Đình thần ở Bình Phước

Vũ Tâm 30/06/2019 06:51

Trên địa bàn tỉnh Bình Phước hiện có 6 ngôi đình thần, mặc dù mỗi một ngôi đình có quá trình hình thành, đối tượng thờ cúng, kiến trúc khác nhau, nhưng tựu trung lại đều có đặc điểm chung: phản ánh một quá trình khai canh, khai cơ gắn liền với một vị Thành hoàng làng, Tiền hiền, Hậu hiền thời kỳ khai sơn phá thạch.

Đồng thời đây còn là nơi ghi những dấu ấn lịch sử của một vùng đất, quá trình định cư, sinh sống của một bộ phận cư dân vùng đồng bằng Bắc Bộ, Thuận - Quảng trên hành trình Nam Tiến tìm kiếm cuộc sống mới.

Đình thần ở Bình Phước

Đình thần Hưng Long ở Chơn Thành luôn hấp dẫn khách mỗi dịp lễ Tết.

Hằng năm, đình thần trở thành địa điểm tri ân của nhân dân đối với các thần linh thông qua các nghi lễ truyền thống, và trong tương lai sẽ trở thành những điểm du lịch tâm linh, góp phần quảng bá di sản du lịch Bình Phước đến du khách trong và ngoài tỉnh…

Cũng như bao ngôi đình Việt Nam khác, việc chọn lựa để xây dựng các ngôi đình ở Bình Phước được người dân đặc biệt chú trọng và quan tâm, vừa thể hiện được không gian đẹp, vừa thích hợp với chức năng sử dụng. Đó là những ngôi nhà vuông, tứ trụ rộng theo các hướng khác nhau tùy theo địa thế đất để tránh gió mùa Đông Nam - Tây Bắc và ánh nắng mặt trời tạt vào bên trong ảnh hưởng đến sự yên vị của các vị Thành hoàng làng.

Các ngôi đình hầu như được bao bọc bởi một không gian xanh, vừa tạo bóng mát phụ trợ cho kiến trúc, hòa quyện với thiên nhiên. Các loại cây có tán rộng như sao, dầu, sứ, xanh... được trồng ở phía trước, đằng sau, hoặc hai bên, vừa tạo điểm nhấn gây chú ý khi đi từ xa tới, đồng thời theo tín ngưỡng, các loại cây có thể làm nơi “ngự” của thần, tạo sự thiêng liêng cho ngôi đình. Đó cũng là quan niệm “huyền vũ” của thuật phong thủy như đình Tân Lập Phú, đình Hưng Long, đình Thanh An....

Đình được xây dựng theo bố cục sắp đọi, khi bước từ cổng vào trong ngôi đình, giữa sân là tấm bình phong được xây bằng gạch, được trang trí bởi các câu đối và hoa văn hình hoa lá, phía trước trạm hình rồng, hổ, và có một trụ để bát hương. Ở một số ngôi đình, bàn thờ Thần Nông được lập ở trước sân đình hoặc ở một góc sân đình. Bên cạnh đó, tùy theo không gian và điều kiện kinh tế của mỗi ngôi đình, còn có thêm các công trình phụ trợ khác như: Miếu thờ Mẫu, nhà bếp, nhà kho, đông lang và tây lang. Cửa chính đi vào chính điện thường rộng lớn, cửa này thường được đóng quanh năm, chỉ được mở vào các ngày lễ lớn trong năm. Hằng ngày, ngày rằm, mùng 1 muốn đi vào bên trong để thắp hương phải đi qua một cánh cửa hông phía bên trái hoặc phải tùy theo kiến trúc mỗi ngôi đình. Phía trong chính điện là bàn thờ Thành hoàng Bổn cảnh, có bài vị ở long ngai, song song hai bên sắp xếp rất nhiều bàn thờ khác theo trật tự ngôi vị: Tả ban, hữu ban với ý nghĩa là những quân hiệu cấm vệ, bảo vệ Thành hoàng và các bậc tiền bối hữu công Tiền hiền, Hậu hiền... Giữa chính điện thường có bốn cột chính trang trí hình rồng ẩn hiện trong mây thường gọi là long trụ. Tuy nhiên, cũng có một số ngôi đình không có long trụ, hệ thống cột được để mộc, hoặc không có cột trụ. Đồng thời, chính điện còn treo một số câu đối, hoành phi, đặt cái gương nhỏ, xung quanh có tam sự hoặc ngũ sự, hai bên hương án có đôi hạc đứng trên lưng rùa, mỗi bên bố trí một con ngựa đứng chầu, chữ Thần được đặt bên cạnh hai long hậu giá thần linh. Một số ngôi đình trang trí cặp lỗ bộ, bát bửu, đặt trước tiền điện phía trước cửa ra vào một chiếc trống cái (đại cổ), một chiếc chiêng (minh chinh) và một cái mõ đại (thái bình) được đặt trên giá gỗ sơn son ở hai bên. Những thứ này chỉ được sử dụng trong các dịp lễ hội và lễ Tết như ở đình Thần Hưng Long, đình Tân Lập Phú.

