Trải nghiệm Lý Sơn

Tàu cá hoạt động tấp nập ở Lý Sơn.

Mùa vắng khách

Chúng tôi dừng chân tại sân bay Chu Lai, từ đó có xe buýt đi vào TP Quảng Ngãi. Sớm hôm sau, cả nhóm bắt xe ra cảng Sa Kỳ sớm để kịp mua vé ra Lý Sơn. Là huyện đảo của tỉnh Quảng Ngãi, Lý Sơn cách đất liền khoảng 15 hải lý (24 km). Diện tích của đảo là khoảng 9,97 km2 gồm 3 đảo đảo Lớn (Lý Sơn, cù lao Ré), đảo Bé (cù lao Bờ Bãi) ở phía Bắc đảo Lớn, và hòn Mù Cu ở phía Đông của đảo Lớn.

Trên đảo dễ dàng tìm được xe ôm hoặc nhà nghỉ ở gần bến tàu. Các nhà nghỉ ở đây tuy không đầy đủ tiện nghi nhưng sạch sẽ, khang trang, có điện và nước ngọt đầy đủ. Sau khi bỏ hành lý vào nhà nghỉ, việc đầu tiên là chúng tôi vi vu vòng quanh đảo bằng xe máy ngắm những đoàn tàu cá hân hoan cập bến. Đây là một trải nghiệm hấp dẫn và thú vị. Được mệnh danh là vương quốc tỏi, nhưng vào thời điểm này, mùa tỏi chính ở Lý Sơn đã thu hoạch xong, người dân tận dụng chất dinh dưỡng còn lại của đất trồng loại dưa hấu mang cái tên khá lạ: Hắc mỹ nhân.

Cảnh bình yên ở Lý Sơn.

Lý Sơn mùa này vắng khách, nên chúng tôi có thể tận hưởng trọn vẹn “đảo tiên” này từ: bãi biển cát trắng phẳng lặng, những vỉa tầng địa chất của hoạt động núi lửa, lặn biển ngắm san hô, nghe ngư dân kể những câu chuyện lạ đến thưởng thức những món hải sản vô cùng độc đáo...với giá cả cực rẻ.

Hướng dẫn viên của chúng tôi là một người bản địa tên Thắng, anh đã dắt chúng tôi khám phá chùa Hang, chùa Đục, hang Câu, miếu bà Chúa Ngọc, đình làng An Hải, dinh Bà Roi, giếng Vua, miệng Núi lửa, Âm Linh Tự và một số ngôi mộ cổ. Nổi tiếng nhất là chùa Hang, đây là hang động lớn nhất đảo dùng để thờ Phật, nó được tạo thành từ thế kỉ 16 từ một vách đá dựng đứng cao gần 20m ở ngọn Thới Lới, do nước biển xâm thực. Hang có bề ngang 30m ăn sâu vào núi trên 25m theo kiểu hàm ếch.

Đi dọc trên đảo Lý Sơn, tôi còn được anh Thắng kể về những ngôi mộ gió, với tục đắp mộ gió của người dân trên đảo có cách đây hơn 200 năm khi người dân của nơi này theo lệnh vua ra đi bảo vệ chủ quyền của biển đảo và tìm sản vật nhưng họ mãi mãi không trở về được. Người thân ở nhà làm đám tang theo nghi lễ chiêu hồn và an táng tượng trưng trong mộ gió để vong linh họ có thể an nghỉ nơi quê nhà.

Cua huỳnh đế.

