Lợi dụng thăm dò để khai thác đá trái phép

Khu mỏ và khu nhà xưởng chế biến đá của DN Hải Phú tại xã Cao Ngọc (huyện Ngọc Lặc – Thanh Hóa).

Con đường gần như độc đạo, nối xã Cao Ngọc với tuyến đường mòn Hồ Chí Minh bị cày nát bởi những dấu lốp xe có trọng tải lớn ra vào; những ổ trâu, ổ voi giăng “thiên la địa võng” khắp mặt đường…

Người dân sinh sống tại xã Cao Ngọc cho biết: Sở dĩ, con đường và môi trường sinh sống của bà con bị ảnh hưởng nghiêm trọng là do doanh nghiệp tư nhân khai thác đá Hải Phú (có trụ sở tại xã Đông Hưng, TP Thanh Hóa) đang tiến hành khai thác mỏ đá bazan và mở xưởng sản xuất ngay trên địa bàn xã.

Theo chỉ dẫn của một người dân, chúng tìm đến làng Nghiện (xã Cao Ngọc), nơi DN Hải Phú đang tiến hành khai thác đá một cách rầm rộ. Từ lưng chừng đồi, chiếc máy múc lớn đang hoạt động hết công suất.

Từng tảng đá được lăn xuống và tập kết phía dưới chân đồi. Từ đây đá sẽ được đưa lên xe tải vận chuyển về xưởng chế biến nằm cách đó chừng 2km để xẻ thành tấm và được vận chuyển về xuôi.

Tìm hiểu thêm chúng tôi được biết, ở thời điểm hiện tại, DN Hải Phú mới chỉ được UBND tỉnh Thanh Hóa cấp giấy phép thăm dò chứ chưa được cấp quyền khai thác mỏ nhưng đã đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh liên tục từ năm 2014 đến nay.

Và đây cũng không phải là lần đầu doanh nghiệp này xin UBND tỉnh Thanh Hóa cấp quyền thăm dò để khai thác đá trái phép.

Trước đó, vào ngày 5/11/2014, DN Hải Phú cũng đã được UBND tỉnh Thanh Hóa cấp giấy phép thăm dò khai thác đá xây dựng với diện tích 1,7ha tại xã Cao Ngọc, với thời gian là 2,5 tháng.

Tuy nhiên, sau khi “vét” hết trữ lượng đá có tại điểm khai thác này, DN Hải Phú đã viện cớ là không thỏa thuận được với người dân địa phương về phương án đền bù, giải phóng mặt bằng và… không đủ trữ lượng để tiến hành khai thác mỏ, nên đã xin UBND tỉnh Thanh Hóa dừng thăm dò.

Với việc DN Hải Phú hoạt động khai thác và chế biến đá trên địa bàn xã Cao Ngọc liên tục từ năm 2014 đến nay có thể thấy, doanh nghiệp này đã cố tình lách luật để trục lợi. Bởi lẽ, việc cấp quyền thăm dò khai thác và được cấp quyền khai thác mỏ là hai phạm trù hoàn toàn khác nhau.

Trong đó, ở phạm vi giấy phép thăm dò, doanh nghiệp chỉ được tổ chức lấy một lượng mẫu nhất định trong khoảng thời gian ngắn để sản xuất thử nghiệm. Và với giấy phép này, doanh nghiệp cũng chỉ phải đóng lệ phí cho việc cấp giấy là 4 triệu đồng, ngoài ra không phải chịu bất kỳ loại thuế nào của nhà nước cũng như các thủ tục quy định chặt chẽ khác.

Trong khi đó, để được cấp quyền khai thác mỏ, các doanh nghiệp phải chịu sự giám sát chặt chẽ về đánh giá tác động môi trường, chi phí hàng trăm triệu mỗi năm… như vậy có thể thấy, với vỏ bọc là thăm dò, DN Hải Phú đã “trốn” được vô vàn các loại thuế, phí do nhà nước quy định.

Giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản do UBND trỉnh Thanh Hóa cấp cho DN Hải Phú ngày 16/9/2016, quy định rõ: “Nghiêm cấm mọi hoạt động khai thác trong quá trình thăm dò”. Nhưng như đã nêu ở trên, DN Hải Phú vẫn tiến hành khai thác và chế biến suốt từ năm 2014 đến nay. Vậy đâu là nguyên nhân?!

Đề cập đến vấn đề này, ông Phạm Văn Quyền – Phó Chủ tịch UBND xã Cao Ngọc (sau một hồi đi ra ngoài gọi điện thoại) xua tay từ chối: “Các anh thông cảm, Chủ tịch xã đi vắng, tôi mới lên nhận chức được vài tháng nên không nắm rõ!” (?)

Để hiểu rõ hơn, chúng tôi đã có buổi làm việc với Phòng TN&MT huyện Ngọc Lặc. Tại buổi làm việc, ông Phạm Trung Dũng, Phó Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Ngọc Lặc khẳng định: “Chỗ này đã xong rồi! Doanh nghiệp này được UBND tỉnh Thanh Hóa chấp thuận chủ trương khai thác ở một điểm mỏ mới tại làng Nghiện, xã Cao Ngọc(?!) Khi được hỏi về tại điểm mỏ mà DN Hải Phú đã khai thác trước đó, ông Dũng cho biết thêm: Vừa qua, DN Hải Phú có công văn xin tỉnh tạm dừng thu tiền cấp quyền khai thác mỏ đá grabo tại xã Cao Ngọc, nhưng UBND tỉnh Thanh Hóa không đồng ý và đã có chủ trương truy thu phí đối với khối lượng đá khai thác trước đó đối với doanh nghiệp này.

Bằng việc truy thu tiền đối với khối lượng mà DN Hải Phú đã khai thác trước đó tại xã Cao Ngọc, gần như tỉnh Thanh Hóa đã gián tiếp khẳng định DN Hải Phú đã khai thác đá trái phép.

Và có hay không, việc các ban ngành chức năng tại địa phương đang “tạo điều kiện” cho doanh nghiệp cố ý làm trái pháp luật để trục lợi đang là câu hỏi mà dư luận mong đợi các cơ quan chức năng của tỉnh Thanh Hóa làm rõ.