Đình thần ở Bình Phước - 1

Bức bình phong tại Đình Thanh An.

Về phần mái, được lợp bằng ngói âm dương, hoặc mái tôn. Những ngôi đình có phần mái lợp ngói âm dương trên nóc thường gắn những hình sành tráng men như lưỡng long tranh châu, lưỡng long triều nguyệt, lưỡng long triều nhật, ông mặt trời… tượng trưng cho âm dương hòa hợp, sung túc, thiêng liêng.

Nhìn về mặt tổng thể, trong không gian kiến trúc của các ngôi đình ở Bình Phước có dáng vẻ giản dị không như những ngôi đình ở đồng bằng Bắc Bộ, nhưng vẫn đảm bảo được sự thiêng liêng, tạo điều kiện cho con người được giao tiếp gần gũi với thần linh.

Mỗi một đình, hàng năm, vào những dịp lễ tiết, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế... thường tổ chức các lễ hội lớn nhỏ khác nhau như ở đình Thần Hưng Long (Chơn Thành), đình Tân Khai, đình Thanh An (Hớn Quản), đình Thần Hoàng (Bù Đăng), đình Tân Lập Phú (Bình Long)... Nhưng nhìn chung về cơ bản các ngôi đình thường tổ chức các lễ Kỳ Yên, Cầu bông với mục đích cầu quốc thái dân an (đất nước, người dân xứ sở yên bình), phong điều vũ thuận (mưa gió thuận hòa), phong đăng hòa cốc (mùa màng tốt tươi)… đồng thời có những nghi thức tống ôn, tống phong để bảo vệ làng xã. Bên cạnh đó, trong lịch sử công cuộc giải phóng đất nước, một số ngôi đình còn là nơi đóng quân, làm kho chứa lương thực, thuốc men để phục vụ kháng chiến. Với những giá trị về mặt lịch sử, văn hóa, nhiều ngôi đình đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa - kiến trúc.

Đình thần ở Bình Phước là một thiết chế văn hóa mang màu sắc tâm linh trong quan niệm đa thần và thờ thần của người dân tỉnh Bình Phước nhằm tạo biểu tượng kính vọng, thờ tự, mong được sự giúp đỡ của thần linh - thần hoàng. Sự có mặt của các ngôi đình là không gian lý tưởng để người dân thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, khát vọng hướng thiện, tìm về cội nguồn dân tộc, là “chất keo” làm cho tình làng, nghĩa xóm ngày càng thêm bền chặt nối tiếp nhau từ đời này qua đời khác. Vì vậy, bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử văn hóa của các ngôi đình ở Bình Phước là một việc làm cấp thiết, cần sự chung tay góp sức của các cấp, các ngành và toàn xã hội.

Đình thần ở Bình Phước - 2

Đình Tân Lập Phú ở Bình Long, nơi lưu giữ nhiều văn hóa đặc sắc.

(0) Bình luận
Nổi bật
    Tin mới nhất
    Đình thần ở Bình Phước

    POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO