Tín hiệu tích cực trong chống tham nhũng

Nhiều kết quả khả quan

Năm 2022, nhằm tăng cường hơn nữa công tác đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã quyết định thành lập Ban Chỉ đạo chống tham nhũng, tiêu cực ở cấp tỉnh (hiện nay tất cả 63/63 tỉnh, thành phố trên cả nước đã thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh), đã góp phần tạo sự thống nhất, đồng bộ từ Trung ương đến địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác này. Hoạt động lập pháp của Quốc hội tiếp tục đổi mới theo hướng dân chủ, phát huy tính chủ động; chú trọng bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ và minh bạch của hệ thống pháp luật; tăng cường công tác giám sát văn bản quy phạm pháp luật.

Chính phủ, các bộ, ngành, cơ quan hữu quan đã kịp thời thể chế hóa các đường lối, chủ trương của Đảng, ban hành nhiều văn bản pháp luật về quản lý kinh tế - xã hội và chống tham nhũng; tăng cường công tác rà soát, sửa đổi, bổ sung các chính sách, pháp luật, hoàn thiện cơ chế phòng ngừa tham nhũng; chú trọng kiểm tra việc ban hành các văn bản dưới luật nhằm phát hiện, sửa đổi, bổ sung hoặc kiến nghị sửa đổi, bổ sung những quy định mâu thuẫn, chồng chéo, không phù hợp - thẩm tra của Ủy ban Tư pháp gửi các Đại biểu Quốc hội nêu rõ.

Cụ thể, năm 2022, công tác thanh tra, kiểm toán được triển khai tương đối toàn diện, tập trung vào các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực; tăng cường đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện kết luận, kiến nghị sau thanh tra, kiểm toán.

Qua công tác thanh tra, kiểm toán đã phát hiện sai phạm và kiến nghị thu hồi cho Nhà nước hàng chục nghìn tỷ đồng, hàng nghìn héc ta đất; xử lý nhiều tổ chức, cá nhân vi phạm; kịp thời chuyển 538 vụ, 306 đối tượng có dấu hiệu tội phạm được phát hiện qua công tác thanh tra và 8 vụ việc có dấu hiệu tội phạm được phát hiện qua hoạt động kiểm toán cho cơ quan điều tra…

Kết quả trên đã góp phần lấy lại phần nào niềm tin nơi nhân dân; mà theo đại biểu Trần Công Phàn (đoàn Bình Định), mấy năm gần đây chúng ta rất phấn khởi. Nhân dân rất phấn khởi về kết quả của việc đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Nhưng dường như chúng ta thấy cái được là mới thể hiện khâu chống, tức là đã đưa ra được nhiều vụ án lớn, xét xử kịp thời; đưa ra những đối tượng phạm tội ở vị trí có chức vụ cao.

Chúng ta mới tập trung vào việc chống tham nhũng. Từ các vụ đấu tranh chống tham nhũng, các cơ quan tư pháp tiếp tục kiến nghị và chỉ ra được nguyên nhân dẫn đến tham nhũng để làm sao chúng ta làm phòng ngừa với tinh thần là không thể, không dám, không muốn tham nhũng, đại biểu Trần Công Phàn nói trong phiên thảo luận về công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng. Bởi theo vị đại biểu thì, “chống chúng ta đang làm tốt rồi, đang cố gắng làm tốt hơn trước, nhưng phòng để cho không tham nhũng”.

Cơ quan chống tham nhũng đóng vai trò nòng cốt

Có được thành công ấy, theo bà Lê Thị Nga là nhờ, trong năm 2022, công tác phát hiện, xử lý tham nhũng được tập trung lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt và có bước đột phá mạnh mẽ; kết hợp giữa xử lý kỷ luật, hành chính của Đảng, Nhà nước với xử lý hình sự.

Cấp ủy, Ủy ban Kiểm tra các cấp đã tập trung kiểm tra phát hiện, làm rõ nhiều sai phạm và thi hành kỷ luật đối với nhiều đảng viên vi phạm pháp luật về chống tham nhũng, tiêu cực, kể cả cán bộ đương chức và nghỉ hưu. Tổ chức bộ máy các đơn vị chuyên trách chống tham nhũng tiếp tục được kiện toàn, phát huy vai trò nòng cốt trong công tác phát hiện, xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng.