Ẩm thực độc đáo

Ẩm thực ở Lý Sơn là một danh sách món ăn quý hiếm. Chúng tôi được nhâm nhi món gỏi tỏi. Gỏi tỏi Lý Sơn được làm từ thân tỏi đực, tỏi nhổ lên chỉ lấy phần thân, bỏ lớp vỏ ngoài cùng, rửa sạch hấp cách thủy cho chín rồi trộn với các loại gia vị, rắc thêm ít đậu phộng là có món gỏi có hương cay nồng của tỏi ngon tuyệt. Món cua huỳnh đế ở Lý Sơn cũng có giá bình dân. Tên gọi cua huỳnh đế được lý giải khá thú vị. Nguyên thủy tên cua là “hoàng đế”, nhưng thuở xưa quan địa phương lệnh dân phải đọc trại đi vì sợ phạm húy (chúa Nguyễn Hoàng).
Theo lời kể của các ngư dân, ngày xưa, khi vua du ngoạn ở các vùng biển đẹp, thấy ngư dân nơi đây đánh bắt được loại cua lạ, có màu đỏ hồng như chiến bào, hình dáng như loài rùa nên ăn thử. Ăn thấy ngon, tốt cho sức khỏe nên vua truyền cho các địa phương có loại cua này phải dâng lên hoàng cung. Từ đó tên gọi cua huỳnh đế còn gọi là hoàng đế, cua vua lưu truyền trong dân gian.

Và độc đáo hơn cả là món cá Tà ma - một loại cá sống ở biển, da có vảy màu nâu đen, thân dẹt, hình giống như con cá rô phi nước ngọt. Theo người dân ở đảo, sở dĩ loài cá này có tên tà ma là do chúng sống chủ yếu ở các gành rạn, rất lanh khôn, khó đánh bắt, nên dân gian gọi như vậy chứ không thể giải thích cặn kẽ được. Hôm đó, thời tiết ấm áp nên chúng tôi chọn dùng món cá tà ma nấu canh chua lá giang. Cá được làm sạch, nạo bỏ hết vảy, cắt thành từng khúc sắp nguyên hình lên đĩa. Khi nước trên bàn đã sôi, thả cá vào nồi đậy nắp lại, đợi khoảng 5 phút nước sôi đều rồi mở nắp, vò lá giang đã chuẩn bị bỏ vào. Mười phút sau, khi cá đã chín, nêm thêm các gia vị đã chuẩn bị sẵn, là đã có một nồi canh chua ngon lành bốc khói. Ăn cá tà ma ta cảm nhận được cái dai, ngọt của thịt cá. Thịt cá tươi thơm ngon nên nước canh chua cũng không kém phần hấp dẫn....

Vách đá trầm tích núi lửa.

Ấn tượng với địa hình núi lửa

Những đợt phun trào núi lửa từ hàng triệu năm trước tạo nên nhiều vách đá trải dài hàng cây số có lẽ là ấn tượng khó quên về hình ảnh Lý Sơn trong lòng du khách. Nhiều chuyên gia địa chất của thế giới tới đây không khỏi sững sờ về địa hình núi lửa nơi này. Hoạt động núi lửa ở đảo Lý Sơn xảy ra vào hai đợt chính, cách đây khoảng 10 - 11 triệu năm và gần nhất khoảng một triệu năm (trùng thời gian với các hoạt động núi lửa tại khu vực Bình Châu và Ba Làng An). Các chuyên gia nhận định, đây có thể xem là “Viện bảo tàng tự nhiên về hoạt động núi lửa” hiếm hoi thế giới và Lý Sơn xứng đáng trở thành công viên địa chất toàn cầu.

Kết quả nghiên cứu của giới khảo cổ trong nước cho thấy, huyện đảo Lý Sơn được hình thành do tàn tích của hoạt động phun trào của núi lửa cách nay hàng triệu năm. Hòn đảo này có địa hình núi lửa chiếm 70% diện tích. Trong đó có nhiều di tích được tạo ra từ hoạt động phun trào dung nham của núi lửa như Hang Câu, chùa Hang, chùa Đục, cổng tò vò... rất có giá trị về du lịch.

Những đảo đá, dấu tích miệng núi lửa cổ cùng dải đá trầm tích trải rộng ở đảo Lý Sơn không chỉ tạo nét đặc biệt ở vùng biển đảo Việt Nam, mà còn hiếm hoi trên thế giới.