu ứng tốt cho dư luận, thay vì không công bố hoặc chậm công bố như hiện nay.

Hiện, ngành Thể thao đang tích cực chuẩn bị cho SEA Games 31 diễn ra vào năm 2021. Câu chuyện đầu tư cho SEA Games tiếp tục làm nóng dư luận. Trên tinh thần tiết kiệm, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã truyền đạt ý kiến của Thủ tướng, nhấn mạnh về vấn đề không đầu tư xây dựng mới từ nguồn ngân sách Nhà nước, chủ yếu tận dụng cơ sở vật chất sẵn có và nâng cấp, sửa chữa.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, ngành Thể thao đã quyết định “di dời” việc đăng cai từ TP HCM về TP Hà Nội - nơi đã có sẵn các cơ sở nằm trong Khu liên hợp thể thao Mỹ Đình nhằm giảm việc phải tiêu tốn kinh phí cho xây mới cơ sở hạ tầng.

Chính phủ cũng lưu ý, cần tăng cường tối đa nguồn xã hội hóa để lấy nguồn kinh phí tổ chức SEA Games 31, thay vì đổ gánh nặng lên ngân sách.

Dự kiến, hàng nghìn tỷ đồng sẽ được đầu tư cho SEA Games 31. Hiệu quả của sự kiện này đến đâu, chưa ai có thể biết trước.

Tuy nhiên, ngành Thể thao cần phải nghiêm túc xem xét, đánh giá lại khâu chuẩn bị, sử dụng nguồn lực đầu tư, xác định đúng tính chất các giải đấu nói chung, không để xảy ra tình trạng lãng phí cơ sở vật chất thể thao sau khi các sự kiện trôi qua; lãng phí vì tổ chức các giải thi đấu chưa thực sự cần thiết.