Kiến trúc Việt Nam hiện đại: Cần giải pháp mang tính dẫn hướng

Bà Phạm Thúy Loan.

PV:Vì sao Viện Kiến trúc quốc gia lại có ý tưởng tổ chức hội thảo này thưa bà?

Bà Phạm Thúy Loan: Như chúng ta biết, kiến trúc là biểu hiện của hình thái xã hội là biểu hiện của vật chất, tinh thần của văn hóa của các quốc gia. Kiến trúc hiện đại đánh dấu thời kỳ hiện đại các quốc gia. Việc nhìn nhận tầm quan trọng, ý nghĩa của kiến trúc trong các giai đoạn, đặc biệt giai đoạn hiện đại chưa được nhìn nhận đầy đủ.

Đây là giai đoạn có sự hội nhập, giao thoa giữa các quốc gia với tư tưởng của phương Tây mang đến các nước châu Á. Tuy nhiên, tôi nhận thấy rằng châu Á giàu văn hóa, có bản sắc riêng. Thế nên kiến trúc của châu Á giai đoạn này luôn có sự hòa trộn của nước bản địa (yếu tố dân tộc) với (yếu tố hiện đại) của các nước phương Tây.

Nghiên cứu sự giao thoa văn hóa cũng như giá trị đặc trưng của kiến trúc hiện đại của các quốc gia là chủ đề mà người làm kiến trúc yêu thích. Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng tôi nghiên cứu, tổ chức hội thảo nhằm đưa ra cho xã hội những thông tin về quỹ kiến trúc của chúng ta.

Đây là giai đoạn tuổi đời của các công trình kiến trúc không quá lâu nhưng nó hàm chứa ý nghĩa của thời đại trong đó, nếu nghiên cứu đầy đủ chúng ta có thể chia sẻ nhiều thông điệp với xã hội. Đặc biệt sẽ truyền tình yêu lịch sử, kiến trúc cho các thành phần trong xã hội.

Thưa bà, khi nói đến các công trình kiến trúc người ta hay nhắc tới khái niệm truyền thống và hiện đại, vậy chúng ta nên hiểu tính truyền thống và hiện đại ở các công trình kiến trúc đương đại thế nào?

Tới thời điểm này chúng tôi mới có tổng kiểm kê ban đầu về kiến trúc hiện đại ở Việt Nam, bước tiếp theo sẽ phải nhìn nhận để tìm ra công trình tiêu biểu. Chúng tôi sẽ phân tích, đánh giá xem công trình này gửi cho chúng ta thông điệp gì về thời điểm nó ra đời.

Thời điểm này, các công trình kiến trúc hiện đại của Việt Nam rất tuyệt vời, nó có sự hòa trộn giữa các tư tưởng quốc tế với vật liệu của Việt Nam với điều kiện kinh tế xã hội tại Việt Nam. Như các công trình xây năm 1970-1980 trong bối cảnh nền kinh tế của chúng ta hết sức khó khăn nhưng có công trình có kết cấu, hình thức công năng rất tuyệt vời, đặc biệt nó có yếu tố của Việt Nam như khí hậu đã được đưa vào.

Nếu quan sát các công trình hiện đại thường có bức tường hoa bê tông trước khi đi vào phòng nào đó như Cung Thiếu nhi Hà Nội. Đó là giải pháp rất thông minh vừa để chống nóng truyền thống với kiến trúc hiện đại.

Còn nên ưu tiên truyền thống hay hiện đại trong kiến trúc đương đại? Theo tôi, kiến trúc Việt Nam đang đổi mới, sự đổi mới cần được cổ vũ. Song cũng cần được bình luận để tiếp thu phát triển những mặt tích cực, hạn chế những vấn đề chưa phù hợp, để tạo ra những truyền thống mới cho giai đoạn hiện nay của kiến trúc hiện đại Việt Nam trong thời đại công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, hòa nhập quốc tế mà vẫn phát huy được bản sắc dân tộc.

Vì vậy các kiến trúc sư nên nghiên cứu kỹ kiến trúc cổ Việt Nam và hiện đại hóa nó, làm sao để khi nhìn vào một đô thị thì dù kiến trúc có hiện đại nhưng vẫn mang phong cách và nét độc đáo của kiến trúc dân tộc. Ví dụ như các công trình kiến trúc hiện đại của Nhật Bản, nhất là các công trình của KTS Kenzotan, dù rất hiện đại nhưng phong cách vẫn rất Nhật Bản, không thể nhầm với bất kỳ kiến trúc của một quốc gia nào khác.

Bà vừa nhận định kiến trúc đương đại rất tuyệt vời, tuy nhiên có ý kiến cho rằng nó khá lộn xộn, ngổn ngang không theo trật tự nào?

Để đánh giá về kiến trúc hiện đại chúng ta xem mình đánh giá ở góc độ nào, nhìn tổng thể hay chi tiết. Về vấn đề kiến trúc phải đánh giá là có cá nhân kiệt xuất nhưng trong tổng thê chưa trật tự. Ta nhìn nhận cái nào hay đẹp, chia sẻ thì nhân rộng cách làm hay, kiến trúc tốt.

Nếu không có nghiên cứu tổng thể, đưa ra giải pháp hữu hiệu mà phát triển theo kiểu trăm hoa đua nở thì sẽ lộn xộn. Tính dẫn hướng, định hướng tốt sẽ có ích. Như vậy sẽ giúp cải thiện sự lộn xộn của kiến trúc Việt Nam. Thế nên, rất cần sự nghiên cứu, đánh giá đúng cũng như có giải pháp gợi mở để cải thiện sự lộn xộn trong kiến trúc tại các thành phố lớn hiện nay.

Bà đánh giá thế nào về nghệ thuật công cộng trong kiến trúc hiện đại tại các thành phố lớn, liều lượng dành cho các công trình công cộng nên thế nào?

Chúng ta có không ít công trình nghệ thuật công cộng như vườn tượng nằm cạnh đền Ngọc Sơn, vườn tượng ở Bách Thảo, con đường gốm sứ cũng là công trình nghệ thuật công cộng độc đáo... Thế nhưng cái cách mà người ta ứng xử với các công trình nghệ thuật công cộng này thật đáng buồn. Cần chính sách khích lệ cho các công trình mang yếu tố công cộng.

Trân trọng cảm ơn bà!