Thiếu vốn, doanh nghiệp tìm đến... chợ đen

Doanh nghiệp tiếp cận vốn vay ngân hàng còn khó khăn.

Theo đại diện Công ty CN Việt - Séc cho rằng: các doanh nghiệp mới thành lập, doanh nghiệp vừa và nhỏ rất khó tiếp cận vốn vay.

Cụ thể hơn trong việc khó tiếp cận vốn, Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Hải Dương cho biết, còn rất nhiều doanh nghiệp bị mắc nợ ngân hàng không trả được, nên ngân hàng đã từ chối giao dịch. Chẳng hạn Công ty cổ phần Cọc bê tông đúc sẵn Thăng Long (Cụm công nghiệp Đồng Lạc, Nam Sách, Hải Dương) bị khách hàng chiếm dụng 5 tỷ đồng nhưng đến nay vẫn chưa đòi được. Do đó, công ty phải mắc nợ ngân hàng Đông Nam Á với số tiền tương ứng. Ngân hàng Đông Nam Á đã từ chối cho vay và trả lời là: doanh nghiệp muốn được tiếp tục vay vốn để sản xuất-kinh doanh thì phải trả nợ hết ngân hàng và sau đó làm ăn có hiệu quả trong vòng từ 3 năm trở lên mới được tiếp tục xét cho vay. Điều kiện ngân hàng đưa ra như vậy, trong khi đó, doanh nghiệp này lại đang có rất nhiều hợp đồng sản xuất cần vay thêm vốn để thực hiện hợp đồng. Nếu tình trạng này không được tháo gỡ thì chắc chắn sẽ còn có thêm hàng trăm doanh nghiệp nữa rơi vào bế tắc và bị phá sản.

Theo Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), vấn đề lãi suất quá cao và việc tiếp cận vốn vay ngân hàng còn khó khăn đang là một trong nhiều nỗi khổ của doanh nghiệp.Hiện nay, bình quân lãi suất cho vay ở Việt Nam đang ở mức gần 8%/năm, cao gấp 2 đến 3 lần so với mức lãi suất ở các nước trong khu vực. Với mức lãi suất như vậy, doanh nghiệp Việt Nam không thể cạnh tranh được với các doanh nghiệp nước khác.

Và do gặp nhiều cản trở trong việc tiếp cận vốn ngân hàng, nên nhiều doanh nghiệp buộc phải tìm đến chợ đen. Hiệp hội Doanh nghiệp Quận Hải An Hải Phòng trao đổi, đa số các doanh nghiệp, trong đó có những DNNVV, đều gặp khó khăn về tài chính. Nếu như 76% số doanh nghiệp lớn vay được vốn được từ ngân hàng thì tỷ lệ này dành cho doanh nghiệp vừa là 72%, doanh nghiệp nhỏ là 60% và doanh nghiệp siêu nhỏ chỉ là 38%. Nguyên nhân chủ yếu là do áp lực từ việc bắt buộc phải có tài sản thế chấp, thủ tục vay vốn lại phiền hà.

Do vậy, DNNVV buộc tự cứu mình bằng cách tìm đến bạn bè, thị trường tín dụng (chợ đen). Nếu như các doanh nghiệp lớn tìm cách xoay xở, vay được vốn từ thị trường “chợ đen” với mức 1% thì những doanh nghiệp nhỏ phải xoay xở từ thị trường tín dụng này ở mức 6% trên tổng số vốn đầu tư. Rõ ràng các DNNVV đang thiếu vốn, trong khi việc triển khai quỹ bảo lãnh tín dụng lại chậm và chưa đều khắp. Vì vậy, hầu hết các doanh nghiệp đều đang phải tự thân vận động doanh nghiệp dân doanh vẫn lo ngại trước môi trường kinh doanh còn thiếu bình đẳng, cạnh tranh không lành mạnh so với các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI), doanh nghiệp Nhà nước. Chính các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp FDI, cũng như chính sách siết quản lý hoạt động sản xuất- kinh doanh của doanh nghiệp, đã đẩy nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng “ một cổ nhưng mấy tròng”. Một nghịch lý làm cho các doanh nghiệp cảm thấy nản lòng là các Bộ, ngành, địa phương áp dụng một số điều kiện ưu ái doanh nghiệp “sừng sỏ” hơn là doanh nghiệp nhỏ, trong khi đó ai cũng biết “ Muốn có doanh nghiệp lớn thì phải đi lên từ doanh nghiệp nhỏ, chứ không phải tự dưng có ngay các doanh nghiệp lớn để nuôi dưỡng ngân sách Nhà nước.

Thực ra trong việc tiếp cận nguồn vốn của các tổ chức tín dụng, các DNNVV vẫn còn gặp khó khăn. Trong đó, khó khăn lớn nhất trong việc cho vay đối với DNNVV là tính minh bạch, hệ thống báo cáo tài chính chưa được các doanh nghiệp thực sự quan tâm nên số liệu phản ánh chưa chính xác, chưa được kiểm toán, thiếu tin cậy, vì vậy tổ chức tín dụng thiếu thông tin khi phân tích, đánh giá và thẩm định nhu cầu vay vốn của DNNVV. Nhiều doanh nghiệp chưa xây dựng chiến lược kinh doanh, làm ăn thiếu bài bản, không bền vững và chưa có kế hoạch ứng phó với sự biến động của giá cả, thị trường; năng lực hoạt động sản xuất kinh doanh của các DNNVV còn hạn chế do quy mô vốn chủ sở hữu nhỏ, thị trường tiêu thụ chưa ổn định... Điều này dẫn đến việc DNNVV không đáp ứng đủ các điều kiện vay vốn theo quy định pháp luật và quy trình quản trị rủi ro tại các tổ chức tín dụng.

Theo chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành, thị trường vốn chưa phát triển nên hệ thống ngân hàng chịu nhiều áp lực vốn. Ngoài ra, các tổ chức tín dụng còn gặp khó khăn trong khâu thẩm định dự án, phương án sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Bản thân ngân hàng cũng ám ảnh nợ xấu nên cẩn trọng hơn.