Thôn chỉ có 1 hộ dân và 2 nhân khẩu

Một căn nhà không có người sinh sống ở thôn Tràng Sòi. (Ảnh: Thanh Tùng).

Thôn…1 nhà

Ngày 20/12, chúng tôi đến thôn Tràng Sòi, chứng kiến sự vắng vẻ đến nao lòng dù nơi này cách TP Đồng Hà chưa đầy 15 phút đi xe máy. Trước đó, phải qua mấy lần lên lịch hẹn, chúng tôi mới gặp được ông Nguyễn Các, trưởng thôn kiêm trưởng ban Công tác Mặt trận, kiêm chi hội trưởng Chi hội Người cao tuổi của thôn Tràng Sòi. Ông Các thống kê: Năm 2000, Tràng Sòi có 15 hộ dân. Năm 2008 giảm xuống còn 8 hộ. Từ năm 2012 đến nay số hộ dân “tụt xuống” còn 6 hộ nhưng chỉ hộ của ông Các là có người ở. 5 hộ còn lại lên rừng sản xuất rồi ở luôn trên đó.

Ông Các về định cư ở Tràng Sòi 25 năm thì có 17 năm rưỡi làm trưởng thôn kiêm trưởng ban Công tác Mặt trận và Chi hội trưởng Chi hội Người cao tuổi của thôn. Vài tháng nay, Tràng Sòi có thêm 1 người nữa chuyển khẩu về sinh sống, đó là anh Nguyễn Thanh Bình, con trai trưởng thôn Nguyễn Các. Anh Bình nhập khẩu vào hộ ông Nguyễn Các cho căn nhà đỡ vắng vẻ trong khi mẹ anh cùng các thành viên khác vẫn duy trì hộ khẩu ở thôn Gia Độ, xã Triệu Độ, huyện Triệu Phong và phường Đông Lễ của TP Đông Hà.

Dạo quanh thôn Trang Sòi, chúng tôi chỉ gặp cỏ hoang. Ngoài căn nhà của trưởng thôn Nguyễn Các, 5 căn nhà còn lại không một bóng người, càng làm cho thôn Tràng Sòi thêm hoang vắng trong gió lạnh, mưa bay.

Sau năm 1975, ông Các đưa gia đình lên lập nghiệp ở thị trấn Khe Sanh, huyện vùng cao Hướng Hóa. Năm 1983, do vấp phải mìn trong lúc cuốc đất khai hoang, ông lại đưa gia đình về làng Gia Độ, xã Triệu Độ, huyện Triệu Phong. Đến năm 1992, gia đình ông Các và 39 hộ dân khác tìm đến vùng đất Tràng Sòi khai hoang, hình thành thôn mới. Từ năm 1995 đến năm 1997, các hộ dân đến Tràng Sòi định cư được Nhà nước hỗ trợ kinh phí trồng rừng phủ xanh đất trống, đồi núi trọc và phát triển kinh tế.

Ngoài các khoản hỗ trợ như gạo, tiền công trồng và chăm sóc cây rừng, 40 hộ dân trong đó có hộ ông Nguyễn Các còn được Nhà nước cấp sổ đỏ đất rừng và cho hưởng lợi từ các diện tích rừng trồng. Dù được Nhà nước quan tâm, hỗ trợ, tạo sinh kế nhưng do cách trở về giao thông, thiếu nguồn nước sinh hoạt hàng ngày, không điện, không trường học, nên các hộ dân lần lượt trở về nơi ở cũ. Thôn Tràng Sòi 40 hộ dân với các tiêu chí cộng đồng thôn được xác lập, có tên trong địa danh hành chính xã Triệu Ái chỉ còn hộ ông Các bám trụ lại với các chức danh trưởng thôn, kiêm trưởng ban Công tác Mặt trận, Chi hội trưởng Chi hội người cao tuổi

Một người gánh vác nhiều chức danh

Ông Đặng Sỹ Dũng, Chủ tịch UBND xã Triệu Ái cho biết: Lúc mới thành lập thôn, Tràng Sòi có 40 hộ dân. Chiếu theo quy định hiện nay (đồng bằng 100 hộ, miền núi trên 100 hộ) thì số hộ dân nói trên không đủ điều kiện thành lập đơn vị thôn nhưng có thể trước đây chưa có tiêu chí này nên Tràng Sòi mới được thành lập. Chuyện các hộ dân lần lượt bỏ về nơi ở cũ được ông Nguyễn Sỹ Dũng nhìn nhận là do thôn chưa đảm bảo các điều kiện cần thiết cho đời sống, sinh hoạt hàng ngày.