Các cơ quan chức năng đã tập trung lực lượng, chủ động triển khai các biện pháp phòng ngừa nghiệp vụ và đấu tranh làm rõ, khởi tố mới nhiều vụ án, đồng thời kiên quyết xử lý nghiêm minh, công khai các đối tượng sai phạm, trong đó có nhiều cán bộ cao cấp thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương quản lý; nhiều hành vi tham nhũng nghiêm trọng, kéo dài và những hành vi tham nhũng trước đây ít được phát hiện như nhận hối lộ, đưa hối lộ… đã được khám phá, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử kịp thời . “Nhiều địa phương đã chủ động phát hiện, xử lý nhiều vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng, dư luận xã hội quan tâm...

Qua đó có tác dụng cảnh tỉnh, răn đe, phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực. Kết quả công tác thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án tham nhũng, kinh tế có chuyển biến tích cực trong tất cả các giai đoạn từ điều tra đến thi hành án, đặc biệt là trong giai đoạn điều tra”, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nêu.

Cần một bộ quy tắc ứng xử theo tiêu chuẩn liêm chính

Ở góc nhìn khác, đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) cho rằng phòng chống tham nhũng là vấn đề nóng, nhạy cảm và diễn ra ở nhiều nơi trên thế giới; nhiều quốc gia phát triển đã bắt tay vào phòng, chống tham nhũng trước chúng ta, vì thế mà nhận thức của xã hội của họ cũng khác chúng ta và đó là điều chúng ta phải nỗ lực phấn đấu để đạt được trong tương lai và phải có lộ trình.

Cũng vì thế, ông Huân đề nghị: Cần phải xây dựng một bộ quy tắc ứng xử theo tiêu chuẩn liêm chính ở cả cơ quan công quyền và cả khối doanh nghiệp cũng như các tổ chức xã hội nghề nghiệp khác. Việc phòng là quan trọng, chúng ta làm tốt thì đó là bảo vệ cán bộ.

Bên cạnh đó, vấn đề lương cũng được đại biểu nhắc đến như một “lực hấp dẫn” đủ hấp dẫn cán bộ, công chức. Ở một số nơi, cán bộ, công chức nếu ở một vị trí tương đương so với bên ngoài thì lương người ta phải gấp lên nhiều lần, tùy từng nước, có nước thì gấp 2, gấp 3, nhưng cơ bản là gấp lên nhiều lần so với vị trí làm bên ngoài thì mới đủ thu hút được cán bộ, công chức đam mê, cống hiến và có trách nhiệm với công vụ của mình.

Cùng với những gì đại biểu nói, có lẽ, phải kiên trì nâng cao nhận thức. Bởi, cùng với quá trình phát triển kinh tế, cùng với quá trình phát triển xã hội thì nhận thức chung của xã hội sẽ dần dần đi lên. Bởi vì, công cuộc chống tham nhũng không phải là một bộ phận này hay một bộ phận kia, nhóm cộng đồng này, nhóm dân cư kia mà phải là toàn xã hội, toàn bộ các lực lượng.

Chỉ khi nào toàn xã hội cùng có chung một nhận thức thì lúc đấy tham nhũng mới giảm. Nếu chúng ta làm thường xuyên như “rửa mặt hàng ngày”, thì có thể hy vọng sau 1-2 thế hệ nữa thì chỉ số nhận biết tham nhũng của Việt Nam có thể ở mức trên trung bình của thế giới.

Còn đại diện Ủy ban Tư pháp thì đưa ra 3 kiến nghị: Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, tập trung vào các lĩnh vực đấu thầu, đấu giá, quản lý, sử dụng đất đai, chứng khoán, quản lý thuế...; ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực, “tham nhũng vặt”, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp; khắc phục triệt để tình trạng cơ quan thanh tra, kiểm toán đã tiến hành thanh tra, kiểm toán nhưng không phát hiện vi phạm, sau đó, cơ quan có thẩm quyền khác lại phát hiện có vụ việc vi phạm về cùng một nội dung.

Ủy ban Tư pháp cũng đề nghị: Đẩy mạnh công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, nhất là đối với các vụ án tham nhũng thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo. Nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác thu hồi tài sản tham nhũng.

“Đề nghị Chính phủ nâng cao hơn nữa trách nhiệm của các cấp chính quyền, xây dựng văn hóa liêm chính của cán bộ, đảng viên và nhân dân, trước hết là sự gương mẫu, quyết liệt của tập thể lãnh đạo và người đứng đầu trong chống tham nhũng, tiêu cực. Chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”, bà Lê Thị Nga nói.

Đối với các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo: thụ lý điều tra 11 vụ, 46 bị can; khởi tố mới 5 vụ, 34 bị can; đề nghị truy tố 7 vụ, 28 bị can. Thực hành quyền công tố và kiểm sát giải quyết 13 vụ/96 bị can; trong giai đoạn truy tố thụ lý giải quyết 6 vụ/63 bị can; đã truy tố 5 vụ/58 bị can.