Tính toán các yếu tố để tăng lương

Ông Phạm Tất Thắng.

PV: Thưa ông, cuộc họp đầu tiên của Hội đồng Tiền lương quốc gia bàn về tăng lương tối thiểu vùng năm 2017 chưa ngã ngũ, chủ yếu về mức độ tăng. Theo ông, nên tăng lương cơ sở theo lộ trình ở mức độ nào?

Ông Phạm Tất Thắng: Dứt khoát chúng ta phải tăng bởi vì đã có lộ trình. Thực tế qua tình hình kinh tế- xã hội 6 tháng đầu năm của chúng ta thì chỉ số giá tiêu dùng, tốc độ lạm phát đã nhích lên. Việc phải tăng lương cho người lao động và việc cần làm, có điều là tăng bao nhiêu. Rất khó để nói một con số cụ thể vào lúc này mà cần phải tính toán dựa trên tất cả các yếu tố, trong đó có nhu cầu của người lao động, thu nhập của doanh nghiệp, tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp, tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế để từ đó chúng ta xác định mức tăng phù hợp. Bởi việc tăng lương là một yêu cầu, đòi hỏi tất yếu, mong muốn của người lao động.

Ông nhìn nhận thế nào về mức đề xuất của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (LĐLĐ) cũng như Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)?

- Chúng ta cũng đã những có quy định về lộ trình về việc nâng lương tối thiểu. Qua các phương tiện thông tin đại chúng, hiện Hội đồng Tiền lương cơ sở đang có ý kiến khác nhau. Tổng LĐLĐ đòi hỏi mức tăng cao hơn, họ đứng về góc độ người lao động nhiều hơn. Thế còn VCCI đề nghị mức tăng thấp hơn, bằng khoảng một nửa so với đề xuất của Tổng LĐLĐ, họ có khía cạnh đứng về phía doanh nghiệp. Trong trường hợp tăng lương, tôi cho rằng mâu thuẫn giữa người lao động và người sử dụng lao động là mâu thuẫn thực tế. Người lao động muốn được trả nhiều hơn, xứng đáng với công sức lao động của mình hơn, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội. Còn người sử dụng lao động lại muốn trả các chi phí liên quan đến quá trình sản xuất, trong đó có lương cho người lao động ở mức thấp nhất.

Đây là mâu thuẫn sẽ luôn luôn tồn tại trong quá trình phát triển. Vậy thì dung hòa mâu thuẫn đó như thế nào? Làm sao để người lao động có mức tăng lương thỏa đáng đáp ứng được nhu cầu cuộc sống, những điều kiện cơ bản, tối thiểu của người lao động, cũng như phù hợp với việc phát triển, tồn tại lâu dài của doanh nghiệp để họ tạo ra lao động, tạo ra của cải cho xã hội là điều cần tính toán đến và có giải pháp cụ thể. Có thể căn cứ và tính đến các yếu tố như: Tốc độ trượt giá, tăng giá tiêu dùng, biến động của thị trường lao động, thu nhập của doanh nghiệp, tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp, của nền kinh tế để tính đến mức độ tăng lương tối thiểu.

Phía doanh nghiệp đưa ra lý do rằng do năng suất lao động của chúng ta quá thấp nên chưa nên tăng lương. Ông có cho rằng có mâu thuẫn không, vì lương cao thì mới thúc đẩy được người lao động tăng năng suất lao động lên?

- Tôi đồng tình một nửa với quan điểm này, bởi vì rõ ràng do những biến động kinh tế - xã hội và lộ trình chúng ta đã tính toán đã có những yếu tố đó. Trong đó có việc tăng lương là cần thiết. Tuy nhiên, tăng thế nào phải phù hợp với khả năng chi trả, thu nhập, khả năng tăng trưởng của doanh nghiệp để doanh nghiệp tăng trưởng một cách bền vững. Còn năng suất lao động thấp của chúng ta là một thực tế và người lao động cũng phải chịu hậu quả đó rồi, tức là có mức lương không cao so với các nước có trình độ tương tự chúng ta trong khu vực. Vì vậy phải dung hòa giữa hai yếu tố đó” Làm sao để tăng năng suất lao động, đóng góp vào sự tăng trưởng, phát triển, kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Từ đó doanh nghiệp trả mức lương phù hợp với tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp. Mức lương đó phải tăng để khuyến khích người lao động làm việc tốt hơn.

Còn việc cải thiện năng suất lao động, tôi cho rằng còn phụ thuộc nhiều yếu tố khác như đào tạo, khoa học công nghệ, nguồn nhân lực, cách thức quản lý, thể chế, các quy định của chúng ta nữa... Nhìn chung việc tăng năng suất lao động là bài toán lớn, nhưng điều này cũng gắn với yếu tố tăng lương.

Nhưng phải chăng trên thực tế có việc xem xét nhiều đến quyền lợi của doanh nghiệp hơn là mức sống và thu nhập thực tế của người lao động, khi lương hiện nay vẫn chưa đáp ứng được mức sống tối thiểu?

- Như tôi đã nói, tăng lương luôn luôn là mâu thuẫn giữa mong muốn của người lao động với việc muốn trả chi phí thấp của doanh nghiệp, đó là mâu thuẫn thực tế, không bao giờ có thể giải quyết một cách triệt để. Cho nên tôi cho đó cũng là điều có thể hiểu được.

Trong những năm vừa qua, ông có cho rằng việc tăng tiền lương và bảo hiểm xã hội đã là cao so với các nước trong khu vực hay không?

- Tôi cho rằng so sánh đó cũng đúng nhưng chưa đủ. Bởi vì có thể mức tăng theo tỷ lệ phần trăm của ta so với các nước trong khu vực có thể là nhiều, nhưng lương và thu nhập của người lao động được hưởng nếu so sánh quy đổi thì không phải là cao. Vì vậy tôi cho tăng cũng là phù hợp để làm sao mức lương và thu nhập của người lao động tiệm cận với mặt bằng chung của các nước xung quanh, có điều kiện kinh tế - xã hội tương tự như chúng ta. Tuy nhiên, việc tăng phải tính toán sao cho phù hợp, vừa đảm bảo lợi ích của người lao động, thu nhập phù hợp và thỏa đáng ở mức độ nhất định để người lao động có cuộc sống ổn định, đồng thời đảm bảo sự phát triển ổn định, lâu dài của doanh nghiệp.

Trân trọng cảm ơn ông!