Do ông Đặng Sỹ Dũng mới được điều động từ Văn phòng huyện ủy Triệu Phong về làm Chủ tịch UBND xã chưa lâu nên chúng tôi đã liên hệ gặp ông Hoàng Sơn, nguyên Chủ tịch UBND và ông Lê Hài, Phó Chủ tịch UBND xã Triệu Ái để tường tận hơn câu chuyện thôn chỉ có 1 hộ dân với 2 khẩu mà vẫn có đầy đủ chức danh trưởng thôn, trưởng ban Công tác Mặt trận, chi hội trưởng Chi hội người cao tuổi. Ông Lê Hài không tường tận quá trình hình thành thôn Tràng Sòi vì mới làm phó chủ tịch UBND xã từ năm 2015 đến nay nhưng cũng thừa nhận thôn chỉ có 1 hộ và chỉ có 2 khẩu sinh sống trong khi vẫn duy trì đủ các thiết chế hoạt động, Nhà nước vẫn phải đều đặn chi trả các khoản trợ cấp, phụ cấp cũng nhiều khoản khác cho bộ máy thôn là khó chấp nhận.

Chúng tôi nêu vấn đề sáp nhập Tràng Sòi với 1 thôn khác và được ông Lê Hài chia sẻ: Địa phương chưa thể đề xuất với cấp trên việc sáp nhập vì các thôn gần Tràng Sòi nhất là Liên Phong, Trung Đông cũng ở cách đấy từ 6 đến 7 km.

Trong khi chưa có câu trả lời rõ ràng về số phận thôn chỉ có 1 nhà thì câu chuyện về kinh phí chi cho hoạt động của thôn Tràng Sòi nhiều năm qua, lại là vấn đề khó bỏ qua. Ông Hoàng Sơn, kế toán của UBND xã Triệu Ái cho biết:

Căn cứ Quyết định số 08/2014 ngày 11/2/2014 của UBND tỉnh Quảng Trị. Tràng Sòi là thôn loại 3. Ông Nguyễn Các, Trưởng thôn được hưởng chế độ 0,75/tháng. Ông Hoàng Phi, cán bộ Thú y thôn được hưởng 0,3/tháng. Các chức danh, nhiệm vụ khác như trưởng ban Công tác Mặt trận, Chi hội trưởng nông dân… được khoán kinh phí theo năm, tương ứng với 7 triệu và 5,5 triệu đồng. Khoản kinh phí này được chi trả đều đặn trong hàng chục năm

Dù chỉ có 1 hộ dân nhưng 25 năm qua Tràng Sòi có đầy đủ các chức danh phục vụ việc vận hành thiết chế thôn. Các chức danh này được đặt lên đôi vai của một chủ hộ duy nhất là ông Nguyễn Các. Ngoài các thành tích được trao cho trưởng thôn tiêu biểu, 17 năm ông Các được bình chọn là trưởng ban Công tác Mặt trận giỏi.

Tháng 10/2017, ông Nguyễn Các được xã Triệu Ái và huyện Triệu Phong lựa chọn dự Hội nghị Trưởng ban Công tác Mặt trận tiêu biểu do Uỷ ban MTTQ tỉnh Quảng Trị tổ chức. Năm 2005, 2010, 2015, ông Nguyễn Các được đều đặn cử đi dự Hội nghị người cao tuổi tiêu biểu có tinh thần yêu nước, giỏi về kinh doanh; Hội nghị biểu dương người có thành tích xuất sắc trong công tác quản lý, bảo vệ rừng. 25 năm qua, ông Nguyễn Các còn được các cấp chính quyền, ngành chức năng tặng 17 bằng khen, giấy khen các loại vì thành tích công tác.